وقتی عِلم جلوتر بود و حکمرانی جا ماند؛ روایت غذای جهان در سال ۲۰۲۵

فاخته- سال ۲۰۲۵ سالی بود که شکاف میان «دانش موجود» و «حکمرانی اجرایی» در امنیت غذایی جهان بی‌پرده نمایان شد. جهان نه از کمبود داده رنج می‌برد و نه از فقر و راه‌حل ؛ آنچه کم آمد، تصمیم‌گیری هماهنگ، سرمایه‌گذاری به‌موقع و اجرای شجاعانه سیاست‌ها بود.
 نتیجه، فشار بی‌سابقه بر کشاورزی جهانی و انتقال مستقیم هزینه‌ها به سفره مردم شد.

هم‌زمانی بحران‌ها؛ امضای سال ۲۰۲۵

در ۲۰۲۵، کشاورزی جهانی با هم‌پوشانی بحران‌ها مواجه شد: تغییر اقلیم، خشکسالی‌های ممتد، سیلاب‌های ویرانگر، طوفان‌ها، آتش‌سوزی‌ها، رانش زمین و فرونشست خاک. این رخدادها به‌صورت پراکنده نبودند؛ هم‌زمان و چندقاره‌ای بودند و ثبات تولید را تضعیف کردند. روایت رسانه‌ای از «ریسک آینده» به «خسارت جاری» تغییر کرد.
تغییر اقلیم؛ متغیر غالبِ تشدیدکننده

بی‌نظمی بارش‌ها و افزایش دمای متوسط، پیش‌بینی‌پذیری تولید را کاهش داد.
 پیام روشن بود : 
مسئله فقط افت تولید نیست؛ بی‌ثباتی تولید است که بازارهای جهانی را مستعد شوک‌های قیمتی می‌کند و برنامه‌ریزی را مختل می‌سازد.

بیماری‌ها ؛ تهدید خاموش پروتئین

موج‌های بیماری در دام، طیور و آبزیان، امنیت پروتئینی را نشانه رفتند. معدوم‌سازی‌ها، کاهش عرضه و جهش قیمت‌ها، پیوند حیاتی میان بهداشت دام و بهداشت انسانی را برجسته کرد. بدون این پیوند، امنیت غذایی پایدار نمی‌ماند.

آفات، ملخ‌ها و بحران سموم

گسترش آفات و حملات ملخ‌ها، ضعف سامانه‌های پیش‌آگاهی و واکنش سریع را عیان کرد. هم‌زمان، مصرف نادرست سموم به بحران دوگانه‌ای انجامید: 
افزایش هزینه و مقاومت آفات از یک‌سو، تهدید سلامت و محیط‌زیست از سوی دیگر. اینجا بود که «علم جلوتر» و «مدیریت عقب‌تر» دیده شد.

زیرساخت‌ها ؛ حلقه فراموش‌شده

آبیاری ناکارآمد، کمبود ذخیره‌سازی استاندارد، ضعف زنجیره سرد و اختلالات حمل‌ونقل، شوک‌ها را تشدید کردند. سرمایه‌گذاری زیرساختی ، بیمه امنیت غذایی است؛ بیمه‌ای که در بسیاری از نقاط، نادیده گرفته شد.

بحران منابع انسانی
کمبود متخصصان میدانی، فاصله دانش دانشگاهی با تجربه عملی و کنار گذاشته شدن کارشناسان از تصمیم‌سازی، واکنش‌ها را کُند و پرهزینه کرد. دانش بدون نیروی انسانی توانمند، اثرگذار نیست.

بازار غذا و فشار اجتماعی

افزایش قیمت‌ها، کاهش دسترسی به غذای باکیفیت و افت مصرف اقلام مغذی، تقلب آشکار در فرآورده های غذایی بخاطر عطش سود ناجوانمردانه به نگرانی اجتماعی فراگیر بدل شد. بحران غذا صرفاً اقتصادی نیست ؛ پیامدهای سلامت عمومی، نابرابری و ثبات اجتماعی را به‌دنبال دارد.
شکاف دانش و حکمرانی

سال ۲۰۲۵ نشان داد مسئله کمبود راه‌حل نیست؛ کمبود اجرای هماهنگ است. دانش وجود دارد، اما حکمرانی عقب مانده است. بدون دیپلماسی غذایی فعال، سرمایه‌گذاری هدفمند و اجرای یکپارچه، بحران‌ها تکرار می‌شوند.

سخن پایانی

۲۰۲۵ آینه‌ای بود که حقیقت را نشان داد : امنیت غذایی یک مسئله راهبردی جهانی است. اگر حکمرانی هم‌قدم با عِلم نشود، هزینه‌ها مستقیماً به مردم منتقل خواهد شد وسفره ها خیلی کوچک خواهد شد. / 851
               

علیرضا کیهان‌پور 

 چکیده منابع :

FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations 2025)

World Bank (2025)

WFP (World FOOD PROGRAMING 2025)