تعریف  "FAO" از دامپزشکی «Farm to Fork» ؛ تنزل جایگاه خطیر دامپزشکی فقط به مصرف صرف!

فاخته- در واقع، این عبارت به هیچ‌وجه نمایانگر جامعیت و ابعاد واقعی دامپزشکی نیست و به جای آنکه به دامپزشکی اعتبار بدهد، آن را به یک ابزار مصرف‌گرا و تجاری تقلیل می‌دهد.

کاهش نقش دامپزشکی به یک فرآیند تجاری و مصرفی

استفاده از عبارت «چنگال» در کنار «مزرعه»، دامپزشکی را صرفاً به فرآیندهایی برای تولید غذا و آماده‌سازی آن برای مصرف انسانی تقلیل می‌دهد. این عبارت به هیچ‌وجه به جنبه‌های علمی، پیشگیرانه، انسانی و بهداشتی دامپزشکی اشاره نمی‌کند. دامپزشکی فراتر از صرفاً نظارت بر مواد غذایی است. این علم مسئولیت‌های وسیع‌تری دارد که شامل حفاظت از سلامت عمومی، پیشگیری از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان (مانند بیماری‌های دامی و اپیدمی‌ها)، درمان و رفاه حیوانات، و نظارت بر کیفیت مواد غذایی از مزرعه تا مصرف‌کننده است. به‌جای «چنگال»، باید عبارت‌هایی همچون «از مزرعه تا سلامت» یا «از مزرعه تا امنیت غذایی» استفاده می‌شد که بیشتر به ابعاد دقیق و وسیع‌تر این علم اشاره کند.

تحقیر و نادیده‌گرفتن نقش دامپزشکی در بهداشت عمومی

عبارت «چنگال» علاوه بر اینکه نشان‌دهنده توجه به مصرف انسان‌ها است، هیچ اشاره‌ای به جنبه‌های حیاتی دامپزشکی در «بهداشت عمومی» ندارد. دامپزشکی برای پیشگیری از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان (که به پاندمی‌ها و اپیدمی‌های جهانی منجر می‌شود) در موقعیت‌های بحرانی نقشی کلیدی ایفا می‌کند. مثال‌های متعدد مانند شیوع بیماری‌هایی چون H1N1، COVID-19 و بیماری‌های مشابه دیگر نشان می‌دهند که نقش دامپزشکی در پیشگیری و کنترل بیماری‌های مشترک به‌طور مستقیم بر سلامت بشر تأثیر دارد.
 از آنجا که «چنگال» تنها به پایان فرآیند غذا اشاره دارد، عملاً این ابعاد حیاتی نادیده گرفته می‌شود. در واقع، این عبارت دامپزشکی را فقط در چارچوب محدود «تأمین غذا» می‌بیند و از اهمیت آن در حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از بیماری‌های گسترده چشم‌پوشی می‌کند.

 از بین بردن تصویر جامع دامپزشکی به‌عنوان یک علم پیشرفته 

نمایش یک تصویر ساده‌انگارانه از دامپزشکی

دامپزشکی در حقیقت یک علم پیچیده است که با چالش‌های زیادی روبرو است، از جمله مدیریت بیماری‌های همه‌گیر، بهبود شرایط زندگی حیوانات، ارتقای ایمنی غذایی، ارتقای رفاه عمومی و موارد دیگر ؛ اما عبارت «از مزرعه تا چنگال» به‌طور ساده‌انگارانه‌ای نشان‌دهنده یک فرآیند خطی و ساده است که در آن دامپزشکی فقط در تأمین مواد غذایی دخالت دارد. این نگاه ساده‌انگارانه به دامپزشکی، از ارزش و جایگاه واقعی این حرفه می‌کاهد و باعث می‌شود که عموم مردم تنها به آن به‌عنوان یک رشته محدود برای تولید غذا نگاه کنند، در حالی که دامپزشکی به‌طور گسترده در بسیاری از ابعاد حیاتی و پیچیده‌تر زندگی بشر دخالت دارد.

از دست رفتن اعتبار دامپزشکی در سطح جهانی

سازمان فائو با استفاده از این عبارت، ممکن است در کوتاه‌مدت به یک جلب توجه دست یابد، اما در درازمدت باعث خواهد شد که اعتبار دامپزشکی در سطح جهانی تضعیف شود. دامپزشکی نه‌تنها به تولید غذا می‌پردازد بلکه یکی از ارکان اساسی حفظ سلامت عمومی، رفاه حیوانات و پیشگیری از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان است. اما این عبارت تأکید می‌کند که دامپزشکی تنها به انتهای فرآیند مصرف غذایی محدود است. با این کار، نیاز به درک عمیق‌تری از دامپزشکی و اهمیت آن در تمامی ابعاد از بین می‌رود و دامپزشکی به یک علم بی‌اهمیت و مصرف‌گرا تبدیل می‌شود.

عبارت «از مزرعه تا چنگال» نه‌تنها نادرست و سطحی است بلکه موجب کاهش اعتبار دامپزشکی به‌عنوان یک علم پیچیده و حیاتی می‌شود. این عبارت، دامپزشکی را به یک فرآیند محدود و تجاری تقلیل داده و جنبه‌های علمی، پیشگیرانه، بهداشتی، و انسانی آن را نادیده می‌گیرد. دامپزشکی باید به‌عنوان یک علم جامع در نظر گرفته شود که در تمامی مراحل زندگی حیوانات و محصولات دامی از بهداشت و رفاه حیوانات تا پیشگیری از بیماری‌های جهانی و حفظ سلامت عمومی انسان‌ها نقش دارد./ ۶۵۴
         

  علیرضا کیهان پور

* توضیح بیشتر :

عبارت "چنگال" در اصطلاح "از مزرعه تا چنگال" (Farm to Fork) در زبان انگلیسی رایج است و انتخاب "چنگال" به جای "قاشق" دلایل فرهنگی و اصطلاحی دارد:

ریشه در زبان انگلیسی دارد: در انگلیسی عبارت "farm to fork" بسیار رایج و جاافتاده است. کلمه fork (چنگال) بیشتر نماد غذا خوردن رسمی یا وعده غذایی کامل است، به‌خصوص وقتی صحبت از غذاهای گوشتی یا فرآوری‌شده می‌شود که با چنگال خورده می‌شوند.

نماد وعده‌ی اصلی غذاست: چنگال بیشتر با غذاهای اصلی (مثل گوشت، ماهی، سبزیجات پخته) همراه است، در حالی که قاشق بیشتر برای سوپ یا غذاهای روان به کار می‌رود. بنابراین "چنگال" نماد کلی‌تری برای وعده‌ی غذایی کامل است.

صنعت غذایی غرب‌محور: این اصطلاح در فضای سیاست‌گذاری و صنعت غذا از فرهنگ غربی آمده، جایی که چنگال ابزار غالب سفره است، نه قاشق!.

در فارسی اگر بخواهیم بومی‌سازی کنیم، شاید «از مزرعه تا سفره» یا «از دام تا دهان» اصطلاحاتی نزدیک‌تر و قابل‌فهم‌تر برای فرهنگ خودمان باشند، اما "چنگال" در این عبارت، معادل نمادین مرحله‌ی نهایی مصرف غذا در ادبیات جهانی غذا و دامپزشکی است.

دامپزشکی یک علم پیچیده و پیشرفته است که در زمینه‌های مختلفی مانند پزشکی حیوانات، بهداشت عمومی، رفاه حیوانات، نظارت بر سلامت غذایی، امنیت غذایی و نظارت بر بیماری‌های حیوانات در سطح جهانی و ملی دخالت دارد. عبارت «از مزرعه تا چنگال» با این حال، دامپزشکی را فقط به یک حلقه در زنجیره تولید مواد غذایی محدود می‌کند.
متاسفانه این نگاه نه‌ تنها دامپزشکی را تحقیر می‌کند، بلکه بر جنبه‌های علمی، تخصصی و تحقیقاتی آن تأکید نمی‌کند. دامپزشکی بیش از هر چیزی به پیچیدگی‌ها و چالش‌های دنیای مدرن توجه دارد و توانایی تشخیص، پیش‌بینی، و مدیریت بحران‌های جهانی مانند شیوع بیماری‌های دامی و تهدیدات بهداشتی را دارد. این عبارت، نقش دامپزشکی در مسائل جهانی را نادیده می‌گیرد و دامپزشکی را به یک علم ساده و مصرف‌گرا تقلیل می‌دهد.

"چنگال" به‌عنوان سمبل مصرف‌گرایی و بی‌احترامی به "رفاه حیوانات"

استفاده از واژه «چنگال»، سمبلی از مصرف انسان است. این در حالی است که دامپزشکی باید علاوه بر حفظ سلامت انسان، بر رفاه حیوانات نیز تمرکز داشته باشد. دامپزشکی به بررسی وضعیت حیوانات در مراحل مختلف زندگی آن‌ها از جمله تغذیه، شرایط محیطی، درمان، پیشگیری از بیماری‌ها، و رفاه عمومی می‌پردازد. با این حال، عبارت «چنگال» به‌گونه‌ای است که فقط به مصرف غذا توجه دارد و این حقیقت را نادیده می‌گیرد که دامپزشکی باید به رفاه حیوانات و حقوق آن‌ها نیز توجه ویژه‌ای داشته باشد. استفاده از چنین واژه‌ای عملاً توجه به حیوانات و رفاه آن‌ها را نادیده می‌گیرد و صرفاً به مصرف‌گرایی انسان محور توجه دارد.

غفلت از اهمیت پیشگیری و مدیریت بحران‌های بهداشتی

دامپزشکی به‌عنوان یک حرفه پیشگیرانه و بهداشتی نقش بسیار مهمی در مدیریت بحران‌ها و کنترل بیماری‌ها دارد. بحران‌های بهداشتی مانند شیوع بیماری‌های مشترک و تهدیدات ناشی از بیماری‌های دام‌ها در سطح جهانی نیازمند پاسخ سریع و هماهنگ از سوی دامپزشکان است.
 عبارت «از مزرعه تا چنگال»، در حالی که به‌طور ضمنی به مصرف غذا اشاره دارد، هیچ‌گونه اعتنایی به وظایف پیشگیرانه و نقش دامپزشکی در پیشگیری از بحران‌های بهداشتی ندارد. دامپزشکی در واقع عامل اصلی پیشگیری از بیماری‌ها، کنترل بیماری‌های دامی و جلوگیری از انتشار آن‌ها در جوامع انسانی است، اما این عبارت، به‌طور عمدی یا غیرعمدی، این جنبه‌های حیاتی را فراموش می‌کند.