راهبرد کشاورزی اروپا از مزرعه تا لقمه

فاخته- اتحادیه اروپا به دلیل آب‌و‌هوای متنوع، خاک حاصلخیز، مهارت‌های فنی کشاورزان و کیفیت محصولاتش، یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان پیشرو محصولات کشاورزی دام، طیور، لبنیات و آبزیان در جهان است.

براساس آمار سال ۲۰۲۲ مساحت زمین‌های کشاورزی ارگانیک در اروپا در فرانسه بیش از ۲/۸۷میلیون هکتار بوده که پس از آن، اسپانیا و ایتالیا به ترتیب با حدود ۲/۷ و ۲/۳ میلیون هکتار در رده‌های بعدی قرار داشته‌اند.

فرانسه جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در زمینه کشاورزی قرار دارد و از تامین‌کنندگان اصلی و برقرارکنندگان امنیت غذایی جهان به شمار می‌رود.

عمده محصولات کشت شده در اروپا، محصولاتی چون گندم، ذرت، چاودار، جو، شکر و سیب‌زمینی هستند، همچنین بلغارستان در منطقه بالکان به دلیل رشد گل رز و محصولات باغی شناخته شده است، ایتالیا، فرانسه و آلمان نیز به دلیل کشت انگور معروف هستند.

فرانسه بزرگترین تولیدکننده کشاورزی اتحادیه اروپا با ۲۳ درصد، آلمان و ایتالیا با حدود ۱۵ درصد، اسپانیا با ۱۲ درصد، بریتانیا با ۹ درصد و پس از آن، هلند با ۷ درصد قرار دارد.

مزرعه Agricost در رومانی بزرگترین مزرعه در اتحادیه اروپا است که ۵۷ هزار هکتار زمین را پوشش می‌دهد و به عنوان یک نمایش مقیاس، شش کشور در اروپا آندورا، مالت، موناکو، سن مارینو، لیختن اشتاین و شهر واتیکان، کوچکتر از این مزرعه هستند.

خاک‌های چرنوزم با حاصلخیزی بالا، رنگ تیره و محتوای مواد آلی غنی مشخص می‌شوند، آن‌ها عمدتاً در اروپای شرقی، به ویژه در اوکراین، روسیه و رومانی قرار دارند، خاک‌های چرنوزم بسیار پربازده هستند و از کشت محصولات مختلف از جمله غلات، سبزیجات و میوه ها حمایت می‌کنند.

سیاست کشاورزی اروپا طیف وسیعی از زمینه‌ها از جمله کیفیت غذا، قابلیت ردیابی، تجارت و ترویج محصولات کشاورزی اتحادیه اروپا را پوشش می‌دهد.

این  اتحادیه از کشاورزان خود، حمایت مالی کرده و شیوه‌های پایدار و سازگار با محیط‌زیست را تشویق می‌کند و در عین حال در توسعه مناطق روستایی نیز، سرمایه‌گذاری کرده و برای رسیدن به اهداف خود، رویکردهایی را دنبال می‌کند که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

افزایش خاک‌ورزی حفاظتی

با حمایت سیاست‌های اتحادیه اروپا، حداقل خاک‌ورزی و کاشت بدون خاک‌ورزی در اولویت است.

کشاورزی احیا کننده حداقل بر افزایش تنوع زیستی خاک و بازسازی خاک سطحی تاکید دارد، این رویکرد شامل تکنیک‌های مختلفی مانند کشت بدون خاک‌ورزی، کاهش خاک‌ورزی، تناوب زراعی و بسیاری دیگر است.

افزایش قیمت برخی از محصولات زراعی

علی‌رغم نوسانات شدید قیمت‌های بازار، می‌توان یک افزایش قیمت در سراسر اروپا در آینده در برخی محصولات کشاورزی چون ذرت، جو، گندم و سویا مشاهده کرد.

گسترش محصولات پوششی

اصطلاح محصولات پوششی معمولاً برای افزایش حاصلخیزی خاک و مقابله با هزینه روش‌های کود شیمیایی استفاده می‌شود و برای تثبیت نیتروژن در ریشه بکار می‌رود از جمله محصولات پوششی می‌توان به یونجه، حبوبات، نخودفرنگی و شبدر و ماش اشاره کرد.

استفاده گسترده‌تر از فناوری‌های کشاورزی دقیق

بهره‌مندی از کشاورزی دقیق برای تعریف مقادیر دقیق آب، آفت‌کش‌ها، کودها و بهینه‌سازی عملکرد کاربرد دارد و اروپا سعی در توسعه‌ی آن‌ها دارد.

VRT استفاده از آب، مواد مغذی و سایر  ورودی‌ها را با نرخ‌های متغیر در یک مزرعه امکان پذیر می کند. 

در زمینه‌ استفاده از اینترنت اشیا، ماشین‌آلات مجهز به حسگرهای متعددی هستند که می‌تواند داده‌ها را در زمان واقعی جمع‌آوری و انتقال دهد تا بتواند وظایف متنوعی مانند نظارت بر دمای خاک، رطوبت، دام‌ها و گیاهان را انجام دهد.

اینترنت اشیا همچنین نظارت از راه دور مزرعه را ساده می‌کند، بنابراین هزینه‌ها را کاهش داده و امکان مداخلات دقیق‌تر را فراهم می‌کند.

انتقال انرژی

جهش در درایوهای اجزای ماشین و تجهیزات کشاورزی مورد دیگری است که اروپا به آن می‌پردازد مواردی چون کنترل‌های هیدرولیک و مکانیکی که با راه‌حل‌های کاملاً الکتریکی به هم متصل شده یا حتی جایگزین می‌شوند.

اعتراضات کشاورزان اروپایی

در ژوئن ۲۰۲۲ مخالفت با طرح دولت هلند برای کاهش انتشار نیتروژن با کاهش تعداد دام از مواردی بوده که منجر به وقوع اعتراضات کشاورزی در این قاره سبز شد.

در کشورهای اروپای مرکزی – لهستان، اسلواکی، مجارستان و رومانی، کاهش قیمت غلات به دلیل هجوم محصولات وارداتی از اوکراین به دنبال بسته شدن مسیر کشتیرانی دریای سیاه و تعلیق عوارض گمرکی در می ۲۰۲۲ بود که خشم کشاورزان را برانگیخت.

موضوع مهمی که حتی منجر به استعفای وزیر کشاورزی لهستان در آوریل ۲۰۲۳ شد که  بیانگر پاسخگویی مسوولانه بود.

در آلمان  مانند فرانسه، برنامه‌های دولت‌ها برای کاهش تخفیف‌های مالیاتی بر گازوئیل کشاورزی بود که اعتراض کشاورزان را برانگیخت و به محاصره بزرگراه‌ها در ژانویه ۲۰۲۴ منجر شد.

البته نارضایتی‌های دیگری به افزایش مالیات بر گازوئیل اضافه شده است مواردی چون تعهدات زیست محیطی فزاینده تحت قرارداد سبز اتحادیه اروپا و خصومت به توافقات تجارت آزاد تحت مذاکره با مرکوسور، استرالیا و نیوزیلند که زمینه اعتراضات کشاورزی را فراهم کرده است.

با توجه به وجود حجم اعتراضات در سایر کشورها چون ایتالیا و اسپانیا، رئیس کمیسیون اروپا، گفتگوی داهبردی در مورد آینده کشاورزی در اتحادیه اروپا را به رهبری یک دانشگاهی آلمانی، پیتر استروشنایدر، آغاز کرده که در حال انجام است و قرار است تا قبل از پایان تابستان، نتایج مشخص شده و برنامه‌ریزی سیاست مشترک کشاورزی (CAP) پس از سال ۲۰۲۷ آماده شود.

دو استراتژی از مزرعه تا چنگال و تنوع زیستی

«استراتژی از مزرعه تا چنگال» با هدف کاهش ۵۰ درصدی استفاده از آفت‌کش‌ها تا سال ۲۰۳۰ است که بیشترین مقاومت‌ها را در دنیای کشاورزی برانگیخته است.»

دو هدف کاهش کودهای مصنوعی و آنتی‌بیوتیک‌ها موردی است که در این استراتژی قابل اجرایی‌تر به نظر می‌رسد همچنین طرح کاهش استفاده از کودهای نیتروژن می‌تواند با توسعه کشاورزی دقیق و محصولات تثبیت‌کننده نیتروژن مانند حبوبات، امکان‌پذیر شود.

حمایت دامپزشکان

کاهش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در دامپروری که برای جلوگیری از گسترش مقاومت میکروبی ضروری است، باید شدید بوده و توسط دامپزشکان حمایت شود.

همچنین ممنوعیت واردات محصولات کشورهای ثالث به اتحادیه اروپا که اجازه استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها را به عنوان محرک رشد برای حیوانات می‌دهند، ضروری است.

قرارداد سبز اروپا و استراتژی از مزرعه تا چنگال، کشاورزی را چیزی فراتر از یک بخش اقتصادی می‌داند و به اهداف پایداری مانند رفاه اجتماعی، سلامت اکوسیستم و امنیت غذایی و تغذیه کمک می‌کند.

استراتژی تنوع زیستی
 این استراتژی قصد دارد تا ده درصد از زمین‌های کشاورزی را از تولید خارج کند و با وجود نیاز به کاهش وابستگی بیش از حد اتحادیه اروپا به واردات خوراک دام از کشورهای ثالث، سازگار نیست و امکان دارد اعتراضات کشاورزان را در پی داشته باشد.

علفزارها، نقش عمده‌ای در حفظ تنوع زیستی و مناظر و همچنین جذب کربن از خاک‌های کشاورزی دارند و چرای دام علاوه بر تولید گاز متان، منجر به نابودی تنوع زیستی نیز می‌شود از این رو، کاهش مصرف گوشت گاو توصیه شده توسط متخصصان تغذیه در حال حاضر، مشکلاتی را برای دامداران به ویژه تولیدکنندگان اصلی اروپایی ایجاد کرده است که در صورت اجرای توافقنامه تجارت آزاد با مرکوسور بدون اصلاح در مورد محصولات کشاورزی، باید با افزایش رقابت برزیل و آرژانتین مواجه شوند.

سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی

اولویت کشاورزی، سازگاری با تغییرات آب‌و‌هوایی است و برای مقابله با خشکسالی‌های شدید، برخی از کشورهای عضو به ویژه فرانسه، باید سرعت ساخت ذخایر آب را تسریع کنند و در عین حال، شیوه‌های کشاورزی کم مصرف را توسعه دهند.

اصلاحات اساسی اخیر در بیمه کشاورزی باید حمایت مالی بیشتری را در برابر خطرات اقلیمی برای کشاورزان فراهم کند.

«فراموش نکنیم کشورهای پیشرفته در نظر دارند با رسیدن آمار جمعیت جهان به مرز ۱۰ میلیارد نفری کشاورزی زیر آب دریاها و فضا را در گستره کیهان را در دستور کار خود قرار دهند که تامین غذای انسان معاصر را با شعار غذای سالم با کشاورزی و دامپروری سالم برای انسان سالم را در عصر کمبود منابع در گستره آبی و فضا بدون اتکاء به منابع خاکی به منصه ظهور رساند که با پیشرفت فناوری ها و همچنین تولید غذا از ۳۰ درصد ضایعات محصولات کشاورزی بر این اراده است که لقمه های غذا تامین و از "مزرعه تا چنگال" ، دورریز و اسرافی با رعایت الگوی مصرف به طور نسبی پدید نیاید و آن روز بزودی فرا خواهد رسید و باید از هم اینک به فکر آینده نزدیک در این راستا بود...» /۵۴۳

           علیرضا کیهان پور

منبع : تولید غذا با کشاورزی از دریا ، اقیانوس ها و فضای کیهان بر گرفته از Aval AIدر سال ۲۰۲۴