دامپزشکی و قرنطینه، ستون‌های اصلی امنیت غذایی و مقابله با تهدیدات جهانی در کشاورزی و دامپروری

علیرضا کیهان پور، کارشناس رسانه ای و ارشد حوزه کشاورزی و دامپروری که سالیان طولانی سابقه خدمت در سازمان های شیلات ایران و نظام دامپزشکی را دارد در گفتگو با «فاخته» این را می گوید و معتقد است اقدامات بهداشتی دامپزشکی، زمینه ساز ایجاد امنیت غذایی است و بدون این تمهیدات و اقدامات صحبت از ایمنی غذا، یک شوخی بیش نیست!

فاخته: در دنیای امروز، بحث‌های مرتبط با سلامت محصولات دامی و زراعی به دلیل تهدیدات مختلف، از جمله بیماری‌ها و آفات گیاهی، اهمیت زیادی پیدا کرده است. برای درک بهتر این موضوعات، با علیرضا کیهان‌پور، کارشناس برجسته رسانه‌ای در بخش کشاورزی، به گفتگو نشستیم. 
آقای کیهان‌پور، جنابعالی به‌طور گسترده در زمینه‌های مختلف کشاورزی و دامپروری و به‌ویژه نوشتارهایی در راستای مبارزه با بیماری‌ها و آفات داشته و یکی از سرمایه های منابع انسانی رسانه های تخصصی ایران با "بیش از یک هزار مقاله ، یادداشت ، تحلیل ؛ راهکارهای سودمند و  ۴۲ سال سابقه نویسندگی" در بخش کشاورزی کشور و زیر مجموعه های وابسته محسوب می شوید  . 
می‌خواهیم از جنابعالی سوال کنیم که چرا دامپزشکی در حفظ سلامت محصولات دامی اهمیت ویژه‌ای دارد؟

علیرضا کیهان‌پور: دامپزشکی در حقیقت نقش اساسی در تضمین سلامت انسان و دام‌ و در نتیجه، حفظ امنیت غذایی ایفا می‌کند. بیماری‌های دامی نه تنها می‌توانند به طور مستقیم بر تولیدات دامی تأثیر منفی بگذارند بلکه بسیاری از این بیماری‌ها می‌توانند به انسان‌ها نیز منتقل شوند و تهدیدی برای سلامت عمومی ایجاد کنند. به‌ویژه در دنیای مدرن که جابه‌جایی دام و فرآورده‌های دامی بین کشورها به راحتی صورت می‌گیرد، کنترل بیماری‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال، بیماری‌هایی مثل تب برفکی و سل دامی می‌توانند پیامدهای جدی داشته باشند که نه تنها سلامت دام‌ها را تهدید می‌کند بلکه بر اقتصاد کشاورزی و دامپروری نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

فاخته: آفات گیاهی نیز یکی از چالش‌های بزرگ کشاورزی هستند. چرا مبارزه با آفات گیاهی به اندازه دامپزشکی اهمیت دارد؟

علیرضا کیهان‌پور: مبارزه با آفات گیاهی یکی از ارکان اصلی کشاورزی است. آفات می‌توانند باعث خسارات جبران‌ناپذیری به مزارع زراعی و باغ‌ها وارد کنند. یکی از مشکلات عمده در مبارزه با آفات گیاهی، امکان انتشار سریع این آفات است. برخی از این آفات می‌توانند در یک فصل زراعی به سرعت گسترش پیدا کنند و به محصولاتی مانند گندم، برنج، پنبه و میوه‌های باغی آسیب برسانند. اگر از شیوع و گسترش این آفات به موقع جلوگیری نشود، می‌تواند به یک بحران بزرگ در تولید محصولات کشاورزی تبدیل شود. به همین دلیل است که استفاده از روش‌های نوین در کنترل آفات و پیشگیری از شیوع آن‌ها بسیار حیاتی است.

فاخته: چه تفاوت‌هایی در مبارزه با آفات گیاهی و بیماری‌های دامی وجود دارد؟

علیرضا کیهان‌پور: از آنجا که آفات گیاهی و بیماری‌های دامی از دو زاویه مختلف تهدید می‌کنند، روش‌های مبارزه با آن‌ها نیز متفاوت است. در بحث بیماری‌های دامی، بیشتر بر پیشگیری از بیماری‌هایی که می‌توانند به راحتی بین دام‌ها منتقل شوند، تمرکز داریم. این بیماری‌ها می‌توانند تأثیر زیادی بر صنعت دامپروری و حتی صنایع وابسته به آن مانند فرآوری گوشت و لبنیات داشته باشند. اما در مورد آفات گیاهی، تهدیدات معمولاً بیشتر بر کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی متمرکز است. در نتیجه، مدیریت آفات گیاهی نیازمند روش‌های پیچیده‌تری است که باید علاوه بر استفاده از سموم با کیفیت و استاندارد، به‌طور مؤثر به ارزیابی شرایط زیست‌محیطی و کشاورزی نیز توجه داشته باشد.

فاخته: در این شرایط، قرنطینه و گواهی سلامت محصولات دامی و زراعی چه نقشی ایفا می‌کند؟

علیرضا کیهان‌پور: قرنطینه و گواهی سلامت در واقع دو ابزار حیاتی برای حفاظت از امنیت غذایی و سلامت عمومی در سطح ملی و بین‌المللی هستند. به‌ویژه در  جهان امروز، جابجایی کالاها و محصولات دامی و زراعی به راحتی انجام می‌شود و این امکان را فراهم می‌آورد که بیماری‌ها و آفات از یک کشور به کشور دیگر منتقل شوند. لذا هر کشوری که بخواهد بازارهای صادراتی خود را حفظ کند و از آلودگی‌های احتمالی جلوگیری نماید، باید اقدامات قرنطینه‌ای جدی داشته باشد. برای مثال، واردات دام و محصولات کشاورزی باید از کشاورزان و دامداران مجاز و تحت گواهی‌های سلامت و قرنطینه انجام شود.

فاخته: چگونه می‌توان از گسترش آفات و بیماری‌ها جلوگیری کرد؟

علیرضا کیهان‌پور: برای جلوگیری از گسترش آفات و بیماری‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، آموزش مداوم و همکاری بین‌المللی داریم. استفاده از فناوری‌های نوین مانند کشاورزی دقیق، که شامل استفاده از سنسورها و داده‌های بزرگ برای نظارت دقیق بر وضعیت مزارع و دام‌ها است، می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری داشته باشد. همچنین، افزایش آگاهی کشاورزان و دامداران از روش‌های نوین پیشگیری و درمان از اهمیت زیادی برخوردار است. اجرای دقیق قوانین قرنطینه و نظارت‌های بهداشتی در مرزها نیز باید در اولویت قرار گیرد تا از واردات بیماری‌ها و آفات از کشورهای دیگر جلوگیری شود.

فاخته: به‌عنوان سوال پایانی، چطور می‌توانیم در ایران و جهان همکاری‌های بین‌المللی را در این زمینه تقویت کنیم؟

علیرضا کیهان‌پور: در این زمینه، همکاری‌های بین‌المللی باید بر اساس تبادل دانش و تجربیات و همچنین استانداردهای مشترک در زمینه قرنطینه، گواهی سلامت و مبارزه با آفات و بیماری‌ها بنا شود. برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی و ایجاد گروه‌های تحقیقاتی مشترک بین کشورها می‌تواند به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها کمک کند. همچنین، استفاده از سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) برای استانداردسازی و نظارت بر قوانین بهداشتی و قرنطینه می‌تواند باعث تسهیل روند مبارزه با تهدیدات جهانی شود.

فاخته: از جنابعالی به‌خاطر وقت و اطلاعاتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم

علیرضا کیهان‌پور: بنده  نیز از"فاخته نیوز" تشکر می‌کنم. امیدوارم این گفتگو بتواند به درک بهتر و عمیق‌تری از اهمیت سلامت دام و محصولات کشاورزی در مقابله با تهدیدات مختلف کمک کند و زمینه‌ساز اقدامات راهبری، راهبردی و پیشگیری بیش از گذشته باشد هرچند تا اینجای کار تلاش ها و از خود گذشتگی بسیاری از متولیان امر و کارشناسان هر دو زیربخش را علیرغم برخی کاستی ها و کمبودهای مرسوم به ارث رسیده را شاهد بوده اما استمرار موفقیت های همه این عزیزان در عرصه های ملی و بین‌المللی را از درگاه خداوند بزرگ مسئلت می نمایم. 

 فاخته: در این مصاحبه، به‌طور جامع به بررسی اهمیت دامپزشکی، مبارزه با آفات گیاهی، قرنطینه و گواهی سلامت محصولات دامی و زراعی پرداخته شده و اهمیت این موضوعات را هم در سطح و عرصه  داخلی و نیز جهانی برجسته می‌کند.