ادغام دو غول علمی ایران، گامی به سوی دو راهی تحول یا کلاف سردرگم؟ بخش دوم و پایانی

فاخته- با این حال، این فرآیند با چالش‌ها و مشکلات مختلفی همراه است که می‌تواند بر نتایج نهایی آن تأثیر بگذارد. در اینجا چالش‌ها و آسیب‌شناسی‌های ادغام این دو موسسه را به تفصیل بررسی می‌کنیم:

فرهنگ سازمانی متفاوت
هر دو موسسه با تاریخچه و رویکردهای خاص خود در صنعت بیولوژیک فعالیت کرده‌اند و فرهنگ‌های سازمانی مختلفی دارند:
انستیتو پاستور ایران 
بیشتر به تحقیق، توسعه واکسن‌ها، تحقیقات اپیدمیولوژیک و همکاری‌های بین‌المللی شناخته می‌شود.روسای  انستیتو پاستور از سوی وزرای ادواری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب می شوند و رئیس کنونی انستیتو یک "دکتر دامپزشک(دانش آموخته دانشگاه شیراز) و متخصص اپیدمیولوژیک از دانشگاه تهران است.

موسسه تحقیقات و سُرم‌سازی رازی

این موسسه در تولید سُرم‌‌ها، واکسن‌ها و فرآورده‌های بیولوژیکی درمانی تخصص دارد و تأکید بیشتری بر فرآیندهای تولیدی  حوزه دامپزشکی دارد و از ابتدای تاسیس وابسته به وزارت کشاورزی پیشین (جهاد کشاورزی فعلی) و هیات امنایی بوده و با اینکه بیشتر حوزه فعالیت این موسسه در مورد واکسن، سرم و برخی فرآورده های دامپزشکی است اما رئیس کنونی آن یک فرد "غیر دکترای دامپزشکی" است.

 این تفاوت‌ها می‌تواند منجر به مقاومت فرهنگی در ادغام شود، زیرا کارکنان هر موسسه با شیوه‌های مختلف مدیریتی و سازمانی آشنا هستند و ممکن است در ابتدا با مشکلاتی در هماهنگی و تعامل مواجه شوند. 

راه‌حل‌ها
برگزاری جلسات آموزشی و کارگاه‌های مدیریت تغییر برای کارکنان به‌منظور آشنایی با فرهنگ جدید سازمانی.

 ایجاد تیم‌های مشترک
از کارکنان دو موسسه برای ارتقای همکاری و ایجاد فهم مشترک و تفاهم نامه منشور اخلاقی همگرایی مجدد

تعیین فرایندهای ارتباطی شفاف و تدوین دستورالعمل‌های مشخص برای تطبیق با فرهنگ مشترک.

تضاد در اولویت‌ها و ماموریت‌ها
انستیتو پاستور ایران و موسسه سرم‌سازی رازی هریک ماموریت‌ها و اولویت‌های متفاوتی دارند:
انستیتو پاستور به تحقیق و توسعه در زمینه واکسیناسیون و پیشگیری از بیماری‌ها توجه ویژه دارد.
 موسسه رازی عمدتاً به تولید سرم‌های درمانی و واکسن‌ها در راستای کنترل بیماری‌های خاص مانند حوزه دامپزشکی و مشترک بین انسان و دام( زئونوز ها) متمرکز است.

 این اختلاف در اولویت‌ها ممکن است به تضادهایی در انتخاب پروژه‌های تحقیقاتی و اهداف راهبردی (استراتژیک) ادغام منجر شود. همچنین، ممکن است برخی پروژه‌های تحقیقاتی به‌ویژه در زمینه پیشگیری و درمان بیماری‌ها برای یکی از موسسات اولویت داشته باشد و برای دیگری از اهمیت کمتری برخوردار باشد.

راه‌حل‌ها
 تدوین یک استراتژی جامع و مشترک که اهداف تحقیقاتی و تولیدی هر دو موسسه را هم‌راستا کند.
تعریف پروژه‌های اولویت‌دار و تمرکز بر اهداف مشترک که هم از نظر تحقیقاتی و هم از نظر تولیدی برای هر دو موسسه اهمیت دارند.
 تشکیل کمیته‌های مشورتی برای تصمیم‌گیری در خصوص اولویت‌بندی پروژه‌ها و برنامه‌ها.

 چالش‌های مالی و منابع
یکی از چالش‌های بزرگ در فرآیند ادغام، تخصیص منابع مالی و منابع انسانی است. هر موسسه به‌طور مستقل از منابع مالی خاص خود بهره می‌برد و ممکن است در فرآیند ادغام، مشکلاتی در تخصیص منابع به پروژه‌های مشترک ایجاد شود.

 کمبود منابع مالی یا اختلاف در اولویت‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند به کاهش کارآیی ادغام و نارضایتی از نتایج پروژه‌ها منجر شود. همچنین، منابع انسانی ممکن است به‌طور غیرمنصفانه تقسیم شوند که به تضعیف روحیه کارکنان و کاهش بهره‌وری منتهی می‌شود.

تخصیص شفاف منابع مالی از طریق تدوین برنامه‌های مالی یکپارچه و تعیین بودجه‌های مشترک برای پروژه‌های تحقیقاتی و تولیدی.
اولویت‌بندی منابع انسانی و تخصیص آنها به پروژه‌هایی که بیشترین تأثیر را در دستیابی به اهداف مشترک خواهند داشت.
ایجاد سامانه های (سیستم‌های) مالی یکپارچه برای شفاف‌سازی تخصیص منابع در سراسر موسسه جدید که ظاهرا بنابر پیشنهاد رئیس دولت چهاردهم در بازدید فروردین ۱۴۰۴ از استان البرز و این موسسه به نام  "برج فناوری ایران" مطرح شده است.
مسائل مدیریتی
چالش‌های مدیریتی در فرآیند ادغام می‌تواند بسیار پیچیده و حساس باشد. انتخاب مدیران جدید و ساختار مدیریتی جدید می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، چرا که هر موسسه سبک مدیریتی خاص خود را دارد.

برگزاری برنامه‌های آموزشی مسؤولیت جدید  و مدیریت تغییر برای تسهیل انتقال مدیریت ادغام 
 شناسایی و حفظ مدیران کلیدی از هر دو موسسه که توانایی رهبری و انتقال تجربه دارند.
 تعیین شفاف نقش‌ها و مسئولیت‌ها برای تمام مدیران و کارکنان در ساختار جدید موسسه.

 مسائل حقوقی و قانونی
ادغام دو موسسه بزرگ علمی می‌تواند مسائل حقوقی پیچیده‌ای را به‌وجود آورد. از جمله مالکیت دارایی‌ها، قراردادها، حقوق کارکنان و مقررات جدید که باید با دقت بررسی و حل شوند.

 مشکلات حقوقی ممکن است از طریق اختلافات در قراردادهای موجود یا نادیده گرفتن حقوق کارکنان به‌وجود آید. همچنین، تفاوت در قوانین داخلی و بین‌المللی ممکن است موجب بروز مشکلات در همکاری‌های بین‌المللی شود.
مشاوره با وکلای متخصص در حقوق سازمانی و بررسی قراردادهای موجود.
تنظیم قراردادهای جدید که حقوق کارکنان و دارایی‌ها را به‌طور شفاف مشخص کند.
 ایجاد سیاست‌های حقوقی یکپارچه که قوانین جدید را بر اساس نیازهای موسسه جدید تطبیق دهد.

بیشتر بخوانید:

ادغام دو غول تولید فرآورده های بیولوژیک ایران و خاورمیانه آری یا خیر؟ بخش نخست

 تاثیر بر اعتماد عمومی
اعتماد عمومی به موسسات تحقیقاتی و تولیدی مانند پاستور و رازی بسیار مهم است. هرگونه تغییرات بزرگ در این موسسات شاید به کاهش اعتماد مردم به محصولات آن‌ها منجر شود.

 به نظر می‌رسد در صورت عدم مدیریت صحیح این تغییرات، ممکن است اعتماد مردم به واکسن‌ها و سرم‌ها کاهش یابد، به‌ویژه در مواقع بحران بهداشتی که حساسیت جامعه به محصولات پزشکی بسیار بالا است هرچند بنابر سوابق ارزنده پیشین این موضوع می تواند منتفی بوده و نِسبی است و مطلق  نیست.

اطلاع‌رسانی شفاف و به‌موقع در خصوص فرآیند ادغام و مزایای آن برای مردم.
برگزاری نشست‌های عمومی و رسانه‌ای برای پاسخ به نگرانی‌ها و ایجاد ارتباط مستقیم با مردم.
 توجه ویژه به کیفیت و ایمنی محصولات در حین فرآیند ادغام تا بتوان اعتماد مردم را جلب کرد.

چالش‌های علمی و تحقیقاتی
هر موسسه به‌طور جداگانه در زمینه‌های مختلف علمی و تحقیقاتی فعالیت می‌کند و هر کدام پروژه‌های کلیدی خود را دارند. این تفاوت‌ها می‌تواند باعث شود که تطابق پروژه‌های تحقیقاتی دشوار شود.

 ممکن است تضاد در اولویت‌های علمی و ساختارهای تحقیقاتی مختلف منجر به کاهش بهره‌وری تحقیقاتی و کاهش نوآوری شود.

 تشکیل گروه‌های تحقیقاتی مشترک که اعضای هر دو موسسه را شامل می‌شود تا بتوانند پروژه‌های مشترک را به‌طور مؤثرتر پیش ببرند.
 ارتباط مستمر با جوامع علمی بین‌المللی به‌منظور به اشتراک گذاشتن دستاوردهای علمی و ارتقاء سطح تحقیقات.
 ایجاد پلتفرم‌های مشترک برای تبادل اطلاعات تحقیقاتی و دستاوردهای علمی.

 پیچیدگی در فرآیند تولید و توزیع
ادغام فرآیندهای تولیدی و توزیعی محصولات یا فرآورده های این دو موسسه می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد. موسسات تولیدی هرکدام سیستم‌های تولید و توزیع خاص خود را دارند که باید به‌طور هماهنگ درآیند.

 این پیچیدگی‌ها می‌تواند منجر به کاهش کارایی، افزایش هزینه‌ها و کند شدن فرآیند توزیع محصولات شود.
یکپارچه‌سازی فرآیندهای تولیدی و توزیعی برای بهینه‌سازی زمان و هزینه‌های تولید.
استفاده از فن‌آوری‌های پیشرفته برای بهبود بهره‌وری و سرعت تولید و توزیع.
 ایجاد سیستم‌های کنترل کیفیت برای نظارت دقیق بر تولید و توزیع محصولات.

ادغام انستیتو پاستور ایران و موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی(حصارک کرج) ، با وجود تمامی چالش‌ها و آسیب‌ها، به نظر می رسد می‌تواند فرصت‌های بزرگی برای تحقق اهداف علمی، بهداشتی و...  ایجاد کند؛  اما برای موفقیت در این فرآیند، نیاز به مدیریت دقیق و مؤثر در تمامی ابعاد از جمله منابع انسانی، مالی، علمی، حقوقی و فرهنگی با استفاده از نکته نظرات "متخصصان پیشکسوت ، مدیران جوان، کارشناسان ، صاحبنظران، اندیشمندان ؛ اصحاب رسانه های تخصصی و..." در راستای مصوبات قانونی و پیشنهادی فرآیند ادغام است تنها با مدیریت قوی، برنامه‌ریزی منسجم و هم‌افزایی میان دو موسسه، این ادغام می‌تواند به یکپارچگی بیشتر و تقویت جایگاه علمی و پژوهشی کشور در این راستا به ویژه در سطح جهانی منجر شود./ 636

            علیرضا کیهان پور