زلزله "ده ریشتری" تجربه؛ "داغ" بازنشستگان "بَرخط" به "دلِ" برخی نامدیران بی قرار...

فاخته- در هر سازمان و مجموعه‌ای، نیروی انسانی مهم‌ترین سرمایه است. اما همه نیروها یکسان نیستند. برخی سال‌ها تجربه و خِرد جمع کرده‌اند، سبک شخصی خود را نهادینه کرده‌اند و تبدیل به ستون‌های ثابت و صاحب‌سبک سازمان‌ها شده‌اند. حضور این افراد، برای کسانی که بدون دانش و شایستگی اما با روابط و سفارش به جایگاه رسیده‌اند، چیزی جز داغ و حسرت به همراه ندارد. 
تضاد میان این دو گروه، مانند زلزله‌ای ده‌ریشتری است که دیوارهای پوشالی را فرو می‌ریزد و نظم ظاهری را می‌لرزاند.

بازنشستگان صاحب بِرند و سَبک  با حضور بَرخط خود، یعنی فعالیت مستقیم و مؤثر در محیط‌ها، همچنان می‌توانند جریان‌های آموزشی، پژوهشی و کشاورزی را هدایت کنند. اما سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز که هرگز لیاقت ندارند، معمولاً تنها تماشاگر این زلزله هستند و در دلشان داغ تجربه و سَبک اصیل فرهیختگی می‌نشیند.

بازنشستگان صاحب سَبک؛ ستون‌های تجربه و نشانگان(برند)

بازنشستگان موصوف ، در طول سال‌ها نه تنها فعالیت کرده‌اند بلکه تجربه‌ای عملی، مدیریتی و پژوهشی کسب کرده‌اند که قابل انتقال به نسل‌های بعدی است. ویژگی‌های آنان عبارت است از:

تجربه عملی و نظری انباشته: 
سال‌ها فعالیت در محیط‌های واقعی، مواجهه با بحران‌ها و حل مسائل پیچیده.

سبک شخصی و منحصر به فرد:
 روشی که نه فقط عملی بلکه اخلاقی و مدیریتی نیز است و الگویی برای دیگران ایجاد می‌کند.

توانایی هدایت نسل تازه: 
آموزش و انتقال تجربه به افراد جوان، بدون اتکا به قدرت یا سفارش.

در صنایع ، آموزش و پژوهش: بازنشستگان فرهیخته می‌توانند کلاس‌ها، کارگاه‌ها و پروژه‌ها را به مرکز یادگیری واقعی و خلاقیت علمی تبدیل کنند. در بخش کشاورزی نیز، تجربه آن‌ها در مدیریت زمین، آب، منابع طبیعی و تولید محصول، باعث افزایش بهره‌وری و جلوگیری از خسارات جبران‌ناپذیر می‌شود.

سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز؛ سد راه توسعه

در مقابل، برخی افراد که بدون دانش و تجربه واقعی اما با سفارشی ویژه به موقعیت رسیده‌اند، معمولاً سد راه جریان دانش و تجربه می‌شوند. ویژگی‌های این گروه عبارت است از:

عدم توانایی در انتقال تجربه یا مدیریت مؤثر.

مقاومت در برابر تغییر، خلاقیت و نوآوری.

تلاش برای تثبیت جایگاه خود با "تخریب دستاوردهای" دیگران.

این سد راه‌ها در محیط‌های صنعتی، خدماتی، آموزشی، پژوهشی و کشاورزی باعث می‌شود که بهره‌وری کاهش یابد، دانش عملی منتقل نشود و خسارات جبران‌ناپذیری رخ دهد.

واکاوی در صنعت، خدمات، نرم‌افزار و سخت‌افزار

صنعت و خدمات

در صنایع مختلف، تجربه بازنشستگان فرهیخته می‌تواند به بهبود فرآیندها، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت محصولات و خدمات منجر شود. اما حضور سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز با تصمیمات نادرست و عدم توجه به تجربه‌های گذشته، می‌تواند موجب کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها شود.

نرم‌افزار و سخت‌افزار

در حوزه فناوری اطلاعات، بازنشستگان فرهیخته با دانش و تجربه خود می‌توانند به طراحی سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کارآمد کمک کنند. اما عدم توجه به این تجربه‌ها و اتکا به افراد بدون صلاحیت، می‌تواند منجر به طراحی سیستم‌های ناکارآمد و پرهزینه شود.

پیامد اجتماعی و اقتصادی

کاهش بهره‌وری: 
وقتی تجربه نادیده گرفته شود، منابع انسانی و مالی هدر می‌رود.

فرسایش دانش:
 نسل‌های جوان فرصت یادگیری از سبک‌های اصیل و تجربه‌های عملی را از دست می‌دهند.

بی‌اعتمادی عمومی: 
وقتی سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز معیار شوند، اعتماد جامعه به بخش‌های مختلف کاهش می‌یابد.

خسارت جبران‌ناپذیر:
 تصمیمات ناپخته و مقاومت در برابر تجربه باعث از بین رفتن منابع، زمین و فرصت‌های تولید می‌شود.

راهکارها برای مدیریت و بهره‌گیری

پایش (مانیتورینگ) رسمی بازنشستگان: بازنشستگان فرهیخته باید نقش مانیتور و راهبر را در آموزش، پژوهش و کشاورزی داشته باشند.

ثبت و ترویج سبک‌ها: 
روش‌ها و سبک‌های شخصی بازنشستگان در قالب مستندات آموزشی و مدیریتی ثبت شود.

شفافیت در انتصاب‌ها:
 سد راه های سفارشی‌ ویژه سنگ‌انداز می شود و مسیر رشد بر اساس شایستگی باز شود.

ترویج فرهنگ احترام به تجربه:
 جامعه و سازمان‌ها باید بازنشستگی را پایان توانایی ندانند و حضور فعال و اثرگذار را تشویق کنند.

10 کشور موفق در احترام به بازنشستگان

برخی کشورها با سیاست‌های خود نشان داده‌اند که به بازنشستگان احترام می‌گذارند و از تجربه‌های آنان بهره می‌برند :

هلند (Netherlands): سیستم بازنشستگی قوی، خدمات اجتماعی گسترده، و برنامه‌های آموزشی برای بازنشستگان.

ایسلند (Iceland): مشارکت فعال بازنشستگان در جامعه و برنامه‌های حمایتی برای توسعه پایدار.

دانمارک (Denmark): سیاست‌های حمایتی، سیستم بهداشتی عالی و کیفیت زندگی بالا برای سالمندان.

سوئیس (Switzerland): سیستم بازنشستگی پایدار و خدمات اجتماعی گسترده با محیط مناسب برای سالمندان.

ایرلند (Ireland): ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی با کیفیت برای بازنشستگان.

استرالیا (Australia): سیستم بازنشستگی پایدار، خدمات اجتماعی گسترده و برنامه‌های آموزشی.

نیوزلند (New Zealand): بهره‌گیری از تجربه بازنشستگان و مشارکت فعال آن‌ها در جامعه.

فنلاند (Finland): خدمات اجتماعی گسترده و سیستم بازنشستگی پایدار.

لوکزامبورگ (Luxembourg): سیستم بازنشستگی پایدار و برنامه‌های حمایتی برای سالمندان.

آلمان (Germany): ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی با کیفیت، سیستم بازنشستگی پایدار و احترام به تجربه بازنشستگان.

OECD (2024). Pensions at a Glance 2024. https://www.oecd.org/pensions

World Economic Forum (2023). Global Ageing and Retirement Systems Report. https://www.weforum.org

United Nations (2023). World Population Ageing 2023. https://www.un.org/development/desa/pd/

 زلزله‌ای که تاریخ ثبت می‌کند

بازنشستگان صاحب سَبک و بِرند، ستون‌های واقعی آموزش، پژوهش، کشاورزی، صنعت، خدمات، نرم‌افزار و سخت‌افزار هستند. حضورشان مانند زلزله‌ای ده‌ ریشتری، دیوارهای پوشالی سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز را می‌لرزاند و داغی بر دل آن‌ها می‌نشیاند.
 اگر تجربه‌ها نادیده گرفته شود، نه تنها فرصت رشد از دست می‌رود، بلکه با بحران بی‌اعتمادی، کاهش بهره‌وری و خسارات جبران‌ناپذیر مواجه خواهیم شد.

داغ بازنشستگان بر دل سفارشی‌های ویژه سنگ‌انداز، تنها یک حادثه نیست؛ آینه‌ای است که ضعف، کم‌مایگی و ناتوانی را آشکار می‌کند و تاریخ آن را ثبت خواهد کرد./757

                علیرضا کیهان‌پور