خط مقدم امنیت غذایی در محاصره چالش‌ها؛ دغدغه‌های خاموش کارمندان دامپزشکی و ضرورت اقدام فوری مسئولان

فاخته- این وضعیت؛ تنها مختص «دکتر محمودی» نیست؛ هزاران کارمند دامپزشکی در سراسر کشور، هر روز در چنین شرایطی کار می‌کنند. آنها در کشتارگاه‌ها، مرزهای ورودی، روستاها و مزارع ایستاده‌اند تا سلامت غذا و امنیت غذایی مردم تضمین شود. اما پشت این تلاش‌ها، واقعیتی تلخ پنهان است: کمبود شدید نیرو، تجهیزات فرسوده، حقوق پایین و جایگاه مبهم سازمانی، انگیزه و توان این مدافعان خاموش را تهدید می‌کند.

روز کارمند، فرصتی است تا صدای این قشر شنیده شود؛ قشری که اگر امروز دیده نشود، فردا ممکن است غیبتش را در قالب یک بحران غذایی یا شیوع بیماری به وضوح احساس کنیم.

اما دراین میان، کارمندان سازمان دامپزشکی کشوراز ستاد مرکزی گرفته تا ادارات کل استانی و شبکه‌های شهرستانی اغلب در سایه می‌مانند. این افراد، که هر روز در کشتارگاه‌ها، مرزها، قرنطینه فرودگاهها، مزارع دام و طیور و آبزیان  و مراکز بسته‌بندی ،بازدید از اماکن حضور دارند، نقش کلیدی در مبارزه با بیماری‌های مشترک انسان و دام ایفا می‌کنند. با این حال، چالش‌هایی مثل حقوق پایین، کمبود تجهیزات و بار کاری سنگین، نه تنها روحیه‌شان را خسته می‌کند، بلکه سلامت عمومی و اقتصاد کشور را هم به خطر می‌اندازد. در این مقاله، بر اساس این موارد به  دغدغه‌ها می‌پردازیم و انتظارات‌شان از مسئولان را بررسی می‌کنیم.

 نقش حیاتی کارمندان دامپزشکی: نگهبانان گمنام سفره‌های مردم

تصور کنید بدون نظارت این کارمندان، چه اتفاقی می‌افتد: بیماری‌هایی مثل تب برفکی یا آنفلوآنزای پرندگان می‌تواند کل صنعت دامداری را فلج کند، یا یک محموله گوشت آلوده وارد بازار شود و سلامت هزاران نفر را تهدید کند. سازمان دامپزشکی، تقریبی ۷ هزار کارمند، مسئولیت حفظ سلامت دام‌ها، تضمین کیفیت محصولات دامی و کنترل بیماری‌های زئونوتیک را بر عهده دارد. طبق آمار رسمی، این سازمان در سال ۱۴۰۲ بیش از ۳۵ میلیون خدمت رایگان به مناطق محروم ارائه کرده و موفق به کنترل شیوع بیماری‌های خطرناکی شده است.

اما با وجود این دستاوردها، چالش‌های ساختاری جدی وجود دارد. مثلاً بیش از ۵۲۰۰ پست سازمانی خالی است، که این یعنی نظارت بر بیش از ۳۰ میلیون تن نهاده‌های دامی با نیروی ناکافی انجام می‌شود.

دغدغه‌های روزمره: از حقوق ناکافی تا تجهیزات فرسوده

کارمندان دامپزشکی هر روز با واقعیت‌های سختی روبرو هستند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، کمبود نیروی انسانی است. رئیس سازمان اخیراً هشدار داده که اگر فکری نشود، در سه الی چهار سال آینده با بحران جدی کمبود نیروی انساني مواجه می‌شویم 

این کمبود باعث شیفت‌های طولانی، بازدیدهای میدانی در شرایط سخت و فرسودگی می‌شود. تصور کنید یک کارشناس باید همزمان مسئولیت صدور مجوز، نظارت بر داروها و کنترل بیماری‌ها را بر عهده بگیرد، بدون حمایت کافی.

حقوق و مزایا هم دردسر دیگری است. ریاست سازمان با لحنی دلسوزانه گفته که حقوق کارکنان در شأن این سازمان نیست  مثلاً یک دکتر دامپزشک بازنشسته حدود ۱۵ میلیون تومان می‌گیرد، که با تورم فعلی کفاف زندگی نمی‌دهد.  کارزارهایی با هزاران امضا برای بهبود معیشت راه افتاده، و کارکنان می‌گویند مزایای اضافه‌کاری و سختی کار عادلانه پرداخت نمی‌شود ، این مسئله انگیزه را کم می‌کند و حتی به مهاجرت متخصصان منجر شده است.

کمبود تجهیزات و بودجه هم چالش بزرگی است. در بسیاری از شهرستان‌ها، آزمایشگاه‌ها قدیمی هستند و خودروهای میدانی فرسوده. بودجه محدود باعث می‌شود واردات فناوری‌های جدید سخت شود، و تکمیل پروژه‌هایی مثل آزمایشگاه شرق کشور معطل اعتبار بماند.دراستان اصفهان، سرپرست اداره کل گفته چالش اصلی اعتبارات و نیروی انسانی است، که سال‌هاست گریبان‌گیر شده است.

 فرآیندهای اداری پیچیده و بوروکراسی هم زمان و انرژی را هدر می‌دهد، در حالی که سیستم‌های دیجیتال هنوز کامل نیستند.

علاوه بر این، مسائل ایمنی و آموزشی مطرح است. کار با بیماری‌های عفونی مثل بروسلوز ریسک دارد، اما تجهیزات حفاظتی همیشه کافی نیست. فرصت‌های آموزشی برای به‌روزرسانی دانش در مورد بیماری‌های نوظهور محدود است، و فشار روانی از مسئولیت‌های سنگین، بدون حمایت قضایی کافی، کارکنان را خسته می‌کند. مثلاً در برخورد با دامداران مقاوم به حذف دام‌های آلوده، حمایت لازم وجود ندارد.

 انتظارات از مسئولان: زمان اقدام عملی، نه فقط تبریک

کارمندان دامپزشکی می‌گویند پیام‌های تبریک کافی نیست؛ نیاز به تغییرات واقعی داریم. اول از همه، افزایش حقوق بر اساس تورم واقعی  حداقل ۵۰ درصد و پرداخت مزایای سختی کار و اضافه‌کاری عادلانه. صندوق بازنشستگی قوی‌تر و وام‌های مسکن کم‌بهره هم ضروری است.

دوم، تأمین بودجه برای تجهیزات مدرن و جذب نیروی جدید. طرح جامع نوسازی ناوگان خودرویی و آزمایشگاه‌ها باید اجرا شود، و همکاری با بخش خصوصی برای واردات فناوری بدون بوروکراسی زیاد.

سوم، ساده‌سازی فرآیندها با دیجیتال‌سازی کامل و کاهش بوروکراسی. همچنین، سرمایه‌گذاری در آموزش: دوره‌های داخلی و خارجی، همکاری با دانشگاه‌ها برای پژوهش روی بیماری‌های محلی.

در نهایت، حمایت ایمنی و قضایی: تجهیزات حفاظتی استاندارد، برنامه‌های واکسیناسیون و مشاوره روانی. تشکیل واحدهای حقوقی ویژه برای پرونده‌های تخلفات بهداشتی می‌تواند پشتوانه خوبی باشد.

از دیدگاه سازمانی، این انتظارات نه تنها برای رفاه کارکنان، بلکه برای امنیت غذایی کشور حیاتی است. عدم توجه می‌تواند به شیوع بیماری‌ها منجر شود مثل تب کنگو با بیش از ۶۰ مورد اخیر واقتصاد را ضربه بزند. مسئولان باید سازمان را به عنوان "سازمان امنیت زیستی" ببینند، با بودجه مستقل و قدرت اجرایی بیشتر.

  صدای خط مقدم را بشنوید!

کارمندان دامپزشکی احساس حقارت اقتصادی می‌کنند. آنان هر روز برای امنیت سفره‌های مردم می‌جنگند، اما خودشان در محاصره مشکلات مانده‌اند. روز کارمند فرصتی است برای شنیدن صدای‌شان و اقدام عملی. اگر امروز به دغدغه‌ها توجه نشود، فردا با بحران‌های بزرگ‌تری روبرو می‌شویم. قدردانی واقعی یعنی سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی، تجهیزات و ساختارها هزینه‌ای که به مراتب کمتر از یک همه‌گیری است. امیدوارم این مقاله جرقه‌ای برای تغییرات باشد و سازمان دامپزشکی به جایگاه شایسته‌اش برسد.انشالله