بانوان "دامپزشک" و نقش آنان در رشد و توسعه "ایران"/ بخش دوم و پایانی

فاخته- چکیده: حضور زنان در دامپزشکی ایران، از نخستین دانش آموختگان تا امروز، نقشی حیاتی در توسعه علمی، بهداشت عمومی، امنیت غذایی و پیشرفت حرفه‌ای داشته است. این یادداشت به بهانه فرارسیدن ۱۴ مهرماه (۱۴۰۴)  به بررسی نقش زنان دامپزشک، چالش‌ها، فرصت‌ها و نمونه‌های برجسته ایرانی می‌پردازد. 
هدف، نشان دادن اهمیت زنان در تمامی حوزه‌های دامپزشکی، از دام‌های اهلی تا حیات‌وحش و ...است.

کلیدواژه‌ها: دامپزشکی زنان، بهداشت عمومی، امنیت غذایی، ایران، توسعه پایدار، نقش اجتماعی، حیات‌وحش، فناوری‌های نوین، آموزش دامپزشکی

پیشینه و نقش بانوان در دامپزشکی ایران

تاریخچه ظهور و حضور 

حضور بانوان در دامپزشکی ایران به دهه ۱۳۳۰ بازمی‌گردد، زمانی که زنده یاد  "دکتر رزماری عبّاسیان" نخستین "بانوی دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران" در سال "۱۳۳۲" شد.
 از آن زمان، زنان به تدریج وارد دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنایع دامپروری شدند.

در دهه‌های اخیر، دانش آموختگان زن در رشته‌های دامپزشکی دام های کوچک و بزرگ، بهداشت عمومی، حیات‌وحش، آبزیان و فناوری‌های نوین فعالیت گسترده داشته‌اند.
 آنان با تلاش‌های علمی، آموزشی و عملی، حرفه دامپزشکی را ارتقا داده و حضور خود را در سطوح مدیریتی و تحقیقاتی تثبیت کرده‌اند.

نقش بانوان در توسعه علمی و حرفه‌ای دامپزشکی

زنان دامپزشک ایران در پروژه‌های تحقیقاتی، آموزش دانشگاهی و صنعت دامپروری حضور فعال دارند.
 آنان در مطالعات بیماری‌های دامی، ژنتیک و اصلاح نژاد، کنترل کیفیت فرآورده‌های دامی و بهداشت مواد غذایی نقش مهمی ایفا کرده‌اند.

حضور زنان موجب افزایش دقت، مسئولیت‌پذیری و خلاقیت در کار شده است. 
تحقیقات نشان می‌دهد که تیم‌های متشکل از زنان دامپزشک در مدیریت بهداشت عمومی و ایمنی مواد غذایی عملکرد بهتری دارند، زیرا آنان تمایل بیشتری به توجه به جزئیات و پیشگیری دارند.

حوزه‌های فعالیت زنان دامپزشک

دام‌های اهلی : درمان، واکسیناسیون، مشاوره پرورشی و ارتقای سلامت دام‌ها.

دام‌های بزرگ و صنعتی : کنترل بیماری‌ها، مدیریت تغذیه و بهره‌وری.

دام کوچک و حیوانات خانگی : کلینیک‌ها و بیمارستان‌های تخصصی برای سگ، گربه و حیوانات خانگی.

حیات‌وحش و محیط زیست : حفاظت از گونه‌های در خطر و پایش بیماری‌های مشترک با انسان.
 تکثیر و پرورش آبزیان : مدیریت مزارع پرورش ماهی و میگو، کنترل بیماری‌ها و کیفیت تولید.

فناوری‌های نوین و بیوتکنولوژی : ژن‌درمانی، واکسن‌های نوترکیب، اصلاح نژاد و تحقیقات مولکولی.

آموزش و دامپزشکی اجتماعی: استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی.

 زنان دامپزشک و نقش آنان در  رشد و توسعه ایران

ادامه نقش زنان دامپزشک در بهداشت عمومی و امنیت غذایی

زنان دامپزشک ایران با مدیریت آزمایشگاه‌ها، مراکز کنترل بیماری‌ها و صنایع غذایی، سلامت دام و انسان را تضمین کرده‌اند.
 آنان در پیشگیری و کنترل بیماری‌های مشترک (زئونوز) ، مانند تب مالت، سل گاوی و آنفلوانزا نقش پررنگی دارند.

در ایران، آزمایشگاه‌های تشخیص بیماری و مراکز کنترل کیفیت محصولات دامی توسط زنان مدیریت می‌شود.
 دقت آنان موجب تشخیص سریع بیماری‌ها و جلوگیری از شیوع آنها شده است. 
حضور زنان در کنترل کیفیت گوشت، شیر، تخم‌مرغ و ماهی، امنیت غذایی جامعه را ارتقا داده است.

حضور زنان  دامپزشک در حوزه‌های نوین 

دامپزشکی حیات‌وحش و محیط زیست

زنان دامپزشک در حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی و پرندگان مهاجر فعال هستند. آنان علاوه بر درمان حیوانات، در تحقیقات اکولوژیک و پایش بیماری‌ها نیز مشارکت دارند.

تکثیر و پرورش انواع آبزیان

حضور زنان دامپزشک در مراکز تکثیر و مزارع پرورش ماهیان گرم آبی، سردآبی، میگو، خاویاری و  زینتی ، موجب ارتقای کیفیت تولید و رعایت استانداردهای زیست‌محیطی شده است.

 فناوری‌های نوین و بیوتکنولوژی

زنان دامپزشک ایرانی در تحقیقات واکسن‌های نوترکیب، ژن‌درمانی، اصلاح نژاد، تولید خوراک پروبیوتیکی و مدیریت بیماری‌های مولکولی فعالیت دارند.

دامپزشکی اجتماعی و آموزش عمومی

با استفاده از رسانه‌های بَر خط و غیر بَرخط ، زنان دامپزشک این سرزمین، آموزش عمومی درباره نگهداری حیوانات و پیشگیری از بیماری‌ها را تسهیل کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

۱۴ مهر ماه ، "۱۴ جلوه طلایی" از بانوان و مادران "دامپزشک، پیرادامپزشک و سایر رده های تخصصی"؛ از گذشته تا هنوز.../بخش نخست

چالش‌ها و موانع

کلیشه‌های فرهنگی : هنوز برخی حرفه دامپزشکی را مردانه می‌دانند.

سختی‌های کاری : کار در محیط‌های صنعتی و میدانی دشوار است.

شکاف مدیریتی : سهم زنان در سطوح مدیریتی محدود است.

امنیت شغلی : قراردادهای موقت و کمبود حمایت شغلی مشکلاتی ایجاد کرده‌اند.

فرصت‌ها و آینده‌پژوهی

افزایش تقاضا برای زنان متخصص در دامپزشکی حیات‌وحش ، مواد غذایی، کنترل کیفیت و آموزش.

فناوری‌های نوین: کاهش سختی‌های فیزیکی و افزایش مشارکت.

آموزش بَرخط( آنلاین) وسایر رسانه‌ها : گسترش آموزش و انتقال تجربه بدون محدودیت جغرافیایی.

حمایت سازمان‌های بین‌المللی FAO و OIE از حضور زنان در دامپزشکی.

نمونه‌های برجسته زنان دامپزشک ایرانی

 زنده یاد سرکار خانم "دکتر رزماری عبّاسیان" – نخستین بانوی دانش آموخته دامپزشکی از دانشگاه تهران (سال ۱۳۳۲)، پیشگام توسعه دامپزشکی ایران.

دکتر "ایراندخت خاوری خراسانی" – پیشگام و فعال فرهنگی، شناخته‌شده در عرصه ادبیات و دامپزشکی به طوری که اکثر بیماری های دام را در قالب نثر و اشعار زیبا در مجموعه آثار مکتوب گردآوری نموده که یک کار زیبا و ماندگار در این عرصه است .

دکتر "محبوبه کهگیلویه‌زاده"– نخستین جراح دام‌های کوچک ایران، مؤسس کلینیک تخصصی دام کوچک.

دکتر "زهرا چراغعلی" – مؤسس بیمارستان شبانه‌روزی دام کوچک استان گلستان.

دکتر "فهیمه زیبایی" – پژوهشگر و برنده جایزه بین‌المللی در زمینه لنگش گاو.

دکتر "غزال نعمتی" – فعال بهداشت دام، دریافت‌کننده جایزه جهانی «بانوی پیشرو».

دکتر "شهربانو شمس لاهیجانی" – دامپزشک و کارآفرین برتر.

دکتر "ثوره جلیل‌ابراهیم" – دامپزشک نمونه استان قزوین، فعال در دامپروری و بهداشت دام.

جان کلام و پیام

 "بانوان دامپزشک" واقعیتی است که ایران و جهان آن را پذیرفته‌اند.
 زنان دامپزشک شانه‌ به‌ شانه مردان در کنترل بیماری‌ها، امنیت غذایی و تغذیه ای ، حفاظت از حیات‌وحش و توسعه فناوری‌های نو فعالیت می‌کنند.
 آنان با عشق، دقت و پایداری، آینده حرفه دامپزشکی را شکل داده و جامعه را به سَمت و سوی "سلامت ، تغذیه سالم و الزامات توسعه پایدار" سوق داده اند./777
پایان بخش دوم

                  علیرضا کیهان پور