تحلیل جهانی درباره "Propolis" و نقش آن در سلامت، اقتصاد و دانش زیستی نوین/ بخش دوم و پایانی

فاخته- در جهانی که هر روز انبوهی از ترکیبات مصنوعی به بدن انسان راه می‌یابد، هنوز ماده‌ای وجود دارد که از دل کندوی زنبور عسل و با همکاری خاموش گیاهان زاده می‌شود ؛ بره‌موم (Propolis) — ماده‌ای چسبناک، خوش‌بو و سرشار از قدرت زیستی -- که تمدن‌های کهن و علم مدرن را به هم پیوند داده است.

زادگاه یک معجزه طبیعی

زنبوران کارگر برای حفاظت از کندو، صمغ درختان را جمع کرده، با موم و آنزیم‌های دهانی خود ترکیب می‌کنند تا سپری بیولوژیک بسازند. این ماده درون کندو همان نقشی را دارد که سیستم ایمنی در بدن انسان: محافظت در برابر میکروارگانیسم‌ها و فساد.
در واقع، کندوی عسل بدون بره‌موم ظرف چند روز آلوده می‌شود — اما با وجود آن، محیطی استریل، زنده و پایدار -- می‌ماند.

ترکیب هوشمند طبیعت

تحقیقات دانشگاه‌های لهستان، ژاپن، برزیل و کانادا نشان داده‌اند که بره‌موم حاوی بیش از ۳۰۰ ترکیب فعال است؛ از جمله فلاونوئیدها، فنول‌ها، اسیدهای آروماتیک، استرها، ترپن‌ها و ویتامین‌های کمیاب.
این ترکیبات، خاصیت‌های زیر را رقم می‌زنند:

ضدباکتری و ضدویروس طبیعی

آنتی‌اکسیدان قوی و ضدپیری سلولی

ضدالتهاب و بازسازنده بافت‌های آسیب‌دیده

تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن

به همین دلیل، بره‌موم امروز در درمان زخم‌ها، سوختگی‌ها، عفونت‌های دهانی، بیماری‌های تنفسی و حتی برخی سرطان‌ها مورد پژوهش قرار گرفته است.

بره‌موم در نگاه تاریخ و علم

از مصر باستان تا یونان و روم، بره‌موم نه تنها برای مومیایی‌کردن و ضدعفونی زخم‌ها به کار می‌رفت، بلکه در آیین‌های درمانی نیز جایگاهی مقدس داشت.
در دوران معاصر، دانشمندان برزیلی نخستین کسانی بودند که ترکیبات شیمیایی بره‌موم مناطق گرمسیری را تحلیل کردند. امروزه، برزیل، لهستان، ژاپن، چین، ترکیه و کانادا از پیشتازان پژوهش و صادرات بره‌موم طبیعی به شمار می‌روند.

در این کشورها، بره‌موم از حالت ماده خام به یک محصول فرآوری‌شده و استاندارد تبدیل شده است:
کپسول‌های خوراکی، اسپری‌های دهانی، کرم‌های ترمیمی، شامپوها، و حتی افزودنی‌های غذایی طبیعی برای افزایش ماندگاری محصولات ارگانیک.

بازار جهانی و اقتصاد زیستی بره‌موم

طبق گزارش‌های سال‌های اخیر مؤسسه‌ی Market Research Future، ارزش جهانی بازار بره‌موم تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۱.۲ میلیارد دلار خواهد رسید.
رشد تقاضا بیشتر در بخش‌های زیر دیده می‌شود:

داروسازی و مکمل‌های تغذیه‌ای

صنایع آرایشی و بهداشتی طبیعی

صنایع غذایی ارگانیک و نوشیدنی‌های سلامت‌محور

در کشورهای اروپایی، استانداردسازی بره‌موم با نظارت آژانس ایمنی غذایی (EFSA) انجام می‌شود و در ژاپن، ترکیب‌های خاص بره‌موم با چای سبز و جینسینگ به‌عنوان محصولات «ضد پیری» عرضه می‌گردند.
چین نیز با ترکیب بره‌موم و ژل رویال توانسته بازار گسترده‌ای در شرق آسیا و روسیه ایجاد کند.

زیست‌فناوری و آینده‌ی بره‌موم

دانشمندان در حوزه‌ی بیوتکنولوژی زنبورعسل به دنبال مهندسی زیستی ترکیبات فعال بره‌موم هستند.
پژوهش‌های اخیر در دانشگاه توکیو و سائوپائولو نشان داده که می‌توان با شبیه‌سازی ترکیبات فلاونوئیدی بره‌موم، نسل جدیدی از داروهای ضدباکتری را تولید کرد که بر مقاومت آنتی‌بیوتیکی غلبه کنند.
از سوی دیگر، در زمینه‌ی پزشکی بازساختی، از عصاره‌های بره‌موم برای تسریع رشد سلول‌های پوست و ترمیم زخم‌های مزمن استفاده می‌شود.

بره‌موم ؛ زبان مشترک گیاه و زنبور

شاید هیچ ماده‌ای به اندازه‌ی بره‌موم، مفهوم «هوش طبیعی» را به نمایش نگذارد. درون آن، پیام‌های شیمیایی گیاهان با مهارت زنبوران ترجمه می‌شود و حاصل، ماده‌ای است که نه‌تنها کندو را زنده نگه می‌دارد، بلکه می‌تواند زندگی انسان را نیز ایمن‌تر سازد.

در جهانی که انسان به دنبال بازگشت به زیست سالم و پایدار است، بره‌موم نمادی است از اتحاد میان سه عنصر: زیست‌شناسی، اقتصاد سبز و حکمت طبیعی.

مهم این که :
بره‌موم دیگر یک ماده سنتی نیست؛ بلکه پایه‌ای از اقتصاد زیستی نوین، پزشکی طبیعی و الهام‌بخش نسل تازه‌ای از محصولات دارویی و بهداشتی است. کندوی زنبور بار دیگر نشان می‌دهد که راز ماندگاری طبیعت، در تعادل و همکاری نهفته است، نه در سلطه./ ۸۰۸

علیرضا کیهان‌پور