شب های استوایی "پدیده نو پا"  ؛ تهدید کننده سلامتی و اقتصاد در جوامع شهری و روستایی جهان

فاخته- این شب‌ها با دمای حداقل بالای ۲۰ درجه سانتی‌گراد مشخص می‌شوند و با افزایش موج‌های گرما و تغییرات اقلیمی ارتباط مستقیم دارند.
 این پدیده پیامدهای گسترده‌ای بر سلامت انسان، حیوانات، کشاورزی، آبزیان، امنیت غذایی، کسب‌وکارهای شبانه و حمل‌ونقل دارد.

 تعریف شب‌های استوایی

شب‌های استوایی به شب‌هایی گفته می‌شوند که دمای حداقل هوا بالای ۲۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
 ویژگی‌های این پدیده شامل:

عدم کاهش دما در طول شب

افزایش رطوبت نسبی

اختلال در چرخه طبیعی خواب انسان و حیوانات

 دلایل وقوع

گرمایش جهانی و افزایش گازهای گلخانه‌ای

موج‌های گرما و جریان هوای گرم

شهرنشینی و اثر جزایر گرمایی شهری

کاهش پوشش گیاهی و جنگل‌ها 

اثرات منفی بر انسان

اختلال در رفتار طبیعی
کاهش واکنش به تهدیدات پیرامونی
بروز سکته قلبی و مغزی
حاد شدن بیماری های مزمن و زمینه ای
مختل شدن شدید خواب طبیعی
عدم تمرکز دقیق فکری، روحی و روانی
تداخل دارویی بیماران

طبقات آسیب‌پذیر
کودکان زیر ۵ سال، سالمندان بالای ۶۵ سال و بیماران مزمن.

 اثرات منفی بر دام و حیوانات

کاهش تولید شیر ۱۰–۱۵درصدی در گاوهای شیری
کاهش رشد و تولید مثل۱۲–۱۸ درصدی در گوسفندان
اثرات منفی بر طیور

کاهش تولید تخم‌مرغ و کیفیت گوشت

افزایش مرگ و میر

تغییر رفتار تغذیه‌ای

 اثرات بر کشاورزی و زراعت

افزایش نیاز به آب و تغییر زمان‌بندی کاشت و برداشت

آسیب به گلدهی و باردهی محصولات حساس

اثرات بر آبزیان
کاهش اکسیژن محلول در آب
بروز تلفات در ماهی و میگوی آب شور
اختلال در رفتار طبیعی انواع آبزی
کاهش تولید و فروش

 تأثیر بر امنیت غذایی

کاهش تولید و ذخایر مواد غذایی

افزایش قیمت‌ها

اختلال در زنجیره تأمین

 تأثیر بر کسب‌ و کارهای شبانه

کاهش بهره‌وری کارکنان

تعطیلی یا کاهش ساعات فعالیت

کاهش گردشگری و فعالیت‌های فرهنگی

 تأثیر بر حمل‌ونقل
اتوبوس های بین شهری
افزایش خستگی رانندگان
 کاهش تمرکز، 
افزایش تصادف 
قطار:
انبساط ریل، تأخیر، مشکلات فنی
 هواپیما:
افزایش مصرف سوخت، تأخیر پرواز و خستگی مفرط
 کارکنان کشتی و قایق ها
کاهش ایمنی، اختلال در ناوبری، افزایش خطرات 

 تحلیل اقتصادی و اجتماعی

افزایش هزینه تولید و کاهش بهره‌وری

فشار بر سلامت عمومی

کاهش اشتغال در بخش گردشگری و خدمات شبانه

اثرات بلندمدت بر امنیت غذایی

راهکارها و مدیریت

افزایش فضاهای سبز و تهویه طبیعی

مصالح ساختمانی خنک‌کننده

انتخاب گونه‌های مقاوم در کشاورزی ، دامپروری و پرورش طیور

آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی

سیاست‌های کلان جهانی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

شب‌های استوایی پدیده‌ای نوپا، پیچیده و گسترده است که سلامت، اقتصاد، محیط زیست و کیفیت "زندگی انسان، دام، حیوان، آبزیان و گیاهان" را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
 اقدامات پیشگیرانه، آموزش عمومی و سیاست‌های جهانی می‌توانند اثرات این پدیده را کاهش دهند.

سخن پایانی

«شب‌های استوایی در یک نگاه، پدیده‌ای اقلیمی است که دمای شبانه بالای ۲۰ درجه سانتی‌گراد دارد و سلامت انسان،  ریتم خواب و ساعت بیولوژیکی ، دام، طیور، کشاورزی و امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان، سالمندان و بیماران مزمن و زمینه ای بیشترین آسیب‌پذیری را دارند. اقدامات پیشگیرانه و مدیریت اقلیمی می‌تواند اثرات این پدیده را در سطح جهان معاصر کاهش دهد.»/ ۷۳۶

                 علیرضا کیهان‌پور

منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر علاقمندان:

IPCC. (2023). Climate Change 2023: The Physical Science Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change.
(گزارش جامع هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم درباره گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی، با تاکید بر افزایش موج‌های گرما و اثرات شبانه.)

WHO. (2023). Climate change and health. World Health Organization.
(تحلیل سازمان جهانی بهداشت از پیامدهای تغییرات اقلیمی بر سلامت انسان، از جمله خطرات ناشی از گرما و شب‌های استوایی.)

FAO. (2024). The State of Food Security and Nutrition in the World. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
(گزارش فائو درباره امنیت غذایی جهانی و تأثیر گرمایش اقلیم بر تولیدات کشاورزی، دامپروری و آبزی‌پروری.)

NOAA. (2024). Global Climate Report – Annual 2023. National Oceanic and Atmospheric Administration.
(گزارش سالانه سازمان ملی اقیانوسی و جوی درباره دما، بارش و روندهای آب‌وهوایی جهانی شامل افزایش شب‌های گرم.)

EEA. (2023). Extreme heat and health in Europe. European Environment Agency.
(تحلیل آژانس محیط زیست اروپا از ارتباط گرماهای شدید، شب‌های استوایی و افزایش خطرات بهداشتی و مرگ‌ومیر در اروپا.)