ضرورت حفظ و تقویت استقلال سازمان دامپزشکی کشور از وزارت جهاد کشاورزی

فاخته- سازمان دامپزشکی کشور به عنوان نهاد حاکمیتی متولی بهداشت و سلامت دام، فرآورده‌های دامی و امنیت غذایی، نقش بسیار حیاتی در ساختار سلامت عمومی، سلامت حیوانات، و توسعه اقتصادی دارد. در سال‌های اخیر، طرح‌هایی مبنی بر ادغام یا تضعیف استقلال این سازمان در وزارت جهاد کشاورزی مطرح شده که نگرانی‌های جدی در میان کارشناسان، دانشگاهیان و فعالان دامپزشکی به‌وجود آورده است.در ادامه به برخی ضرورت های حفظ این استقلال پرداخته می شود:

 جایگاه دامپزشکی در ساختار بهداشت عمومی کشور
دامپزشکی تنها یک بخش خدماتی در کشاورزی نیست؛ بلکه بخشی از نظام بهداشت و درمان عمومی کشور به شمار می‌آید. کنترل بیماری‌های مشترک انسان و حیوان (زئونوزها)، مدیریت بحران‌های بهداشتی نظیر آنفلوانزای پرندگان یا تب کریمه کنگو، و تضمین سلامت فرآورده‌های پروتئینی، وظایفی است که دامپزشکی را در ارتباط مستقیم با سلامت انسان قرار می‌دهد. این ویژگی‌ها ایجاب می‌کند که سازمان دامپزشکی از استقلال کافی برخوردار باشد و تحت سیاست‌گذاری‌های صرفاً تولیدمحور کشاورزی قرار نگیرد.

 تعارض منافع در درون وزارت جهاد کشاورزی
یکی از چالش‌های مهم در ادغام سازمان دامپزشکی در ساختار وزارت جهاد کشاورزی، ایجاد تعارض منافع میان بخش‌های تولید و نظارت است. وظیفه وزارت جهاد کشاورزی، افزایش تولید، بهره‌وری و سودآوری در بخش کشاورزی و دامپروری است؛ در حالی که سازمان دامپزشکی وظیفه نظارت، کنترل و در برخی موارد اعمال محدودیت برای حفظ سلامت جامعه را بر عهده دارد. تداخل این دو وظیفه می‌تواند منجر به نادیده‌گرفتن الزامات بهداشتی در برابر منافع تولیدی شود.

 تجربه جهانی و استانداردهای بین‌المللی
در بسیاری از کشورها، نهادهای دامپزشکی به‌طور مستقل از وزارتخانه‌های کشاورزی فعالیت می‌کنند یا حداقل از استقلال عملیاتی و سیاست‌گذاری قابل توجهی برخوردارند. سازمان جهانی بهداشت دام (WOAH) نیز بر استقلال علمی، اجرایی و قانونی نهادهای دامپزشکی تأکید دارد. تضعیف این استقلال در ایران، می‌تواند به کاهش رتبه بین‌المللی بهداشتی کشور، کاهش صادرات فرآورده‌های دامی و بروز بحران‌های بهداشتی منجر شود.

پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ادغام یا تضعیف سازمان دامپزشکی
در صورت کاهش استقلال سازمان دامپزشکی، نظارت‌های بهداشتی ممکن است تحت فشارهای تولیدکنندگان کاهش یابد که در نهایت به کاهش اعتماد عمومی، شیوع بیماری‌های قابل انتقال، و آسیب جدی به صادرات و اقتصاد ملی منتهی می‌شود. همچنین کاهش استقلال، باعث بی‌انگیزگی و خروج نخبگان دامپزشکی از سیستم خواهد شد.

نتیجه‌گیری:
حفظ و تقویت استقلال سازمان دامپزشکی کشور، نه‌تنها یک ضرورت علمی و حرفه‌ای، بلکه یک راهبرد کلان در راستای تأمین امنیت غذایی، سلامت عمومی و توسعه پایدار کشور است. انتظار می‌رود قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران با درک حساسیت موضوع، مانع از هرگونه تضعیف این نهاد حاکمیتی شوند و مسیر ارتقای جایگاه آن را در نظام سلامت و امنیت ملی کشور هموار سازند.

دکتر رضا بهمنش

سرپرست دانشکده دامپزشکی دانشگاه ازاد اسلامی واحد گرمسار