حرکت نوین در نظام دامپزشکی با تکیه بر تجربه، جوانی و ارتقای جایگاه مسئولین فنی بهداشتی

فاخته- یکی از جلوه‌های امیدبخش این رویکرد، استفاده هدفمند و اصولی از ظرفیت مشاوران طراز اول و با‌تجربه در کنار مدیریت جدید نظام است. اقدامی که اگر با برنامه‌ریزی و تداوم همراه شود، می‌تواند اثرات بسیار مثبتی در تصمیم‌سازی‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و ارتقای جایگاه حرفه‌ای دامپزشکی برجای بگذارد.

در همین مسیر،ارایه پیشنهادحضور چهره‌هایی چون دکتر سیدمحسن دستور در جایگاه مشاور ارشد ریاست نظام،  ضرورتی تاریخی است. دکتر دستور شخصیتی شناخته‌شده، خردمند، آرام و باتدبیر در عرصه دامپزشکی کشور است که سال‌ها در مسئولیت‌های کلان نظام، با صداقت، سلامت نفس، تجربه و اخلاق‌مداری خدمت کرده‌اند. حضور رسمی و مؤثر ایشان در کنار مدیران امروز، به تصمیمات نظام دامپزشکی وزنی مضاعف می‌بخشد و می‌تواند الگوی مناسبی از تعامل میان نسل‌های مدیریتی باشد. در کنار این گروه از فرهیختگان باسابقه، جای خالی دکتر سیدمحسن دستور احساس می‌شود؛ مدیری که نه تنها کارنامه‌ای درخشان دارد، بلکه همواره مورد وثوق و احترام بدنه دامپزشکی در سراسر کشور بوده است.

دکتر سید محسن دستور؛ رئیس اسبق سازمان دامپزشکی کشور

اما همان‌طور که بهره‌گیری از تجربیات پیش‌کسوتان اهمیت بالایی دارد، توجه به نسل جوان، پرانگیزه و متخصص نیز نباید مغفول بماند. امروزه بسیاری از مسائل حرفه‌ای نیازمند نگاهی نو، خلاق و به‌روز هستند؛ نگاهی که در میان جوانان تحصیل‌کرده و آشنا به فناوری‌های نوین، به‌وفور دیده می‌شود. اگر این جوانان در ساختار تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری حرفه دامپزشکی حضور پیدا نکنند، بخشی از ظرفیت بزرگ این جامعه هدر خواهد رفت. بنابراین ترکیب تجربه پیش‌کسوتان با انرژی و دانش جوانان، راهبردی اثربخش برای عبور از وضعیت فعلی و حرکت به سوی آینده‌ای مطلوب خواهد بود. شایسته است که نظام دامپزشکی به صورت هدفمند، سازوکارهایی برای شناسایی و به‌کارگیری جوانان متخصص، در کنار مشاوران ارشد پیش‌کسوت، تعریف کند تا یک مدل تعاملی و هم‌افزا میان نسل‌ها ایجاد شود.

در کنار این اقدامات زیربنایی، یکی از دغدغه‌های جدی جامعه دامپزشکی، که نیازمند ورود فوری و مؤثر نظام دامپزشکی کشور است، موضوع مسئولین فنی و بهداشتی مراکز مشمول ماده ۲ آیین‌نامه نظارت بهداشتی دامپزشکی است. این قشر پرتلاش، که بار سنگین نظارت بهداشتی بر تولید، فرآوری و عرضه محصولات خام دامی را بر دوش دارند، طی سالیان متمادی با مشکلات متعددی مواجه بوده‌اند. از جمله مسائل اساسی آنان، تعیین و اعلام حقوق سالانه است که سال‌ها به‌صورت منظم و رسمی از سوی سازمان نظام دامپزشکی به نظام‌های دامپزشکی استانها ابلاغ می‌شد، اما متأسفانه در دوره گذشته، این روند متوقف شد و شاهد نوعی عقب‌نشینی نظام از وظیفه حاکمیتی خود در این حوزه بودیم.

بازنگری دقیق و علمی در تعیین ساختار حقوقی مسئولین فنی بهداشتی، امری اجتناب‌ناپذیر است

البته لازم است با انصاف گفته شود که در دوره گذشته تلاش‌هایی صورت گرفت و زحمات زیادی توسط مسئولان وقت برای بازنگری و تدوین شیوه‌نامه جدید حقوق و مزایای مسئولین فنی و بهداشتی انجام شد. وعده‌هایی نیز در این زمینه مطرح شد که تا به امروز به مرحله اجرا نرسیده‌اند. اگرچه نمی‌توان منکر تلاش‌های صورت‌گرفته در آن دوران بود و بی‌تردید نیت خیر و انگیزه اصلاح وجود داشت، اما واقعیت این است که اجرایی نشدن آن وعده‌ها، همچنان این مسئله را به یکی از گره‌های اصلی و نگران‌کننده در مسیر فعالیت حرفه‌ای مسئولین فنی و بهداشتی تبدیل کرده است.

از همین رو، بازنگری دقیق و علمی در تعیین ساختار حقوقی مسئولین فنی بهداشتی، امری اجتناب‌ناپذیر است. مبنای محاسبه حقوق این قشر باید متناسب با معیارهایی چون سوابق فعالیت، ساعات و زمان انجام کار، حجم و نوع فعالیت واحد تولیدی و تاحدودی نیز شرایط اقتصادی آن مرکز باشد.بعنوان نمونه نمی‌توان از یک مرکز جمع‌آوری شیر که کمتر از ۵ تن شیر در روز جمع‌آوری می‌کند، یا یک بسته‌بندی تخم‌مرغ با ظرفیت حداکثر سه تن در روزدرمنطقه کم برخوردار، انتظار داشت که همان حقوقی را پرداخت کند که یک کارخانه لبنیاتی  ویا بسته بندی تخم. مرغ صادرات‌محور و با ظرفیت بالا  پرداخت می‌کند. این وضعیت نه‌تنها غیرمنصفانه است، بلکه به ایجاد تنش در روابط کاری و کاهش انگیزه شغلی منجر می‌شود.

تعریف شاخص‌های کمی و کیفی برای تعیین حقوق مسئول فنی بهداشتی و استفاده از مدل‌های شناور و انعطاف‌پذیر، ضرورتی جدی است. همچنین در برخی از واحدهای کوچکتر مناطق کم برخوردارکه توان مالی و کاری محدودی دارند، می‌توان با استفاده از الگوی اشتراک مسئول فنی بهداشتی ـ مشابه آنچه در اماکن دامی تجربه شده است ـ خدمات بهداشتی را با کارآیی بهتر و هزینه کمتر مدیریت کرد.

از طرف دیگر، استفاده از نیروهای باتجربه و آموزش‌دیده در سایر رده‌های دامپزشکی، مانند پیرا‌دامپزشکانی که سال‌ها در خطوط کشتارگاهی،  بعنوان دستیارفنی بهداشتی حضور مستمر و اثربخش داشته‌اند، باید مورد توجه قرار گیرد. آیا نمی‌توان یک پیرادامپزشک با بیش از ۲۰ سال سابقه مفید درخط تولید کشتارگاه‌های دام و طیور را در  واحد های بسته‌بندی گوشت سفیدویا قرمز با ظرفیت کم در مناطق محروم، یافروشگاههای زنجیره ای موجوددرکلان شهرها  باتولیدحداکثریک یادوتن درروزبه عنوان ناظر بهداشتی تحت مدیریت یک دکتردامپزشک مشترک  به‌کار گرفت؟ وجایگزین این پیرادامپزشکان ,سایررده های دامپزشک جوان درخطوط کشتارگاهی قرارگیرند .مگر نه اینکه این افراد بخشی از سرمایه حرفه‌ای دامپزشکی هستند؟ شاید در نگاه اول این شائبه مطرح شود که هدف، صرفاً اشتغال دکترهای دامپزشک است، درحالی‌که غفلت از این نکته است که اتفاقاً با این نگاه یک‌سویه، ظرفیت‌های گران‌سنگ دکترهای دامپزشک نیز در مسیر نامناسب و غیربهینه سوزانده می‌شود.

مسئولین فنی و بهداشتی، ستون فقرات نظام نظارت بهداشتی دامپزشکی هستند

مسئولین فنی و بهداشتی، ستون فقرات نظام نظارت بهداشتی دامپزشکی هستند و غفلت از جایگاه آنان، عملاً نظام کنترل بهداشت مواد غذایی، سلامت دام و حتی سلامت انسانی را تضعیف می‌کند. انتظار می‌رود ریاست محترم نظام دامپزشکی کشور، با نگاهی مسئولانه و شجاعانه، این موضوع را در اولویت قرار داده و با ابلاغ سریع و صریح حقوق و دستورالعمل جدید و به‌روز برای تعیین و تضمین حقوق این قشر، به حمایت قانونی و اجرایی از آنان بازگردد. ورود قاطع نظام دامپزشکی به این موضوع، نه‌تنها از نظر حرفه‌ای ضروری است، بلکه پیام روشنی از اراده مدیریتی برای حمایت از بدنه کارشناسی و فنی دامپزشکی کشور خواهد بود.
هرچند که بسیاری از امور مرتبط با اشتغال مسئولین فنی  بهداشتی توسط سازمان دامپزشکی کشور و از طریق ابلاغ دستورالعمل‌های مربوطه وطبق مصوبات هیئت محترم وزیران انجام گرفته است، اما بدون شک، هم‌افزایی و هماهنگی بی‌سابقه‌ای که در دوره حاضر میان نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی شکل گرفته است، نقطه امیدبخشی است که کمتر در ادوار مختلف شاهد آن بوده‌ایم. این همکاری نزدیک و پیگیری‌های مستمر ریاست محترم نظام دامپزشکی، زمینه‌ساز بهبود شرایط و رفع مشکلات مسئولین فنی و بهداشتی ازطریق اصلاحات مصوبات هیئت محترم وزیران ویادستورالعملهای اجرایی خواهد بود و می‌توان با امیدواری بیشتری به آینده این حوزه نگاه کرد.

در پایان باید گفت که امروز، فرصتی استثنایی در اختیار نظام دامپزشکی قرار گرفته است؛ فرصتی که در آن عقلانیت، تجربه، تخصص، انگیزه، و نگاه ملی می‌توانند در کنار هم قرار گیرند و بنیان حرفه‌ای نیرومندتر، کارآمدتر و شایسته‌تر را پی‌ریزی کنند. اگر از این فرصت استفاده نکنیم، شاید دیگر زمانی برای جبران نماند. بیاییم با اتحاد، همدلی، احترام به پیش‌کسوتان و اعتماد به جوانان، برای اعتلای دامپزشکی کشور دست در دست هم دهیم؛ چرا که سرنوشت این حرفه، بخشی مهم و تعیین‌کننده از سلامت، امنیت غذایی و توسعه پایدار ایران است.

دکتر رضا افشاریان

دامپزشک