آموزش، نه بنگاه اقتصادی بلکه رسالت حرفه‌ای؛ بازخوانی سخنان دکتر «مطلبی» در مسیر آینده‌سازی

فاخته- در دانشگاه‌ها، آموزش دامپزشکی معمولاً با تمرکز بر درمان، بیماری‌ها و تشخیص پیش می‌رود؛ اما در دل صنعت، نیازهایی وجود دارد که در سرفصل‌های درسی کمتر دیده شده‌اند. صنایعی مثل کارخانه‌های خوراک دام و طیور، کارخانه‌های لبنی و مراکز بسته‌بندی محصولات دامی، همگی به نظارت‌های دقیق و حضور افرادی آموزش‌دیده و متخصص نیاز دارند؛ افرادی که نه‌تنها دانش علمی دارند، بلکه آموزش‌های کاربردی و مهارتی را نیز دیده‌اند.

بگذارید مثالی بزنیم؛ تصور کنید در یک کارخانه تولید خوراک دام، تنها یک اشتباه ساده در ذخیره‌سازی مواد اولیه باعث رشد قارچ یا ورود آلودگی شود. همین خطای کوچک می‌تواند سلامت صدها هزار دام را به خطر بیندازد و در نهایت، شیر، گوشت یا تخم‌مرغ آلوده‌ای را به دست مردم برساند. یا در یک واحد لبنیاتی، نبود نظارت بهداشتی کافی ممکن است منجر به آلودگی محصولاتی شود که هر روز توسط خانواده‌ها مصرف می‌شود.

متأسفانه، آموزش در این زمینه‌ها همواره از سوی نهادهای آموزشی کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. درحالی‌که باید آموزش‌های مهارتی برای کارگران فنی، کلینیسین‌ها، و حتی مدیران این واحدها به‌صورت تخصصی طراحی و اجرا شود. آموزش باید از جنس زندگی باشد؛ ملموس، کاربردی و قابل لمس.

در این میان، نقش شرکت‌های خصوصی آموزشی که تحت نظارت سازمان نظام دامپزشکی فعالیت می‌کنند، بسیار مهم و حیاتی است. این شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از تجربه و دانش به‌روز، دوره‌هایی طراحی کنند که دقیقاً پاسخ‌گوی نیاز صنعت باشد. این آموزش‌ها نه‌تنها به بهبود کیفیت محصولات کمک می‌کنند، بلکه باعث ایجاد اشتغال و افزایش اعتماد عمومی به سلامت غذایی جامعه نیز می‌شوند.

باید آموزش را به دست کسانی سپرد که هم تجربه دارند و هم انگیزه

دکتر عباسعلی مطلبی، رئیس سازمان نظام دامپزشکی، در سخنانی هوشمندانه به همین نکته اشاره کرده‌اند که باید آموزش را به دست کسانی سپرد که هم تجربه دارند و هم انگیزه، تا آموزش از قالب‌های خشک اداری بیرون بیاید و به ابزاری مؤثر برای توانمندسازی نیروی انسانی بدل شود.

و من خود شاهد یکی از این پیگیری‌ها و دغدغه‌ها بودم. سال‌ها پیش، زمانی که برای نخستین‌بار وارد حوزه نظارت بهداشتی بر صنعت میگو در جنوب کشور شدم، دوره‌ای حساس و چالش‌برانگیز در آغاز راه بود. در همان زمان، دکتر مطلبی ریاست محترم سازمان دامپزشکی کشور را برعهده داشتند. به‌خوبی به یاد دارم که چگونه با دلسوزی و پیگیری بی‌وقفه، بر حضور تمامی کارشناسان استان‌های ساحلی کشور در دوره‌های آموزشی مرتبط با صنعت میگو تأکید داشتند. ایشان شخصاً در تماس با ادارات کل استان‌ها، پیگیر این حضور بودند و آن را نه یک وظیفه اداری، بلکه یک رسالت ملی می‌دانستند.

نتیجه آن تلاش‌ها، چیزی فراتر از برگزاری یک یا چند دوره آموزشی بود. در سایه آن آموزش‌ها، کارشناسان جوان و متعهدی پرورش یافتند که امروز هر یک ستون‌هایی از نظارت بهداشتی در مناطق ساحلی کشور به‌شمار می‌آیند. حضور آگاهانه این نیروها، موجب ارتقاء سطح بهداشت در مراکز تکثیر و پرورش میگو شد و به‌وضوح بر کیفیت صادرات و سلامت محصولات دریایی اثر گذاشت.

آموزش «مسئولان فنی بهداشتی» جایگاهی بسیار کلیدی دارد

در این میان، آموزش «مسئولان فنی بهداشتی» جایگاهی بسیار کلیدی دارد. این افراد، پل ارتباطی بین علم و عمل، بین کارخانه و قانون، و بین تولید و سلامت مصرف‌کننده هستند. اگر مسئول فنی بهداشتی به‌درستی آموزش ببیند، نه‌تنها خود در اجرای اصول بهداشتی پیشرو خواهد بود، بلکه می‌تواند به‌عنوان مدرس و مربی برای کارگران فنی، تکنسین‌ها و سایر پرسنل کارخانه‌ها ایفای نقش کند. چنین مسئول فنی‌ بهداشتی  می‌تواند چراغ دانشی باشد که در تاریک‌ترین گوشه‌های صنعت، روشنی می‌پراکند.

البته باید هوشیار بود؛ هدف از واگذاری آموزش به بخش خصوصی نباید سودجویی و ایجاد بنگاه‌های اقتصادی صرف باشد. آموزش در این حوزه یک مسئولیت انسانی، علمی و اخلاقی است. شرکت‌هایی که وارد این مسیر می‌شوند، باید بدانند که با سلامت مردم، با امنیت غذایی کشور و با اعتماد عمومی روبه‌رو هستند.

با این رویکرد، می‌توان امیدوار بود که در هر استان، حداقل یک شرکت آموزشی تخصصی با مهارت بالا فعالیت کند؛ شرکتی که به آموزش کارگر فنی، مسئول فنی بهداشتی، کلینیسین یا حتی دامدار ساده اهمیت بدهد و این آموزش را با جان و دل ارائه دهد.

آینده صنعت دام و طیور، و کیفیت محصولات لبنی، پروتئینی و آبزی‌پروری ما، در گرو همین آموزش‌هاست. اگر می‌خواهیم جامعه‌ای سالم، صنعتی پیشرفته، و غذایی امن داشته باشیم، باید از امروز در حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری کنیم که تا دیروز در حاشیه بوده‌اند.

و چه زیباست اگر آموزش، نه‌فقط انتقال دانش، که انتقال عشق و تعهد باشد؛ عشقی که در دل یک کارشناس جوان شکل می‌گیرد وقتی یاد می‌گیرد چگونه با دقت و ظرافت، از سلامت گله‌ای دام مراقبت کند، یا در یک کارخانه خوراک دام، با مهارتی که آموخته، از بروز بیماری‌های گسترده جلوگیری کند.

آموزش در دامپزشکی، به‌ویژه در حوزه نظارت بهداشتی در صنایع، باید نه یک وظیفه، که یک رسالت باشد—و این رسالت را تنها با نگاهی انسانی، علمی و آینده‌نگر می‌توان به سرانجام‌رسانید.

دکتر رضا افشاریان

دامپزشک