تقویم ملی یا تقابل مناسبت‌ها؟ نگاهی انتقادی به هم‌زمانی روز دامپزشکی، روز تهران و هفته فراجا

در ایران، روز ۱۴ مهر به‌طور هم‌زمان به عنوان روز ملی دامپزشکی و روز تهران شناخته می‌شود، در حالی که هفته فراجا (نیروی انتظامی) نیز دقیقاً در همین بازه، یعنی ۸ تا ۱۴ مهر برگزار می‌گردد. این هم‌زمانی سه‌گانه، پرسش‌هایی جدی درباره عدالت نمادین، سهم رسانه‌ای و جایگاه نهادهای تخصصی در تقویم ملی ایران ایجاد کرده است.

دامپزشکی؛ صدایی که در ازدحام گم می‌شود

روز دامپزشکی در سال ۱۳۶۹ با پیشنهاد استاد دکتر حسن تاج‌بخش، به‌عنوان نمادی از پاسداشت خدمات علمی، بهداشتی و اقتصادی دامپزشکان، در تقویم رسمی کشور ثبت شد. انتخاب ۱۴ مهر نیز بی‌دلیل نبود؛ در تقویم باستانی ایران، این روزگوش‌روز نام داشت، منتسب به فرشته نگهبان جانوران سودمند. دامپزشکی در ایران نه‌تنها یک حرفه، بلکه بخشی از امنیت غذایی، سلامت عمومی و اقتصاد روستایی است.

با این حال، در سال‌های اخیر، این مناسبت تخصصی با دو رویداد دیگر هم‌زمان شده: روز تهران و هفته فراجا. نتیجه؟ کاهش سهم رسانه‌ای، تضعیف توجه عمومی و سایه‌افکنی بر تلاش‌های چند دهه‌ای جامعه دامپزشکی.

آیا این همزمانی تصادفی است یا نشان‌دهنده اولویت‌های خاص در سیاست‌گذاری فرهنگی است؟

تهران؛ پایتختی با تاریخ، اما بدون تقویم

در ۱۴ مهر ۱۲۸۵، نخستین جلسه مجلس شورای ملی در کاخ گلستان برگزار شد و تهران به‌طور رسمی در قانون اساسی به‌عنوان پایتخت ایران تثبیت شد. این رویداد تاریخی، در سال ۱۳۹۵ توسط شورای شهر تهران به‌عنوان «روز تهران» پیشنهاد شد. با وجود اهمیت این مناسبت، هنوز در تقویم رسمی کشور ثبت نشده و بیشتر در سطح محلی و رسانه‌ای گرامی داشته می‌شود.

اما پرسش اینجاست: آیا انتخاب ۱۴ مهر برای روز تهران، بدون توجه به پیشینه دامپزشکی، نوعی نادیده‌گرفتن نهادهای علمی و تخصصی نیست؟

فراجا؛ قدرت رسانه‌ای و نمادسازی

هفته فراجا، با محوریت روز نیروی انتظامی در ۱۳ مهر، یکی از مناسبت‌های پررنگ در تقویم تبلیغاتی کشور است. با حمایت نهادهای رسمی، پوشش گسترده رسانه‌ای و برنامه‌های ملی، این هفته عملاً فضای رسانه‌ای مهرماه را در اختیار دارد. در چنین شرایطی، مناسبت‌هایی چون دامپزشکی، که فاقد پشتوانه تبلیغاتی و بودجه‌ای مشابه هستند، در حاشیه قرار می‌گیرند.

تقویم ملی؛ نیازمند بازنگری ساختاری

هم‌زمانی سه مناسبت در یک بازه زمانی، نه‌تنها باعث تزاحم نمادها می‌شود، بلکه نشان‌دهنده فقدان سیاست‌گذاری منسجم در ثبت مناسبت‌هاست. تقویم ملی باید بازتابی از تنوع حرفه‌ای، فرهنگی و تاریخی کشور باشد؛ نه عرصه رقابت نابرابر میان نهادهای پرقدرت و تخصصی.

راهکارهای که بتواند کمک کننده باشد

۱. بازنگری در تاریخ روز تهران با حفظ احترام به پیشینه آن.

۲. تثبیت رسمی هفته دامپزشکی با حمایت وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی و رسانه‌ها.

۳. تدوین آیین‌نامه ثبت مناسبت‌ها با مشارکت نهادهای علمی، فرهنگی و صنفی.

روز دامپزشکی یا همان  ۱۴مهر اکنون به نقطه‌ای تبدیل شده که سه روایت متفاوت از هویت ایرانی را در خود جای داده است: روایت علمی دامپزشکی، روایت تاریخی تهران، و روایت امنیتی فراجا. اگر تقویم ملی قرار است آیینه‌ای از تکثر فرهنگی و تخصصی ایران باشد، زمان آن رسیده که با نگاهی جامع‌تر، عدالت نمادین را در ثبت مناسبت‌ها رعایت کنیم. در غیر این صورت، صدای تخصص‌ها در ازدحام نمادها گم خواهد شد.

دکتر جواد شایان خواه