تبعات حذف ارز ترجیحی تأمین کالاهای اساسی در مصاحبه اختصاصی «فاخته» با «علیرضا کیهان‌پور» کارشناس رسانه‌ای بخش امنیت غذایی

حذف ارز ترجیحی از کالاهای اساسی، به ویژه محصولات پروتئینی مانند گوشت قرمز و مرغ در ایران متاسفانه تبعات گسترده‌ای بر اقتصاد کشور و زندگی مردم به همراه داشته  و خواهد داشت. در این راستا، "فاخته" با "علیرضا کیهان‌پور" کارشناس رسانه‌ای و چهره شناخته‌شده در بخش کشاورزی و دام، طیور و آبزیان به بررسی علل و پیامدهای این بحران پرداخته است.

فاخته- حذف ارز ترجیحی چه تأثیری بر  افزایش قیمت‌ کالاهای اساسی و به ویژه وضعیت بازار گوشت قرمز و مرغ و آبزیان گذاشته است؟

علیرضا کیهان‌پور: قطعاً موضوع حذف ارز ترجیحی تأثیرات منفی زیادی بر بازارهای مختلف، به ویژه گوشت قرمز و مرغ، داشته است. تا پیش از حذف این ارز، تولیدکنندگان به‌ویژه در بخش دام و طیور قادر بودند نهاده‌های دامی مانند ذرت، کنجاله سویا و جو را با نرخ ارز تقریبا مناسب وارد کنند. این  موضوع کمک به کاهش هزینه‌های تولید می‌کرد و باعث می‌شد که قیمت محصولات پروتئینی در بازار نسبتاً ثابت و قابل دسترس باشد. اما با حذف ارز ترجیحی، هزینه‌های تولید به شدت افزایش پیدا کرده و به تبع آن، قیمت‌ها هم به‌طور قابل توجهی افزایش یافت. این افزایش قیمت‌ها نه تنها مردم را از خرید گوشت و مرغ محروم کرده، بلکه فشار زیادی بر معیشت اقشار مختلف وارد آورده است.

فاخته: چه عواملی باعث تشدید این بحران در بازار گوشت و مرغ شده است؟ آیا تنها حذف ارز ترجیحی مسئول این وضعیت است؟

علیرضا کیهان‌پور: حذف ارز ترجیحی تنها یکی از دلایل این بحران است، اما قطعاً تأثیر عمده‌ای داشته است. در کنار این موضوع، چند عامل دیگر نیز نقش دارند. نخست، نوسانات شدید نرخ ارز و بی‌ثباتی اقتصادی در کشور باعث شده که هزینه‌های واردات کالاهای اساسی، از جمله نهاده‌های دامی، افزایش یابد. دوم، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم باعث شده که تقاضا برای بسیاری از کالاهای اساسی، به ویژه گوشت و مرغ، کاهش یابد. سوم، بحران‌های جهانی مانند افزایش قیمت‌های جهانی مواد غذایی و مشکلات در زنجیره تأمین، که به دلیل بحران‌های بهداشتی و سیاسی در برخی کشورها ایجاد شده، نیز به این وضعیت دامن زده است. در نهایت، مشکلات ساختاری در صنایع دام و طیور کشور، از جمله ضعف در زیرساخت‌ها و سیستم‌های مدیریتی، به تشدید بحران کمک کرده است.

فاخته: در این شرایط، اقشار کم‌درآمد و طبقات آسیب‌پذیر به‌ویژه در مناطق محروم، چه وضعیتی دارند؟ آیا این بحران به شکاف‌های اجتماعی دامن نمی‌زند؟

علیرضا کیهان‌پور: قطعاً، وضعیت برای طبقات کم‌درآمد بسیار سخت شده است. گوشت قرمز و مرغ به یکی از اقلام لوکس تبدیل شده‌اند و بسیاری از خانواده‌ها توانایی خرید آن را ندارند. در واقع، با افزایش قیمت‌ها، حتی بسیاری از خانواده‌هایی که پیش از این تقریبا و حداقلی قادر به تأمین پروتئین حیوانی بودند، اکنون مجبور به کاهش مصرف یا حتی حذف آن از سفره خود شده‌اند. این تغییر در سبک تغذیه به نوبه خود می‌تواند بر سلامت عمومی تأثیرگذار باشد و موجب بروز مشکلات بهداشتی و تغذیه‌ای شود. در کنار این، نارضایتی‌های اجتماعی به دلیل عدم توانایی در تأمین نیازهای اساسی زندگی به‌ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته فقیرنشین، افزایش یافته است. این وضعیت متاسفانه می‌تواند به بروز تبعات منفی و خیلی بیشتر از گذشته در این راستا بیانجامد.

خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)

دیدگاه خود را در خصوص این گزارش، از قسمت نظرات، به اشتراک بگذارید.

فاخته: صنایع دامپروری، مرغداری و آبزی‌پروری چه آسیب‌هایی از حذف ارز ترجیحی دیده‌اند؟ آیا این صنایع توانسته‌اند از پس هزینه‌های جدید برآیند؟

علیرضا کیهان‌پور: صنایع دامپروری ،مرغداری و...  به‌شدت تحت تأثیر این تصمیم قرار گرفته‌اند. در شرایطی که این صنایع به دلیل نوسانات قیمت نهاده‌ها و مشکلات مربوط به ناترازی های انرژی و دستمزدها پیش از این هم در بحران قرار داشتند، حذف ارز ترجیحی فشار مضاعفی به آن‌ها وارد کرده است. تولیدکنندگان با هزینه‌های سنگین واردات نهاده‌ها مواجه هستند و بسیاری از آن‌ها یا تولیدات خود را کاهش داده‌اند یا به‌طور کامل تعطیل کرده‌اند. این امر به کاهش عرضه گوشت و مرغ در بازار منجر شده و در نهایت، قیمت‌ها به شدت افزایش یافته است. به طور کلی، بسیاری از دامپروری‌ها و مرغداری‌ها اکنون در آستانه ورشکستگی قرار دارند و این صنعت نیاز به حمایت فوری دارد.

فاخته: با توجه به تجربیات شما و مقالاتی که در این زمینه نوشته‌اید، به نظر شما در این شرایط، دولت باید چه اقدامات فوری انجام دهد تا از بروز بحران‌های بیشتر جلوگیری شود؟

علیرضا کیهان‌پور: دولت باید بلافاصله اقداماتی جدی برای حمایت از تولیدکنندگان و اقشار آسیب‌پذیر اتخاذ کند. نخستین اقدام ضروری، تأمین نهاده‌های دامی با قیمت مناسب و اختصاص یارانه‌های هدفمند به دامداران و مرغداران است. باید این یارانه‌ها به‌طور مستقیم به تولیدکنندگان اختصاص یابد تا از افزایش هزینه‌ها و کاهش تولید جلوگیری شود. علاوه بر این، دولت باید به طور مؤثر بر بازار نظارت داشته باشد تا از احتکار و افزایش غیرقانونی قیمت‌ها جلوگیری کند. توزیع گوشت و مرغ با قیمت‌های کنترل‌شده در مناطق آسیب‌دیده و ارائه کمک‌های نقدی یا غیرنقدی به خانوارهای کم‌درآمد نیز از دیگر راه‌حل‌های فوری خواهد بود. در کنار این‌ها، باید بر روی تقویت زیرساخت‌های کشاورزی و دامپروری کشور، از جمله تسهیل دسترسی به وام‌ها و تسهیلات حمایتی برای تولیدکنندگان، تأکید شود.

فاخته: آیا در بلندمدت، حذف ارز ترجیحی پیامدهای منفی دیگری خواهد داشت که تأثیر آن‌ها در آینده نزدیک نمایان شود؟

علیرضا کیهان‌پور: بله، قطعاً. در بلندمدت، حذف ارز ترجیحی می‌تواند به وابستگی بیشتر کشور به واردات کالاهای پروتئینی و غذایی منجر شود. این وابستگی می‌تواند در برابر بحران‌های جهانی مانند افزایش قیمت‌های جهانی، مشکلات در تأمین کالاهای اساسی و تحریم‌های بین‌المللی، کشور را در موقعیت آسیب‌پذیری قرار دهد. همچنین، کاهش تولیدات داخلی به دلیل مشکلات مالی و مدیریتی در صنعت دام و طیور، می‌تواند منجر به بحران‌های جدی در تأمین غذای مردم و افزایش قیمت‌ها در بازار شود. از طرفی، کاهش تولید داخلی می‌تواند به تعطیلی واحدهای تولیدی و کاهش فرصت‌های شغلی در این بخش‌ها منجر شود. بنابراین، در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش بیشتر نارضایتی‌های جامعه و فشارهای اقتصادی خواهیم بود، مگر اینکه سیاست‌های اقتصادی منسجم و حمایتی اتخاذ شود.

فاخته: در کوتاه‌مدت، چه راه‌حل‌هایی می‌تواند وضعیت را بهبود دهد؟ آیا راهکاری برای کاهش فشار بر مردم و تولیدکنندگان وجود دارد؟

علیرضا کیهان‌پور: در کوتاه‌مدت، دولت باید اولویت را به کاهش فشارهای اقتصادی بر طبقات کم‌درآمد و تولیدکنندگان بدهد. توزیع بسته‌های غذایی یارانه‌ای، افزایش میزان حمایت‌های اجتماعی و نقدی به افراد آسیب‌پذیر می‌تواند یکی از راه‌های کاهش فشار باشد. همچنین، ایجاد راهکارهای سریع برای تأمین نهاده‌های دامی با قیمت مناسب و تخصیص ارز با نرخ مناسب به تولیدکنندگان داخلی نیز باید در دستور کار قرار گیرد. در عین حال، نظارت دقیق بر بازار برای جلوگیری از احتکار و کنترل قیمت‌ها بسیار حیاتی است. این اقدامات در کوتاه‌مدت می‌تواند وضعیت را اندکی بهبود دهد، اما برای حل بحران‌های ریشه‌ای، نیاز به برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و حمایت‌های پایدار است.

فاخته: در نهایت، چشم‌انداز شما برای آینده صنعت دام و طیور ایران چیست؟ آیا امیدی به بهبود این وضعیت وجود دارد؟

علیرضا کیهان‌پور: اگر دولت و مسئولان به‌طور جدی وارد عمل شوند و تدابیر لازم را اتخاذ کنند، می‌توان به آینده این صنعت امیدوار بود. تقویت زیرساخت‌ها، حمایت‌های مالی و اصلاحات ساختاری در صنایع دامپروری و کشاورزی می‌تواند منجر به بازسازی این صنعت شود. البته برای رسیدن به این هدف، باید به سمت خوداتکایی نِسبی در تولید نهاده‌های دامی، بهبود بهره‌وری و کاهش وابستگی به واردات حرکت کنیم. در غیر این صورت، اگر این روند ادامه یابد، صنعت دام و طیور کشور در خطر فروپاشی قرار خواهد گرفت و بحران‌های بیشتری در انتظار مردم خواهد بود.

فاخته: امیدواریم که این مشکلات هرچه زودتر رفع شوند و مردم ایران دوباره بتوانند از شرایط بهتری برخوردار شوند.

علیرضا کیهان‌پور: بنده هم از «فاخته نیوز» به عنوان  یک رسانه وزین تخصصی بَرخط و تاثیر گذار بخش امنیت غذایی ایران و به ویژه در صنعت دام، طیورو مبحث خطیر بهداشت و سلامتی جامعه یعنی دامپزشکی و پیرادامپزشکی  نوین تشکر می‌کنم و امیدوارم که با اتخاذ تصمیمات درست، کشور از این بحران عبور کند و رسالت مسئولانه متولیان وزارتخانه های بخش کشاورزی و صمت در این راستا بسیار حساس و مضاعف بوده و اظهار نظر برخی مسوولین بخش دام و طیور کشور مبنی بر اصلاح ژنتیکی نژاد دام سبک و سنگین با امید به افزایش چند قلوزایی دام ها در این مقطع زمانی، سرابی بیش نیست و بازی با کلمات برای مخاطبان نه خاص! بلکه عام می باشد و این موضوعی است که خود این افراد که مصاحبه می کنند بهتر از همه ما می دانند و یک نوع گفتار درمانی بیهوده است.