یادداشت؛ علیرضا کیهان پور:
«پشم تا فرش»؛ از قاب عکس تا سفره عشایر چقدر راه مانده است؟
فاخته- بازدید هست، عکس هست، تیترهای شیک هم هست؛
«حمایت از اقتصاد عشایری»،
«توسعه زنجیرههای تولید بومی»،
«جلوگیری از خامفروشی»،
«اشتغال پایدار»…
اما سؤال اصلی این است:
این همه واژه قشنگ، تا امروز چند گره از زندگی واقعی عشایر باز کرده است؟
اقتصاد عشایری؛ گرفتار در حلقه بازدیدها
پروژه «پشم تا فرش» عشایر چالاب مهران ایلام، روی کاغذ پروژهای درست، علمی و حتی ضروری است. کسی منکر اهمیت آن نیست. اما مشکل دقیقاً از جایی شروع میشود که پروژهها در حد بازدید و خبر باقی میمانند.
عشایر سالهاست پشم تولید میکنند؛
سالهاست خامفروشی میشود؛
سالهاست دلال سود میبرد و تولیدکننده سهم ناچیزی دارد.
حالا پرسش بیرحمانه ولی واقعی این است:
چه چیزی امروز با دیروز فرق کرده است؟
۱۵۰۰ تن پشم؛ عددی بزرگ، سهمی کوچک
وقتی مدیرکل امور عشایر استان ایلام از تولید سالانه حدود ۱۵۰۰ تن پشم سخن میگوید، این عدد باید زنگ خطر باشد، نه صرفاً افتخار.
این حجم پشم کجا فرآوری میشود؟
چند درصد آن واقعاً وارد زنجیره ریسندگی و فرشبافی شده؟
سهم عشایر از ارزش افزوده چقدر است؟
چند کارگاه فعال، چند بیمهشده، چند قرارداد فروش پایدار وجود دارد؟
اگر پاسخها شفاف نباشد، پشم همچنان پشم است؛ حتی اگر هزار بار از آن بازدید شود.
زنجیره تولید بدون بازار، شوخی تلخ است
همه از «تکمیل زنجیره تولید» حرف میزنند، اما زنجیره بدون بازار فروش تضمینشده، فقط یک شعار زیباست.
عشایر نه مشکل تولید دارند، نه مشکل مهارت؛
مشکل آنها این است که:
بازار ندارند
قیمتگذار نیستند
قدرت چانهزنی ندارند
اگر قرار است «پشم تا فرش» معنا داشته باشد، باید قرارداد فروش، برندینگ، صادرات، تضمین خرید و حمایت مالی واقعی پشت آن باشد؛ نه فقط گزارش بازدید.
مهاجرت عشایر با حرف متوقف نمیشود
در خبرها میخوانیم که این طرحها باعث «ماندگاری جمعیت عشایری و کاهش مهاجرت» میشود.
اما واقعیت میدانی چیز دیگری میگوید:
عشایری که:
بیمه ندارد
درآمدش ناپایدار است
فرزندش آیندهای در این چرخه نمیبیند
با یک بازدید یا یک طرح نیمهجان، در کوچ نمیماند؛ کوچ میکند.
اقتصاد عشایری؛ قربانی کمهزینه سیاستها
اقتصاد عشایری همیشه قربانی کمهزینه بوده است:
بودجهاش کم
صدایش ضعیف
اعتراضش بیسروصدا
برای همین هم پروژهها اغلب:
شروع میشوند
عکس میگیرند
گزارش میشوند
و نیمهکاره رها میشوند
و باز عشایر میمانند و همان مشکلات قدیمی.
اگر صادق باشیم…
اگر واقعاً نیت حمایت وجود دارد، باید شفاف گفت:
چه میزان تسهیلات پرداخت شده؟
چه تعداد شغل واقعی ایجاد شده؟
چند کارگاه فعال است؟
چه سهمی از سود نهایی به عشایر میرسد؟
و اگر اینها پاسخ روشنی ندارد، خبرهای شیک فقط بزک فقر است، نه درمان آن.
جمعبندی بیپرده
پروژه «پشم تا فرش» ایده بدی نیست؛
بد اجرا شدنش فاجعه است.
عشایر ایلام نیاز به:
بازدید ندارند
وعده ندارند
خبر ندارند
آنها قرارداد، بازار، پول، بیمه و امنیت معیشت میخواهند.
و اگر اینها فراهم نشود،
نه پشم به فرش میرسد،
نه عشایر در کوچ میمانند،
و نه اقتصاد بومی جان میگیرد.
اقتصاد عشایری با قاب عکس زنده نمیماند؛ با تصمیم سخت و عمل واقعی زنده میماند./ 853
علیرضا کیهانپور
دسترسی سریع
بخش های مفید
راه های ارتباطی
