نوآوری جهانی "FAO" برای غذایی بهتر

فاخته- مقدمه؛ هر ساله در ۲۴ مهرماه (۱۶ اکتبر)،  کشورهای عضو  سازمان فائو ،روز جهانی غذا را گرامی می‌دارند تا اهمیت امنیت غذایی، تغذیه سالم و دسترسی برابر به غذا را یادآوری کنند. 
در سال ۲۰۲۵، این روز با محوریت فوروم علوم و نوآوری فائو (Science and Innovation Forum) همراه شد؛ رویدادی که در مقرسازمان در شهر رُم و به‌صورت آنلاین برگزار شد و شعار رسمی آن «دست در دست هم برای غذایی بهتر و آینده‌ای روشن‌تر» بود.

این فوروم بستری برای بررسی چالش‌های سامانه‌های غذایی جهان، معرفی نوآوری‌های فناورانه، ارتقای همکاری بین‌المللی و تقویت مشارکت جوامع محلی در مسیر تحقق امنیت غذایی جهانی فراهم کرد. براساس آخرین گزارش سازمان فائو، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۶۷۳ میلیون نفر در جهان از گرسنگی مزمن رنج برده و بیش از ۲.۶ میلیارد نفر به رژیم غذایی سالم دسترسی نداشته‌اند. چنین آماری ضرورت توجه به نوآوری و همکاری جهانی در حوزه غذا را دوچندان می‌کند.

تاریخچه فوروم علوم و نوآوری فائو

World Food Forum (WFF) در سال‌های اخیر به‌عنوان بستری جهانی برای تبادل تجربه، علم و فناوری در حوزه غذا شناخته شده است. این فوروم با هدف ایجاد همکاری میان پژوهشگران، سیاست‌گذاران، کارآفرینان و جوامع محلی شکل گرفت و رویکردی چندجانبه برای مقابله با بحران‌های غذایی ارائه می‌دهد.

فوروم علوم و نوآوری، بخشی از برنامه WFF است که تمرکز ویژه‌ای بر توسعه فناوری‌های نوین، داده‌کاوی و بهره‌گیری از دانش بومی دارد. این فوروم از اولین دوره‌های خود تاکنون توانسته است با ارائه نمایشگاه‌های فناوری، هکاتون‌ها، نشست‌های تخصصی و ارائه پژوهش‌های پیشگام مسیر تازه‌ای برای همگرایی علم و عمل در سامانه‌های غذایی جهان ایجاد کند.

در سال ۲۰۲۵، فوروم با هدف ایجاد شبکه‌های همکارانه، ترویج نوآوری و ارائه راهکارهای عملی برای مقابله با گرسنگی و کمبود مواد غذایی برگزار شد و بیش از ۱۰۰ نماینده دولتی، ۱۱۵ وزیر و معاون وزیر، پژوهشگران و کارآفرینان از سراسر جهان در آن حضور داشتند.

اهداف و محورهای کلیدی فوروم ۲۰۲۵

فوروم علوم و نوآوری فائو ۲۰۲۵ چند محور کلیدی دارد که می‌تواند مسیر تحول سامانه‌های غذایی جهانی را مشخص کند:

نوآوری و فناوری دیجیتال
فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی، حسگرها، داده‌کاوی، فناوری‌های ماهواره‌ای و بلاک‌چین، ابزارهای کلیدی برای افزایش بهره‌وری تولید، کاهش ضایعات و بهبود توزیع غذا هستند. این فناوری‌ها کمک می‌کنند تا اطلاعات دقیق و لحظه‌ای درباره وضعیت تولید، ذخیره‌سازی و تقاضای غذا در سطح جهانی فراهم شود.

دانش بومی و مشارکت جوامع محلی
استفاده از تجربه‌ها و دانش بومی، به ویژه در کشاورزی پایدار، می‌تواند راهکارهای عملی و فرهنگی برای مقابله با چالش‌های غذایی ارائه دهد. مشارکت فعال جوامع محلی، به ویژه زنان و کشاورزان خرد، از محورهای اصلی فوروم بوده است.

عدالت غذایی و دسترسی برابر
عدالت در دسترسی به منابع غذایی و فناوری‌های نوین یکی از اصول اساسی فوروم است. تاکید شد که نوآوری‌ها نباید تنها در دست کشورها یا شرکت‌های ثروتمند قرار گیرد، بلکه باید در خدمت همه مردم، به‌ویژه مناطق محروم و آسیب‌پذیر، باشد.

همکاری بین‌المللی
فوروم فرصتی برای ایجاد شبکه‌های همکاری میان کشورها، سازمان‌های بین‌المللی، بخش خصوصی و جامعه مدنی است. هدف، هماهنگی سیاست‌ها، به اشتراک‌گذاری فناوری و سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های غذایی است.

رویدادها و فعالیت‌های برگزار شده

فوروم ۲۰۲۵ از ۱۳ تا ۱۷ اکتبر در حال برگزاری  است و شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های حضوری و آنلاین است:

نشست‌های عمومی و سخنرانی‌ها: مدیرکل فائو و کارشناسان بین‌المللی از فرصت‌ها و چالش‌های سامانه‌های غذایی صحبت کردند و تجربیات موفق را به اشتراک گذاشتند.

نمایشگاه فناوری و نوآوری: شامل معرفی پروژه‌های نوآورانه، ابزارهای دیجیتال و فناوری‌های کشاورزی بود که می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.

هکاتون‌ها و مسابقات نوآوری: گروه‌های بین‌المللی در تلاش برای ارائه راهکارهای عملی و فناوری‌های جدید در حوزه تولید، توزیع و کاهش ضایعات غذایی بودند.

جلسات تخصصی و کارگاه‌ها: بررسی موضوعاتی چون امنیت غذایی، اقتصاد دیجیتال در کشاورزی و نقش فناوری‌های نوین در مقابله با تغییرات اقلیمی.

یکی از بخش‌های برجسته فوروم، پنل تخصصی «نوآوری برای توسعه پایدار» بود که شرکت‌کنندگان راهکارهای عملی برای افزایش بهره‌وری و کاهش اتلاف منابع غذایی را ارائه دادند.

پیامدها و اهمیت جهانی

فوروم علوم و نوآوری فائو ۲۰۲۵ چند پیامد مهم دارد که بر سامانه‌های غذایی جهانی تأثیرگذار است:

تقویت همکاری بین‌المللی: با ایجاد شبکه‌های همکاری میان کشورها و سازمان‌های بین‌المللی، فرصت برای توسعه پروژه‌های مشترک و تبادل فناوری فراهم شد.

تسهیل سرمایه‌گذاری در نوآوری‌های غذایی: این فوروم فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیش از ۱۵ میلیارد دلاری در پروژه‌های غذایی را معرفی کرد.

ارتقای امنیت غذایی: با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و به اشتراک‌گذاری دانش، امکان کاهش گرسنگی و افزایش دسترسی به رژیم غذایی سالم فراهم شد.

ارتباط علم و عمل: تمرکز بر ارائه راهکارهای عملی و انتقال فناوری‌ها به جوامع محلی، نشان‌دهنده تأثیر واقعی فوروم بر زندگی مردم است.

تحلیل پیامدها برای ایران و منطقه خاورمیانه

برای ایران و کشورهای همسایه، فوروم ۲۰۲۵ فرصت‌های مهمی فراهم کرده است:

همکاری با پروژه‌های بین‌المللی: ایران می‌تواند با مشارکت در پروژه‌های نوآوری فائو، فناوری‌های نوین کشاورزی و صنایع غذایی را وارد کشور کند.

توسعه صنایع غذایی داخلی: بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین می‌تواند بهره‌وری و کیفیت محصولات غذایی داخلی را افزایش دهد.

امنیت غذایی و پایداری: با استفاده از روش‌های نوین و تجربه‌های بین‌المللی، ایران می‌تواند برنامه‌های کاهش ضایعات، افزایش تولید و توسعه پایدار منابع غذایی را پیاده‌سازی کند.

یکی از موضوعات کلیدی برای ایران، ادغام فناوری‌های دیجیتال و علم داده با کشاورزی و صنایع غذایی است تا مسیر تحقق اهداف روز جهانی غذا هموار شود.

چالش‌ها و راهکارها

با وجود فرصت‌های فراوان، چند چالش جدی نیز مطرح است:

محدودیت منابع و تغییرات اقلیمی: کمبود آب و اثرات تغییرات اقلیمی می‌تواند تولید غذا را تحت تأثیر قرار دهد.

بیشتر بخوانید:

روز جهانی غذا در سال ۲۰۲۵ (WFD) تحلیلی بر شعار جهانی : «دست در دست برای غذاهای بهتر و آینده‌ای بهتر»

عدم دسترسی برابر به فناوری: برای تحقق عدالت غذایی، فناوری‌های نوین باید در دسترس همه مردم، به ویژه مناطق محروم، قرار گیرد.

نیاز به سیاست‌گذاری کارآمد: همکاری بین‌المللی و سیاست‌گذاری هوشمند برای استفاده بهینه از منابع و سرمایه‌گذاری در نوآوری ضروری است.

راهکارها شامل افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، توسعه آموزش و پژوهش در حوزه غذایی و ایجاد شبکه‌های همکاری منطقه‌ای است.

نتیجه‌گیری

فوروم علوم و نوآوری فائو ۲۰۲۵ نشان داده که علم، نوآوری و همکاری جهانی ابزارهای حیاتی برای مقابله با چالش‌های امنیت غذایی و تحقق توسعه پایدار هستند. این رویداد با حضور کارشناسان، سیاست‌گذاران و جوامع محلی، مسیر تازه‌ای برای همگرایی علم و عمل ایجاد کرد.

برای ایران و خاورمیانه، مشارکت فعال در این فوروم و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌تواند امنیت غذایی، بهره‌وری کشاورزی و کیفیت صنایع غذایی را بهبود دهد. 
روز جهانی غذا فرصتی است برای یادآوری مسئولیت مشترک جهانی و تقویت اقدامات عملی در مسیر غذایی بهتر برای همه./ ۷۸۷

                  علیرضا کیهان‌پور 

ارجاعات:

FAO — World Food Forum 2025

FAO — Science and Innovation Forum

FAO — SOFI Report 2025

FAO — Newsroom

UN — Food Systems Summit