تولید داروهای گیاهی دامپزشکی در مقیاس صنعتی و توسعه فرآورده‌های سلامت‌محور

به گزارش فاخته به نقل از ایرنا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری از جمله دستگاه‌هایی است که طی یک سال گذشته با وجود شرایط خاص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی توانسته با حفظ تمرکز بر مأموریت‌های کلان خود، تلاش کرده است ضمن مدیریت محدودیت‌ها، مسیر توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور را تداوم بخشد.

هر چند که وضعیت کشور در یک سال گذشته و فراز و فرودها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری اثرگذار بوده است اما این معاونت ارتقای نظام سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری در اقتصاد دانش‌بنیان، توسعه زیرساخت‌های ملی نوآوری، حمایت هدفمند از شرکت‌ها و نهادهای دانش‌بنیان، توسعه تعاملات بین‌المللی فناورانه، توانمندسازی سرمایه انسانی و گسترش فناوری‌های راهبردی و تحول‌آفرین را در اولویت برنامه‌ها و اهداف خود قرار داده است.

خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز در راستای عمل به وظایف و رسالت خود مبنی بر اطلاع رسانی و انتشار مهمترین اقدامات و دستاوردهای دولت چهاردهم طی یک سال گذشته را در دستور کار قرار داده است و در سلسله گزارش‌هایی اقدام به انتشار این فعالیت ها در بخش های مختلف معاونت علمی ریاست جمهوری می کند که همزمان با هفته دولت و به تدریج منتشر خواهد شد.

در این گزارش در قالب محورها و برنامه‌های اصلی به بیان اهداف، تشریح اقدامات انجام‌شده، تبیین نتایج و آثار ملموس، و نیز موانع و مشکلات اجرایی اشاره و تجارب و درس‌آموخته‌های به‌دست‌آمده در این دوره با هدف بهبود عملکرد و افزایش تاب‌آوری زیست‌بوم علم و فناوری کشور در مواجهه با تحولات آتی مستندسازی شده است.

ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی

ایران باتوجه به دارابودن شرایط اقلیمی متنوع، کشوری ممتاز از منظر غنای گیاهی و تنوع زیستی در جهان بوده و ایرانیان جزء پیشگامان علم طب و گیاهان دارویی در جهان هستند. مطالعات تطبیقی نشان می‎ دهد که کشور ما از نظر تنوع زیستی، با حدود ۸ هزار گونه گیاهی، جزء کشورهای برتر دنیا بوده و این یک مزیت منحصر به فرد به شمار می‌آید.

امروزه به جرات می‌توان گفت، گیاهان دارویی می‌تواند علاوه بر تأمین مواد اولیه دارویی، بهداشتی و غذایی یکی از مهم‎ترین منابع صادرات غیر نفتی و تأمین ارز محسوب شوند. با چنین اهمیتی، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گیاهان دارویی و طب سنتی به عنوان یک نهاد فراسازمانی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۷ شروع به کار کرد.

این ستاد به عنوان یک مرجع قانونی در کشور و دارای صلاحیت و با اختیار کافی، هماهنگی‌های کلان و ارتباط میان تمامی فعالیت‎ های مرتبط با گیاهان دارویی و طب سنتی و اقدامات مرتبط را بر اساس وظایف مندرج در سند ملی گیاهان دارویی به صورت متمرکز پیگیری می کند.

این ستاد، نهادی سیاست‎گذار و تسهیل‌‎گر در فرآیند توسعه زنجیره ارزش و فناوری و نوآوری در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی است که با تصمیم‌‎‌گیری‌ها، تهیه نقشه راه‎‌ها، ایجاد زیرساخت ‎ها و شبکه‎ سازی، مدیریت فرآیند نوآوری در این حوزه را امکان پذیر می کند.

علاوه بر این، با هدف توسعه فناوری و نوآوری در ساختار زنجیره ارزش صنعت گیاهان دارویی و طب سنتی انواع حمایت‎ های معنوی و مادی را از توسعه زیرساخت تا توسعه بازار محصولات دانش بنیان و فناورانه و همچنین با توجه به بنیان ‎های فلسفی طب سنتی و تقدمِ نگرش پیشگیری در برابر درمان، توسعه و پیشبرد اهداف «سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی» را در رأس برنامه‎ های خود قرار داده است.

از اهداف «سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی» در حوزه گیاهان دارویی می توان به کسب سهم بیش از ۲۰ درصدی ارزش بازار کشور، برای هر کدام از حوزه داروی انسانی و دامپزشکی توسط محصولات تایید شده مبتنی بر داروهای گیاهی و محصولات طبیعی، افزایش صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‎های دارویی گیاهی و فرآورده‎های گیاهی برای حضور در بین چند کشور اول جهان، کسب ۳ درصد از سهم تولید علم حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‎های دارویی گیاهی در عرصه جهانی، کسب یک درصد سهم ثبت اختراع جهانی در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‎ های آن، ثبت و تحت پوشش قرار دادن تمامی گونه ‎های انحصاری و بومی و یا در حال انقراض گیاهان دارویی کشور در سامانه‎ های حفاظت ملی، توسعه زنجیره ارزش گیاهان دارویی همانند بذور و اندام‎ های تکثیری استاندارد و گواهی شده گیاهان دارویی دارای اولویت، اصلاح ژنتیک و معرفی ارقام گیاهان دارویی، تکنولوژی فرآوری و فناوری تکثیر، تولید و فرآوری گیاهان دارویی اولویت دار ، کاهش سطح برداشت رسمی و غیر رسمی از عرصه ‎های طبیعی و افزایش سطح زیر کشت دیم و آبی گیاهان دارویی و اسانس دار اشاره کرد.

در حوزه طب سنتی نیز اهدافی چون کسب سهم ۱۰ درصدی ارزش بازار بهداشت و چهار درصدی بازار درمان و ۲ درصدی بازار داروی کشور بر اساس قواعد و مبانی طب سنتی و محصولات تایید شده مبتنی بر داروهای این حوزه، ارتقای سطح سلامت جامعه مبتنی بر توسعه طب سنتی و بهره‎ گیری از اصول ۶گانه سلامت، کسب رتبه نخست منطقه در رفع نیازهای سلامت و پزشکی در حوزه طب سنتی و همچنین صدور خدمات دانش فنی و فرآورده‎ های گیاهی و طبیعی به میزان ۲۰ درصد از صادرات خدمات پزشکی کشور و افزایش سالیانه ثبت پتنت در این حوزه دنبال می شود.

از مهمترین رئوس برنامه‎ های این ستاد می توان به حمایت از توسعه محصولات فناورانه، تنظیم مقررات و آئین‎ نامه‎ ها، تکمیل زنجیره ارزش، توسعه کشاورزی، توسعه بازار محصولات داروها و فرآورده ‎های طبیعی و سنتی در حوزه انسانی و دامی و توسعه همکاری‎ های بین دستگاه ‎‎ها و شبکه ‎سازی اشاره کرد.

تولید داروهای گیاهی دامپزشکی در مقیاس صنعتی و توسعه فرآورده‌های سلامت‌محور

حمایت از ایجاد و رشد شرکت های تولید کننده طبقات بذری بومی سازی کشت و تولید مواد اولیه گیاه دارویی کمیاب وج در مازندران عنوان یکی از مهمترین طرح‌ها و برنامه‌های این ستاد است که عملیات اجرایی آن از اول فروردین ۱۴۰۳ آغاز شده و اواخر خردادماه امسال با ۱۰۰ درصد پیشرفت تکمیل شده است.

از دستاوردها و اهداف این طرح می توان به اهلی سازی و کشت گیاه بومی وج دارای کاربرد گسترده در صنعت گیاهان دارویی و از موانع آن وجود بروکراسی اداری طولانی و بالا بودن هزینه های تولید اشاره کرد.

دومین طرح در حال اجرای این ستاد توسعه فرآورده های طبیعی فناورانه در حوزه های دارو- غذاهای سلامت محور و مواد اولیه شامل تولید کپسول دادیکتا، فرمولاسیون روغن رزهیپ (روغن میوه نسترن) لیپوزومال، تولید دو فراورده طبیعی مبتنی بر فناوری انکپسولاسیون، تجاری سازی تولید داروهای طبیعی گانوسان و سافرونیکا، تولید داروی طبیعی آرتا فایتوگرین: ترکیبی منحصر به فرد از پروبایوتیک و عصاره چای سبز‎ ‎فیتوزوم و تولید و تجاری سازی داروی گیاهی فیتواسلیپ (کمک به بهبود خواب) اشاره کرد و تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.

توسعه فرآورده های طبیعی دانش بنیان و داروهای گیاهی از دستاوردهای مهم این طرح است اما در اجرای آن موانعی همچون تامین منابع مورد نیاز، نبود برخی زیر ساخت و نوسانات بازار وجود دارد.

تولید داروهای گیاهی دامپزشکی در مقیاس صنعتی عنوان دیگر طرح در حال اجرا توسط ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی است که از ۱۱ آذرماه سال ۱۴۰۳ شروع شده و تاکنون ۸۰ درصد پیشرفت داشته است.

اجرای این طرح توسعه داروهای گیاهی و سنتی در حوزه دامپزشکی را به همراه دارد اما کمبود مزرعه فارمی برای سنجش و استانداردسازی فرآورده های دارویی مانع جدی اجرای این طرح است.

این ستاد در ادامه فعالیت های خود ارتقای تکنولوژی تولید نوشیدنی های طبیعی سلامت محور (شیر بادام) را از سال ۱۴۰۳ آغاز کرده و تاکنون ۴۵ درصد پیشرفت داشته است. از اهداف و دستاوردهای ترسیم شده برای این طرح می توان به توسعه زنجیره ارزش در غذاهای فراسودمند و افزودنی های غذایی اشاره کرد. این طرح با موانعی همچون بالا بودن قیمت تمام شده مواد اولیه و نبود تکنولوژی متناسب با فرمولاسیون های گیاهی بومی مواجه است.

کمک به راه‌اندازی یا توانمندسازی یک شرکت EMC فعال در حوزه گیاهان دارویی، از طریق مشاوره، شبکه‌سازی، آموزش، اتصال به نهادها، رفع موانع اداری، جذب حمایت مالی و تکنولوژیک عنوان طرح دیگر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی است که از اول خردادماه سال ۱۴۰۴ آغاز شده و تاکنون پیشرفت ۵۰ درصدی داشته و اهدافی چون شناسایی مدل کسب‌وکار هدف شرکت EMC و تشکیل تیم اولیه شرکت و تثبیت ساختار حقوقی را دنبال می کند اما این طرح با یک مانع جدی با عنوان تحریم ها مواجه است.

این ستاد در بخش دیگری از اقدامات و عمل به وظایف خود اجرای برگزاری پاویون بین‌المللی شرکت‌های دانش‌بنیان (به‌صورت دائمی) را از اول خردادماه سال ۱۴۰۴ آغاز کرده و در همین مدت ۴۰ درصد پیشرفت داشته و تصمیم‌سازی و طراحی مأموریت پاویون طراحی مدل حمایت و انتخاب ساختار اجرایی به عنوان هدف اصلی آن در نظر گرفته شده است. نوسانات ارزی و عدم ثبات و پایداری روبط بین کشورها با توجه شرایط ژئوپلتیک منطقه از موانع جدی پیش روی اجرای این طرح است.

تقویت و به‌روزرسانی آزمایشگاه برای ایجاد مرجع بین‌المللی برای دادن گواهی‌های معتبر جهت صادرات از دیگر طرح های در حال اجرای ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی است که عملیات اجرایی آن از اول خرداد امسال آغاز و تاکنون ۵۰ درصد آن انجام شده است و در این رابطه جلسه ای با وزارت بهداشت برای معرفی آزمایشگاه های زیرمجموعه و ایجاد کمیته (تشکیل کمیته مشترک با وزراتخانه) با هدف ارزیابی و انتخاب آزمایشگاه طی یک ماه برگزار شده است. از موانع اجرای این طرح می توان به تحریم ها، نوسانات ارزی و عدم وجود بودجه کامل اشاره کرد.

خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)

دیدگاه خود را در خصوص این گزارش، از قسمت نظرات، به اشتراک بگذارید.

ایجاد و توسعه یک برند ملی صادراتی در حوزه گیاهان دارویی عنوان دیگر طرح در دست اجرای این ستاد با ۴۰ درصد پیشرفت است که اجرای آن از اول خردادماه ۱۴۰۴ آغاز شده و تشکیل کارگروه تخصصی با حضور فعالان صادرات، برندینگ، شرکت های دانش بنیان و سازمان توسعه تجارت - تدوین سند "ماموریت برند ملی" از جمله اقدامات آن است. چالش بزرگ این طرح تحریم ها، نوسانات ارزی و عدم وجود بودجه کامل است.