تداوم «خشکسالی»؛ بُمبی با شمارش معکوس!

فاخته-  این هزینه‌ها زنجیره‌های تأمین را مختل می‌کند، تولید ناخالص داخلی را کاهش می‌دهد، معیشت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به گرسنگی، بیکاری، مهاجرت و چالش‌های بلندمدت امنیت انسانی و روانی جوامع منجر می‌شود.

ضرورت مدیریت مؤثر و سرمایه‌گذاری در طبیعت برای کاهش این اثرات 

در عصر حاضر با توجه به پایش های علمی و عملی و نیز اندیشیدن و تمهیدات لازم و واجب اندیشمندان و صاحب نظران برای آینده کره زمین و به ویژه پایداری منابع آب شیرین به نظر می رسد بیش از گذشته ها باید به فکر رفع چالش ها و مسائل  و مشکلات فرا روی این اَبَربحران ها  بود تا نسل های آینده با خاطری آسوده بتوانند از زندگی خود بر بستر توسعه درون زای پایدار و بومی خود در هر "جای جان جهان" با امید بیشتری لذت ببرند و این یک رسالت انسانی منطبق بر منشور اخلاقی و مسوولانه است.

بر اساس گزارشی که در کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با بیابان‌زایی کاپ ۱۶ (COP16) منتشر شد، پیش‌بینی می‌شود که خشکسالی‌های ناشی از تخریب محیط‌زیست انسانی تا سال ۲۰۵۰ ، ۳ نفر از هر ۴ نفر را تحت تأثیر قرار دهد. به این ترتیب سرمایه‌گذاری در مدیریت پایدار زمین و منابع آبی برای کاهش هزینه‌های خشکسالی، که در حال حاضر سالانه بیش از "۳۰۷ میلیارد دلار برآورد" می‌شود ، امری ضروری است.

این گزارش با استناد به شواهد گسترده و مطالعات موردی از کشورهایی مانند شیلی، هند، اردن، کنیا، اسپانیا و تونس، ضرورت اقتصادی و تجاری استفاده از راه‌کارهای طبیعت‌محور برای مقابله با خشکسالی را بیان می‌کند؛ اقداماتی که عملکرد زیست بوم ها (اکوسیستم‌ها) و سلامت خاک را بازسازی می‌کنند تا جریان، ذخیره‌سازی و تأمین آب را برای تامین رفاه انسانی را افزایش دهند ـ فعالیت‌هایی مانند جنگل‌کاری، مدیریت چرای دام و بازسازی و حفاظت از حوزه‌های آبخیز شامل برخی از این توجه ها هستند.

این گزارش با عنوان «اقتصاد خشکسالی؛ سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت برای تاب‌آوری در برابر خشکسالی  و پیشگیری سودمند است» که با همکاری موسسه آب، محیط‌ زیست و سلامت  سازمان ملل متحد (UNU-INWEH)، اندیشکده  ابتکار اقتصاد تخریب زمین (ELD) و UNCCD تدوین شده و وزارت همکاری اقتصادی و توسعه آلمان، ائتلاف بین‌المللی تاب‌آوری در برابر خشکسالی (IDRA)، و اتحادیه اروپا از آن حمایت مالی کرده است.

مدیریت پایدار برای رشد اقتصادی و تاب‌آوری

آندریا مزا، معاون دبیر اجرایی UNCCD می‌گوید:

مدیریت پایدار زمین و آب برای ایجاد رشد اقتصادی و تاب‌آوری در جوامعی که در سراسر جهان در چرخه‌های خشکسالی گرفتار شده‌اند بسیار ضروری‌است. در حالی که مذاکرات برای یک تصمیم تاریخی در کاپ ۱۶ درباره خشکسالی در جریان بود ، این گزارش از رهبران جهان می‌خواهد که هزینه‌های هنگفت و قابل پیشگیری خشکسالی را به‌رسمیت بشناسند و از راه‌حل‌های پیشگیرانه و مبتنی بر طبیعت برای تضمین توسعه انسانی در چارچوب‌های زیست‌محیطی استفاده کنند.

دلایل انسانی خشکسالی 

شهرنشینی، جنگل‌زدایی، برداشت بیش از حد از منابع آبی سطحی و زیرزمینی برای پرورش آبزیان و تغییرات اقلیمی ، پوشش زمین را تغییر و ذخایر آب شیرین را کاهش داده‌اند. به این ترتیب <<خشکسالی فقط نتیجه کمبود بارندگی نیست، بلکه شکل مدیریت منابع زمین و آب نیز نقش مهمی>> ایفا می‌کند.

 خطر کمبود آب و همچنین خشکسالی‌ها و سیلاب‌های دوره‌ای را می‌توان از طریق سیاست‌ها، مشوق‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مناسب در سرمایه طبیعی مدیریت کرد.

هزینه‌های اقتصادی خشکسالی

 این گزارش تأکید می‌کند که هزینه‌های اقتصادی بلندمدت خشکسالی و بلایای مرتبط به‌شدت دست‌کم گرفته شده‌اند، تاثیر زنجیره‌ای خشکسالی بر بخش‌هایی مانند انرژی ، بهداشت و همچنین اقتصاد معمولاً هزینه‌ها را در داخل و خارج از مرزها افزایش می‌دهد.

هزینه اجرای اقدامات تعیین‌شده در برنامه‌های ملی مدیریت خشکسالی کشورها تنها بخش کوچکی از هزینه‌های سالانه خشکسالی را تشکیل می‌دهد.

مزایای سه‌گانه راه‌کارهای طبیعت‌محور
یک سامانه (سیستم) اقتصادی است که به‌جای تخریب سیستم‌های طبیعی آنها را تقویت کند و می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۰٬۱ تریلیون دلار ارزش اقتصادی و ۳۹۵ میلیون نفر شغل ایجاد کند. سه برابر کردن سرمایه‌گذاری در راه‌کارهای طبیعت‌محور تا سال ۲۰۳۰ می‌تواند ۲۰ میلیون شغل اضافی ایجاد کند.

نیلز انن، دبیر پارلمانی وزارت همکاری اقتصادی و توسعه آلمان می گوید: «هر دلار سرمایه‌گذاری در راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت نه تنها تأثیرات خشکسالی را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند تا ۲۷ دلار منافع به همراه داشته باشد ـ از جمله افزایش درآمد کشاورزان، تاب‌آوری زنجیره‌های تأمین و کاهش هزینه‌های بلندمدت اقتصادی.»

توصیه های گزارش:

این گزارش مجموعه‌ای از توصیه‌ها برای بهره‌برداری از پتانسیل مدیریت پایدار زمین و منابع آبی در مقیاس‌های بزرگ ارائه می‌دهد. از جمله این توصیه‌ها می‌توان  به این موارد اشاره نمود :

گنجاندن راه‌کارهای طبیعت‌ محور در برنامه‌های ملی مدیریت خشکسالی؛
تضمین حقوق مالکیت زمین و منابع آبی؛
تقویت حاکمیت محلی برای اجرای تغییرات عملی بسیار مهم و کارگشا است.

نتیجه‌گیری

 بنابر همین دیدگاه ، هزینه اقتصادی خشکسالی فراتر از خسارات فوری بخش کشاورزی‌ست. این هزینه‌ها زنجیره‌های تأمین را مختل می‌کند، تولید ناخالص داخلی را کاهش می‌دهد، معیشت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به گرسنگی، بیکاری، مهاجرت و چالش‌های بلندمدت امنیت انسانی منجر می‌شود. مدیریت مؤثر و سرمایه‌گذاری در طبیعت برای کاهش این اثرات ضروری است.

این گزارش دیدگاه‌های ارزشمندی را در مورد بخشی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهد که عموماً از سوی سرمایه‌گذاران عمومی و خصوصی نادیده گرفته شده‌اند. سرمایه‌گذاری در منابع طبیعی یکی از مؤثرترین راهبردها برای ایجاد معیشت پایدار و شکوفایی اقتصادی هماهنگ با طبیعت است، در حالی که تاثیر مخرب خشکسالی و تغییر اقلیم را، به ویژه در اقتصادهای در حال توسعه جنوب جهانی، کاهش می‌دهد.

اقدام جمعی

  گزارش  فوق خواستار یک رویکرد اجتماعی جامع برای مدیریت پیشگیرانه خشکسالی است، وضعیتی که مقامات در همکاری نزدیک با کشاورزان، مالکان زمین، کسب‌ و کارها، جامعه مدنی و دانشگاه‌ها، تاب‌آوری جوامع، اقتصادها و اکوسیستم‌ها در برابر خشکسالی را افزایش دهند.

«عملکردهای ناپایدار مدیریت زمین و آب و سایر فعالیت‌های انسانی که باعث افزایش شدت و فراوانی خشکسالی می‌شوند، باید با اقدام پیشگیرانه و برنامه‌ریزی‌شده جایگزین شوند و سرمایه‌گذاری‌های به‌ موقع و خوب‌ِ برنامه‌ریزی‌ شده در این زمینه‌ها، بسیار ضروری‌ است.» /۵۴۹

          علیرضا کیهان پور

منبع: گزارش خشکسالی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۴