دامپزشکی، زبان خاموش رحمت بر مدار اقتصاد و سلامت

در جلسه شورای اداری اداره کل دامپزشکی استان همدان (اینجا) که در تاریخ ۲۸ تیرماه ۱۴۰۴ با حضور دکتر هاشمی‌نسب، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان دامپزشکی کشور، دکتر آذرنوش، مدیرکل برنامه، بودجه و مطالعات اقتصادی سازمان، دکتر نقی‌پور، مدیرکل دامپزشکی استان، نماینده ولی‌فقیه در اداره کل، معاونین، مدیران ستادی و رؤسای دامپزشکی شهرستان‌های تابعه به‌صورت حضوری و وبیناری برگزار شد، چشم‌اندازهای نوینی در زمینه ارتقاء نقش دامپزشکی در توسعه پایدار اقتصادی و سلامت اجتماعی کشور مطرح شد. در این نشست که با نگاهی کلان و راهبردی برگزار گردید، بر اهمیت راهبردی دامپزشکی به عنوان یکی از ارکان سلامت جامعه و یکی از حلقه‌های کلیدی در زنجیره اقتصاد ملی تأکید شد.

حضور شخصیت‌هایی فرهیخته و تأثیرگذار همچون دکتر آذرنوش، مدیرکل برنامه، بودجه و مطالعات اقتصادی سازمان دامپزشکی کشور، بر غنای علمی و مدیریتی این نشست افزود. بی‌تردید، سازمان دامپزشکی کشور طی سال‌های اخیر، از دانش، تجربه و دیدگاه‌های راهبردی وی در حوزه‌های کلان مدیریتی و سیاست‌گذاری بهره‌ فراوان برده است؛ مدیری که با رویکردی دقیق، تحلیلی و نظام‌مند، همواره نقشی سازنده در طراحی و هدایت برنامه‌های بودجه‌ای، ساختار اقتصادی و آینده‌نگری سازمان ایفا کرده و در مسیر اعتلای  دامپزشکی کشور، حضوری مؤثر و الهام‌بخش داشته است.

هر ۱ ریال سرمایه‌گذاری در حوزه دامپزشکی، می‌تواند تا ۸ ریال بازگشت اقتصادی

در خلال این جلسه، یکی از نکات محوری که توجه حاضران را به خود جلب کرد، بازدهی بالای سرمایه‌گذاری در بخش دامپزشکی بود. به استناد آمارهای ارائه‌شده، هر ۱ ریال سرمایه‌گذاری در حوزه دامپزشکی، می‌تواند تا ۸ ریال بازگشت اقتصادی برای کشور به همراه داشته باشد. این نسبت نه‌تنها یک عدد خام، بلکه نشان‌دهنده تأثیر عمیق و گسترده این حوزه در جلوگیری از بیماری‌ها، کاهش تلفات دامی، حفظ بهره‌وری، تأمین سلامت عمومی، و کاهش هزینه‌های پنهان و آشکار حوزه بهداشت و درمان است.

دامپزشکی تنها به درمان بیماری دام محدود نمی‌شود؛ بلکه یکی از پایه‌های اصلی سلامت اجتماعی و ثبات تولید است. در بسیاری از کشورها، دامپزشکی به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی در نظر گرفته می‌شود. در شرایطی که بیماری‌های واگیردار دامی می‌توانند با سرعت زیادی به نابودی دام‌ها و اختلال در زنجیره تولید منجر شوند، نقش دامپزشکی در خط مقدم پیشگیری و مقابله با این تهدیدات، نقشی بی‌بدیل و حیاتی است. به عنوان نمونه، شیوع تب برفکی اگر بدون مداخله سریع دامپزشکی باقی بماند، می‌تواند در مدت کوتاهی اقتصاد محلی، امنیت غذایی و اعتماد عمومی را به چالش بکشاند. اما با اجرای برنامه‌های کنترلی، واکسیناسیون هدفمند، قرنطینه‌های دقیق، پایش میدانی و آموزش دامداران، همین تهدیدات به فرصت‌هایی برای بهبود سیستم مراقبت دامی و ارتقاء سطح آگاهی عمومی تبدیل می‌شوند.

در سطح صادرات، جایگاه دامپزشکی نقشی کلیدی و تعیین‌کننده دارد. هیچ فرآورده‌ای با منشأ دامی نمی‌تواند بدون گواهی‌های دامپزشکی و تأییدیه‌های بهداشتی، از مرزهای رسمی عبور کند. کشورهای واردکننده، چه در منطقه و چه در سطح بین‌الملل، خواستار اطمینان از سلامت محصول و رعایت دقیق استانداردهای بهداشتی هستند. از این‌رو، دامپزشکی به عنوان حافظ سلامت و اعتبار فرآورده‌های صادراتی، در واقع نقش یک پاسپورت تجاری برای ورود به بازارهای جهانی را ایفا می‌کند. این نقش حیاتی، نه‌تنها در حوزه‌های کلاسیک همچون گوشت قرمز و لبنیات، بلکه در صنایع نوپایی مانند پرورش آبزیان، زنبورداری، تولید محصولات فراسودمند دامی و داروهای بیولوژیک نیز نقشی بسیار پراهمیت یافته است.

در داخل کشور نیز دامپزشکی حافظ سلامت سفره مردم است. حضور دامپزشکان در تمامی مراحل تولید، کشتار، توزیع و عرضه فرآورده‌های دامی، از بروز آلودگی‌های انگلی، باکتریایی، ویروسی و شیمیایی در زنجیره تأمین مواد غذایی جلوگیری می‌کند. این نظارت دقیق و پیوسته، مانع ورود گوشت، شیر، تخم‌مرغ یا سایر محصولات آلوده به بازار مصرف می‌شود و از بروز بیماری‌های مشترک انسان و دام همچون تب مالت، جلوگیری می‌نماید.

ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های دامپزشکی

در این میان، لازم است که اقدامات تکمیلی برای توسعه و نهادینه‌سازی نقش اقتصادی دامپزشکی نیز در نظر گرفته شود. نخست، می‌توان به ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های دامپزشکی، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و روستایی اشاره کرد. تجهیز این مناطق به امکانات بهداشتی، آزمایشگاهی، و درمانی نه‌تنها مانع از شیوع بیماری‌ها می‌شود، بلکه باعث کاهش تلفات، افزایش بهره‌وری و ارتقاء اعتماد بهره‌برداران می‌گردد.

از سوی دیگر، حمایت هدفمند از دامپزشکان بخش خصوصی به‌ویژه در نقاط کمتر توسعه‌یافته، از طریق تخصیص تسهیلات اعتباری، می‌تواند انگیزه فعالیت و حضور مستمر این متخصصان را در سطح ملی حفظ و تقویت کند.

 آموزش مستمر دامداران باید به‌عنوان یکی از ارکان توسعه دامپزشکی

افزون بر این، آموزش مستمر دامداران باید به‌عنوان یکی از ارکان توسعه دامپزشکی تلقی گردد. دامدارانی که با اصول پایه‌ای بهداشت دام، شیوه‌های پیشگیری از بیماری، نحوه مصرف صحیح دارو و اهمیت گزارش بیماری‌ها آشنا باشند، نه‌تنها از دام‌های خود بهتر محافظت می‌کنند، بلکه به‌مثابه بازوان اجرایی سازمان دامپزشکی در میدان عمل ایفای نقش می‌نمایند. این آموزش‌ها می‌تواند به شکل حضوری، تصویری، شبکه‌ای و حتی از طریق اپلیکیشن‌های هوشمند صورت گیرد تا پوشش آن حداکثری باشد.

نکته مهم دیگر، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در حوزه تولید واکسن و داروهای دامی است. با توجه به ظرفیت بالای علمی کشور، تمرکز بر تولید داخل می‌تواند وابستگی ارزی کشور را کاهش داده و در عین حال اقتصاد دامپزشکی را به یکی از قطب‌های رشد فناوری تبدیل کند.

در پایان، باید توجه داشت که چنین جلساتی که با حضور نخبگان حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی دامپزشکی برگزار می‌شود، فرصتی مغتنم برای هم‌افزایی، آینده‌نگری و ایجاد درکی عمیق‌تر از جایگاه والای این نهاد تخصصی در ساختار کلان کشور است. امید آن‌که این رویکرد تعاملی، در سال‌های پیش رو، به الگویی برای سیاست‌گذاری ملی در تمام استان‌ها بدل شود و شاهد شکوفایی هرچه بیشتر دامپزشکی در قامت یک موتور محرک اقتصاد ملی باشیم.

دکتر رضا افشاریان

دامپزشک