فاخته- بررسی وضعیت موجود نشان میدهد که برای دستیابی به استانداردهای جهانی، بازنگری در نظام آموزشی دامپزشکی امری حیاتی است.
نظام آموزشی دامپزشکی در ایران همچنان بر روشهای سنتی استوار است. این روشها، که بر علوم پایه و درمان بیماریها تمرکز دارند، در گذشته پاسخگوی نیازهای کشور بودند، اما با توجه به پیچیدگیهای روزافزون صنعت دامپروری و پیشرفت فناوریهای نوین، دیگر کارآمد به نظر نمیرسند. در حالی که کشورهای پیشرفتهای مانند آلمان، استرالیا، نیوزلند و حتی هند به بازنگری اساسی در نظام آموزشی خود پرداختهاند، ایران همچنان با مشکلاتی چون ضعف مهارتهای عملی فارغالتحصیلان و نبود تطابق میان آموزش و نیازهای واقعی صنعت روبهروست.
ویژگیهای اصلی آموزش سنتی دامپزشکی
الف) آموزش سنتی دامپزشکی در ایران عمدتاً بر دروس نظری مانند زیستشناسی، فیزیولوژی، وفارموکولوژی و بیماریشناسی متمرکز است. اگرچه این دروس پایه علمی محکمی ایجاد میکنند، اما مهارتهای عملی و بینرشتهای را که برای حل مشکلات پیچیده صنعت ضروریاند، ارائه نمیدهند.
ب) دانشجویان معمولاً زمان محدودی را در محیطهای عملی سپری میکنند. بیشتر آموزشها در کلاسها و آزمایشگاههای دانشگاهی ارائه میشوند، در حالی که کار مستقیم با حیوانات، مزارع، یا صنایع پیشرفته دامپروری به حاشیه رانده شده است.
ج) در روشهای سنتی، موضوعاتی نظیر زیستفناوری، مدیریت زیستمحیطی، و فناوریهای مدرن دامپروری کمتر مورد توجه قرار میگیرند. این در حالی است که این موضوعات در بسیاری از کشورها از ارکان اصلی آموزش دامپزشکی هستند.
د) نبود ارتباط مؤثر میان دانشگاهها و صنعت باعث میشود که فارغالتحصیلان نتوانند بهسرعت در محیطهای واقعی به کار گرفته شوند.
نمونههای موفق جهانی؛ درسهایی از دیگر کشورها
بسیاری از کشورها توانستهاند با تحول در نظام آموزشی خود، دامپزشکانی توانمند و آگاه به نیازهای روز تربیت کنند. مثالهای زیر نشاندهنده الگوهای موفقی هستند که ایران میتواند از آنها بهره بگیرد:
الف) در استرالیا، بیش از 50 درصد زمان تحصیل دانشجویان دامپزشکی صرف آموزشهای عملی میشود. دانشجویان در مزارع، کلینیکها و مراکز تخصصی آموزش میبینند و با چالشهای واقعی صنعت روبهرو میشوند. علاوه بر این، آنها مهارتهایی مانند مدیریت پایدار مزارع و کاهش اثرات زیستمحیطی دامپروری را نیز میآموزند.
ب) نیوزلند که یکی از پیشروترین کشورهای جهان در دامپروری است، برنامههای آموزشی دامپزشکی خود را به شکلی طراحی کرده که دانشجویان بتوانند مستقیماً در حل مشکلات روزمره صنعت شرکت کنند. در این کشور، استفاده از فناوریهای پیشرفته در مدیریت سلامت دام و همچنین آموزش در حوزه تولید محصولات باکیفیت بالا، از جمله محورهای اصلی آموزش است.
ج) هند با وجود داشتن جمعیت عظیمی از دامها، توانسته است سیستم آموزشی دامپزشکی خود را متحول کند. در این کشور، دانشجویان علاوه بر علوم پایه، در حوزههایی مانند بهداشت عمومی دام، بهرهوری اقتصادی مزارع کوچک و فناوریهای مرتبط با دامپروری آموزش میبینند. همچنین، در بسیاری از دانشگاههای دامپزشکی هند، ارتباط نزدیکی میان دانشجویان و تعاونیهای محلی دامپروری برقرار شده است.
د) هلند؛ دانشگاههای این کشور نه تنها در آموزشهای عملی پیشرو هستند، بلکه روی موضوعاتی مانند اصلاح نژاد ژنتیکی و کاهش اثرات زیستمحیطی دامپروری تمرکز دارند. استفاده از فناوریهای پیشرفته و آموزشهای مدیریتی باعث شده که فارغالتحصیلان این کشورها در سطح جهانی رقابتپذیر باشند.
مزایا و معایب روش سنتی
مزایا
تأکید بر علوم پایه، دانش تئوریک دانشجویان را تقویت میکند.
این سیستم متخصصانی با توانایی بالا در درمانهای رایج تربیت میکند.
معایب
دانشجویان آمادگی کافی برای ورود به محیطهای واقعی صنعت ندارند.
بیتوجهی به فناوریهای نوین و موضوعات زیستمحیطی، فارغالتحصیلان را از استانداردهای جهانی عقب نگه میدارد.
نبود ارتباط میان دانشگاهها و مزارع صنعتی، شکاف میان دانش نظری و عملی را عمیقتر کرده است.
راهکارهایی برای تحول نظام آموزشی دامپزشکی ایران
الگوگیری از کشورهای پیشرفته نشان میدهد که تحول در آموزش دامپزشکی نیازمند بازنگری عمیق در ساختار و محتوای برنامههای آموزشی است. پیشنهادهای زیر میتواند نقطه شروعی برای این تغییرات باشد:
الف دانشگاهها باید دانشجویان را به مزارع، کلینیکها و صنایع دامپروری ببرند تا آنها بتوانند از نزدیک با چالشهای واقعی آشنا شوند.
ب.افزودن موضوعاتی مانند مدیریت زیستمحیطی، زیستفناوری، و فناوریهای نوین دامپروری به برنامههای درسی میتواند مهارتهای دانشجویان را ارتقا دهد.
ج.ایجاد همکاری میان دانشگاهها و صنعت برای بهروزرسانی محتوای آموزشی و ارائه دورههای کارآموزی ضروری است.
د.آموزشهایی در زمینه کاهش گازهای گلخانهای، مدیریت پسماند دامی، و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر میتواند دامپزشکان آینده را برای صنعت پایدار آماده کند.
تجربه کشورهای پیشرفتهای مانند استرالیا، نیوزلند، هند، آلمان نشان میدهد که تحول در نظام آموزشی دامپزشکی نه تنها ممکن، بلکه ضروری است. با توجه به چالشهای صنعت دامپروری در ایران، بازنگری در روشهای آموزشی و هم راستایی آنها با نیازهای روز میتواند مسیری روشن برای آیندهای پایدارتر فراهم کند. اکنون پرسش اینجاست: آیا آمادهایم از این تجربهها درس بگیریم و نظام آموزشی خود را متحول کنیم؟
دکتر رضا افشاریان
دامپزشک
این پایگاه خبری بر اساس مجوز معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول فعالیت است. این پایگاه خبری تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران بوده و هر گونه برداشت از مطالب آن تنها با ذکر منبع مجاز می باشد.