بازآرایی راهبردی در سازمان نظام دامپزشکی کشور؛ بررسی تحرکات ساختاری، بیمه‌ای، مالی و صنفی در مسیر بازتعریف جایگاه دامپزشکی ایران

فاخته- در ماه‌های اخیر، سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران با رویکردی نو و جدی، اقدام به بازطراحی مسیرهای راهبردی خود در سطوح مختلف ساختاری، اقتصادی، صنفی و بین‌بخشی کرده است. این اقدامات، با وجود ابعاد مثبت و امیدبخش، با نقدها، دغدغه‌ها و مقاومت‌هایی نیز در سطح بدنه حرفه‌ای مواجه‌اند که نیازمند بررسی دقیق و تحلیلی است. پنج رویداد کلیدی در تیرماه سال ۱۴۰۴، تصویری شفاف از این تحول را ترسیم می‌کند:

 ۱. تحول در ساختار اداری و مالی سازمان نظام دامپزشکی

نقشه راهی تحت عنوان طرح جامع تحول و توانمندسازی معاونت اداری، پشتیبانی و مالی سازمان نظام دامپزشکی منتشر شد که هدف آن شفاف‌سازی، چابک‌سازی و پایدارسازی منابع انسانی و مالی سازمان است. در این طرح، به طور ویژه بر استفاده از ظرفیت‌های استانی، بازمهندسی منابع، تقویت ساختار پاسخگو و تمرکززدایی مؤثر تأکید شده است.

این تحول، برای اولین‌بار سازمان را از رویکرد صرفاً نظارتی به نهادی توسعه‌گرا با کارکردهای پشتیبانی و اقتصادی ارتقاء می‌دهد.

 ۲. احراز صلاحیت و رتبه‌بندی مراکز؛ سازمان به‌مثابه نهاد تنظیم‌گر؟

سازمان نظام دامپزشکی در ماه‌های اخیر، با هدف ارتقای سطح کیفی خدمات دامپزشکی، سه رویکرد کلان را پیگیری کرده است:

الف) آموزش و بازآموزی نیروی انسانی

ب) رتبه‌بندی مراکز درمانی

پ) نظارت کیفی بر فعالیت حرفه‌ای

بر اساس این سیاست، ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار منوط به احراز صلاحیت حرفه‌ای از سوی سازمان و گذراندن دوره‌های مهارتی خواهد بود. همچنین شاخص‌های جدید برای ارزیابی و رتبه‌بندی مراکز دامپزشکی تدوین شده است.

با این حال، برخی از کارشناسان و اعضای جامعه دامپزشکی، نسبت به ابهام در حدود اختیارات سازمان نظام دامپزشکی، نبود زیرساخت مالی و اجرایی لازم برای اجرای این برنامه‌ها، و تداخل وظایف با سازمان دامپزشکی دولتی ابراز نگرانی کرده‌اند.

۳. سیاست های نظام دامپزشکی بر کاهش فشارهای مالیاتی؛ جلسات هم‌افزایی تا اقدام میدانی و پیگیری اثربخش

در ادامه سیاست‌های حمایتی، رئیس سازمان نظام دامپزشکی با مسئولان سازمان امور مالیاتی کشور دیدار کرد تا در خصوص کاهش ضرایب مالیاتی، حذف مالیات ارزش‌افزوده از خدمات درمان دامپزشکی، و بازنگری در بیمه‌های مرتبط، رایزنی انجام شود.

این اقدام، گامی در جهت کاستن از فشارهای اقتصادی بر دامپزشکان است، اما همچنان بخش خصوصی خواستار اقدامات اجرایی‌تر، ضمانت‌دار و ملموس‌تر از سازمان است تا خروجی این جلسات صرفاً در سطح تفاهم نماند.

 ۴. روز ملی دامپزشکی؛ از فرصت هم‌افزایی تا رقابت نهادها

ستاد بزرگداشت روز ملی دامپزشکی ۱۴۰۴ با محوریت نظام دامپزشکی استان تهران و همکاری دستگاه‌های دولتی و تشکل‌های صنفی تشکیل شد. هدف از این مراسم، ترویج فرهنگ دامپزشکی، تقویت جایگاه اجتماعی دامپزشکان و ارتقای ارتباط جامعه با این حوزه حیاتی است.

با این وجود، برخی از منتقدان بر این باورند که توزیع نامتوازن نقش‌ها و تمرکز بر نظام استانی، باعث کمرنگ شدن مشارکت سازمان‌های علمی و دولتی شده و ممکن است انسجام صنفی را تضعیف کند.

 ۵. توسعه بیمه دام؛ یک همکاری بین‌نهادی امیدبخش

در یکی از مهم‌ترین جلسات اخیر، رئیس سازمان نظام دامپزشکی و مدیرعامل صندوق بیمه کشاورزی راه‌های توسعه پوشش بیمه‌ای دام، طیور و آبزیان را بررسی کردند. تشکیل کمیته فنی مشترک برای تدوین شیوه‌های ورود دامپزشکان به فرایندهای بیمه‌گری، از مصوبات کلیدی این نشست بود.

همچنین، مقرر شد محورهایی همچون آموزش، ارزیابی، کارگزاری بیمه و تمرکز اولیه بر بیمه دام‌های سنگین با مشارکت نظام دامپزشکی دنبال شود.

موضوع بیمه حیوانات خانگی و حیوانات همراه نیز به عنوان یک ظرفیت مغفول، در دستور بررسی قرار گرفت.

این حرکت اگر به‌صورت فراگیر و با ضمانت اجرایی پیش رود، می‌تواند نقطه عطفی در افزایش امنیت شغلی دامپزشکان، کاهش ریسک اقتصادی دامداران و بهبود سلامت جمعیت دامی کشور باشد.

 ۶. چالش‌های پنهان؛ انتظارات جامعه حرفه‌ای از سازمان نظام

در کنار دستاوردها، بدنه حرفه‌ای دامپزشکی انتظارات مهمی از سازمان نظام دارد که برخی از آن‌ها به این شرح‌اند:

الف) مرزبندی شفاف با سازمان دامپزشکی دولتی در حوزه نظارت، ارزیابی و آموزش

ب) حمایت قانونی از مسئولین فنی بهداشتی در برابر کارفرمایان و بخش خصوصی

پ) اصلاح ساختار کارآموزی دانشجویان و تقویت مهارت عملی به‌ویژه در دام بزرگ

ج) رفع تضاد منافع در انتصابات استانی و شفاف‌سازی عملکرد شوراها

د) برخورد فعال‌تر با نارضایتی‌ها و شفافیت در اطلاع‌رسانی روند تصمیم‌سازی‌ها

 چشم‌انداز آینده؛ از حکمرانی حرفه‌ای تا تقویت منزلت دامپزشکان

دامپزشکی در مسیر بلوغ نهادی و احیای هویت حرفه‌ای

این 5 رویداد مهم نشان از عزم سازمان نظام دامپزشکی برای عبور از وضعیت رکودی گذشته و ورود به فاز جدیدی از حکمرانی تخصصی، تعامل بین‌نهادی، عدالت صنفی و توسعه اقتصادی دامپزشکان دارد.

سازمان نظام دامپزشکی ایران در تیرماه سال ۱۴۰۴ با تدوین و اجرای برنامه‌هایی در حوزه نظارت حرفه‌ای، آموزش، حمایت مالی و توسعه بیمه‌ای، گام‌هایی جدی در مسیر تحول نهادی و صنفی برداشته است.

با این حال، موفقیت این مسیر مستلزم تقویت پشتوانه قانونی، تأمین منابع انسانی و مالی، و جلب مشارکت حداکثری اعضای صنف است. شفافیت در برنامه‌ها، پرهیز از موازی‌کاری با نهادهای دولتی، و استفاده از ظرفیت‌های تخصصی بدنه حرفه‌ای، می‌تواند راه را برای افزایش اعتماد عمومی و ارتقای جایگاه حرفه دامپزشکی در کشور هموار کند.

توسعه همکاری‌های فرابخشی، به‌ویژه با نهادهایی نظیر صندوق بیمه کشاورزی، نیز چشم‌انداز مثبتی برای ارتقای امنیت غذایی، سلامت دامی و ثبات شغلی دامپزشکان ترسیم می‌کند. در این میان، جامعه دامپزشکی کشور باید با انسجام حرفه‌ای، مشارکت فعال در فرآیندهای سیاست‌گذاری و مطالبه‌گری هوشمندانه، مسیر بازگشت به جایگاه واقعی خود در زنجیره سلامت، امنیت غذایی و توسعه پایدار ملی را هموار سازد.

دکتر جواد شایان خواه

دامپزشک