زورمان به حفاظت مسئولانه رودخانه های طلایی خوزستان نرسید.../ بخش سوم

فاخته-رودخانه‌های جنوب و شمال ایران، از کارون و کرخه تا زاینده‌رود، قره‌سو، هراز و رودخانه‌های گیلان، گلستان و مازندران، در معرض تهدید جدی قرار دارند. کاهش دبی، برداشت بی‌رویه آب، ورود آلاینده‌های صنعتی و کشاورزی، و تخریب زیستگاه‌ها روند نابودی را تسریع کرده است.
 تالاب‌ها، مصب‌ها و بسترهای طبیعی که محل تخم‌ریزی و رشد اولیه ماهیان و میگوها هستند، به تدریج بی‌حیات می‌شوند.

 انفعال نهادهای تهران‌ نشین و دیوانسالاری آنان، مانند  "م.م.ا"  و...، نه تنها در جنوب بلکه در شمال کشور نیز آثار ویرانگری به جای گذاشته است. میلیاردها تومان بودجه، ده‌ها مرکز تحقیقاتی و نیروی انسانی متمرکز، طی دهه‌ها صرف اقدامات ناکافی و نمایشی شده است.
 نتیجه آن ، کاهش چشمگیر جمعیت گونه‌های آبزی، کاهش تنوع زیستی، سقوط درآمد جوامع محلی و تهدید امنیت غذایی است.

اگر اقدامات فوری و جدی انجام نشود، خلیج فارس، دریای عمان و حتی دریای خزر به پهنه‌هایی بی‌جان تبدیل خواهند شد. 
جمعیت طبیعی ماهیان و میگوها نابود شده، تالاب‌ها خشک می‌شوند و صیادان و جوامع محلی مهاجرت اجباری خواهند داشت. 
این فاجعه زیست‌محیطی و اجتماعی، پیامد انفعال نهادهایی است که تنها روی کاغذ مسئول هستند و در عمل هیچ اقدام مؤثری نکرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

رودخانه‌های خوزستان ؛ شاهرگ زندگی آبزیان خلیج فارس و دریای عمان/ بخش نخست

«از زاگرس تا خلیج فارس؛ رودخانه‌های خوزستان و جایگاه آن در زیست‌بوم‌های دریایی / بخش دوم»

سخن ماقبل پایانی اما ادامه دار...

 رودخانه‌ها شریان حیاتی اکوسیستم‌های آبی جنوب و شمال ایران هستند و کاهش جریان و تخریب زیستگاه‌ها تهدیدی ملی است.
 پیامدها شامل نابودی گونه‌های بومی، کاهش تنوع زیستی، سقوط اقتصادی، تغییر ساختار اجتماعی و تهدید امنیت غذایی است.
تجربه جهانی نشان می‌دهد که با مدیریت علمی، مشارکت جوامع محلی و فناوری‌های روز می‌توان رودخانه‌ها و ذخایر آبزی را احیا کرد.
 اقدامات فوری شامل توقف آلاینده‌ها، تضمین جریان حداقلی، ایستگاه‌های تکثیر و رهاسازی انواع آبزیان، گزارش‌دهی شفاف و مشارکت علمی و مردمی است.

این مقاله مسوولانه و دلسوزانه ، هشدار جدی به نهادهای مسئول و تصمیم‌گیرندگان است که ادامه بی‌عملی می‌تواند سرنوشت رودخانه‌ها و آینده حیات آبی کشور را به نابودی کامل بکشاند. 
 و مانند "فاجعه نابخشودنی تجارت غیرقانونی صید ترالِ"  در بی صدایی  و خاموش، اگر انفعال و بی‌عملی ادامه یابد، هیچ بازگشتی به گذشته های طلایی  ممکن نخواهد بود./۷۳۲
ادامه دارد...

            
                   علیرضا کیهان‌پور 

منابع  بررسی شده توسط نویسنده یادداشت:

قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مصوب مجلس شورای اسلامی

گزارش‌های پایش کیفی رودخانه‌های خوزستان، سازمان حفاظت محیط زیست، ۱۳۹۰–۱۴۰۲

داده‌های میدانی ایستگاه‌های تحقیقاتی آبزیان جنوب کشور،  سازمان تات جهاد کشاورزی

مقالات علمی مرکز ملی اقیانوس‌شناسی درباره دینامیک آب‌های ساحلی

FAO Fisheries Technical Paper 593: Rehabilitation of Inland Waters for Fisheries

UN Environment Programme, 2022: Global Assessment of River Health

Japan Fisheries Research and Education Agency, Annual Reports 2010–2022

Norwegian Institute for Water Research (NIVA), River and Coastal Ecosystem Studies

Australian Government, Department of Agriculture, Water and the Environment, 2021–2023