فاخته- به عنوان مثال، مالاشیت گرین، مادهای که در مزارع پرورش ماهی به عنوان ضدعفونیکننده استفاده میشد، به دلیل خاصیت سرطانزایی و ماندگاری بالایش در بسیاری از کشورها ازجمله ایران ممنوع شده است. این نمونه تنها یکی از چالشهای مربوط به باقیمانده داروها و آنتیبیوتیکها در زنجیره غذایی است. اما این پایان ماجرا نیست. آلودگیهای میکروبی نیز در صورت کنترلنشدن، میتوانند سلامت جامعه را به خطر بیندازند.
پس چگونه میتوان از سلامت محصولات دامی اطمینان حاصل کرد؟
پاسخ در تقویت آزمایشگاههای خصوصی دامپزشکی نهفته است.
نقش کلیدی آزمایشگاههای خصوصی در نظارت بر سلامت
1. نظارت بر باقیمانده آنتیبیوتیکها
یکی از مهمترین وظایف آزمایشگاههای خصوصی، سنجش دقیق باقیمانده آنتیبیوتیکها در فرآوردههای خام دامی است. بسیاری از تولیدکنندگان به دلایل مختلف، از آنتیبیوتیکها استفاده میکنند. در صورتی که این داروها به درستی دفع نشوند و یا زمان پرهیز دارو رعایت نگردد، ممکن است در فرآوردههای دامی باقی بمانند و وارد چرخه غذایی شوند.
2. نظارت بر سنجش میکروبی در تمام مراحل تولید
علاوه بر بررسی باقیمانده داروها، نظارت بر سنجش میکروبی نیز یکی دیگر از حوزههای حیاتی است. چرا که شاخصه میکروبی مانندمیکروب سالمونلامیتواند در تمام حلقههای تولید و فرآوری، رخ دهند.
کشتارگاهها:
کشتارگاهها مستعد انتقال باکتریهای بیماریزا مانند سالمونلا، اشرشیا کلی (E. coli) هستند. آزمایشهای دورهای میکروبی در این مراکز برای اطمینان از سلامت گوشت خام ضروری است.
مراکز بستهبندی فرآوردههای خام دامی:
در مراکز بستهبندی، آلودگیهای ثانویه میتوانند از طریق ابزار، نیروی انسانی یا محیط به محصولات منتقل شوند. نظارت مستمر بر بار میکروبی این فرآوردهها، یک ضرورت است.
کارخانههای خوراک دام، طیور و آبزیان:
خوراک آلوده میتواند عامل بسیاری از بیماریها در دام و طیور باشد. قارچها و باکتریها میتوانند بهطور مستقیم سلامت دام و در نتیجه کیفیت فرآوردههای دامی را تحت تأثیر قرار دهند.
کارخانهها و مراکز جمعآوری شیر:
شیر خام به دلیل حساسیت بالای خود، به سرعت در معرض آلودگیهای میکروبی قرار میگیرد. انجام آزمایشهایی نظیر سنجش تعداد کل باکتریها (TBC) در این مراکز، امری ضروری است.
الزام قانونی و استفاده از تستهای سریع
برای کنترل دقیقتر این آلودگیها، سازمان و یا نظام دامپزشکی کشور باید صدور یا تمدید پروانه بهداشتی مراکز تولیدی را مشروط به ارائه قرارداد با آزمایشگاههای خصوصی کند. این مراکز موظف به انجام آزمایشهای دورهای باقیمانده آنتیبیوتیک و آلودگیهای میکروبی خواهند بود.
در موارد ضروری، استفاده از تستهای سریع و مورد تأیید سازمان دامپزشکی میتواند ابزار مفیدی برای تشخیص آلودگی در کوتاهترین زمان ممکن باشد.
تجربه موفق سایر کشورها
کشورهای پیشرفته چگونه این چالشها را مدیریت میکنند؟
در اتحادیه اروپا، تولیدکنندگان دامی ملزم هستند که نتایج آزمایشهای منظم میکروبی و سنجش باقیمانده آنتیبیوتیکها را به مراجع نظارتی ارائه کنند. این رویه نه تنها سلامت محصولات داخلی را تضمین کرده، بلکه بازارهای صادراتی این کشورها را نیز تقویت کرده است.
در آمریکا، قوانین سختگیرانهای برای کنترل باقیمانده داروها و آلودگیهای میکروبی وضع شده است. عدم رعایت این قوانین، میتواند عواقب قانونی جدی برای تولیدکنندگان به همراه داشته باشد.
برنامه ششم توسعه : طبق ماده 34 قانون برنامه ششم توسعه نیز، مسئولین فنی بهداشتی موظف به نظارت بر رعایت استانداردهای بهداشتی در تولید، فرآوری، و عرضه فرآوردههای خام دامی هستند. وظایف این افراد شامل اطمینان از اجرای دقیق مقررات مربوط به بهداشت و انجام آزمایشات ادواری هستند
برنامه پنجساله هفتم توسعه: فرصتی برای تحول
در برنامه پنجساله هفتم توسعه، بر مردمیسازی اقتصاد و استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی تأکید شده است. یکی از اقدامات کلیدی این برنامه، واگذاری نظارت بر فرآوردههای خام دامی به آزمایشگاههای خصوصی است. این امر میتواند گامی مؤثر در تقویت نظام نظارتی و ارتقای سلامت جامعه باشد.
آزمایشگاههای خصوصی دامپزشکی، بازوی قدرتمندی در تضمین سلامت فرآوردههای دامی و کاهش خطرات ناشی از باقیمانده آنتیبیوتیکها و آلودگیهای میکروبی هستند. نظارت بر کشتارگاهها، کارخانههای خوراک دام و طیور، مراکز بستهبندی و جمعآوری شیر، همراه با الزام قانونی برای انجام آزمایشهای دورهای، میتواند به ارتقای کیفیت محصولات دامی منجر شود. آیا زمان آن نرسیده است که با تقویت این آزمایشگاهها، سلامت جامعه و اعتماد مصرفکنندگان را تضمین کنیم؟
دکتر رضا افشاریان
دامپزشک
این پایگاه خبری بر اساس مجوز معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول فعالیت است. این پایگاه خبری تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران بوده و هر گونه برداشت از مطالب آن تنها با ذکر منبع مجاز می باشد.