فرصت طلایی حفظ و صیانت از "دیلاق و لوک" دشتِ مُغان و مشگین شهر استان اردبیل/ شترداری "دولا دولا" نمی شود ...!/بخش نخست از پنجم

فاخته- سال "بین المللی شتر فرصت مناسب و ارزنده ای برای کشورهایی است که دارای بیش از صدها هزار "نفر" شتر یک و دو کوهانه بوده و اگر از این ظرفیت طلایی برای حفظ و صیانت از تنوع زیستی و جلوگیری از انقراض این حیوان سودمند تهدید ها تبدیل به فرصت ها شود" در واقع باید چشم امید به آینده این موجود مفید، مقاوم، کم توقع، هوشمند و سودمند داشت.
بدیهی است  استفاده ننمودن از این فرصت تاریخی و  و عدم جذب و تخصیص اعتبارات مالی و حمایت های ساختاری و معنوی بین المللی سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی ملل متحد(فائو) بیانگر بازنگری و تجدید نظر در نوع نگاه، برنامه ریزی و عملکرد گذشته تکثیر و پرورش شتر در ایران می باشد که به بیان دیگر شترداری از دیلاق تا لوک یک و دو کوهانه هرگز  دولا دولا  نمی شود!

ایستگاه تحقیقاتی شتر دوکوهانه عشایر شریف استان اردبیل در روستای های  جعفرآباد دشت مغان و جهاد آباد مشگین شهر «به عنوان نژاد پایه پدری شتر دو کوهانه ایران»  از پروژه هایی است که در این سال باید کانون توجه بیشتر فائو به منظور جلوگیری از کاهش استخر ژنی(Gen Pool) و انقراض این گونه ارزشمند در ایران باشد، عشایر تلاشگری که در استان زیبای اردبیل  ۵ هزار میلیارد تومان(پنج همت) تولیدات لبنیات و گوشت قرمز در سال گذشته را به بازار مصرف عرضه نمودند.لذا  وزارت جهاد کشاورزی در استان های اردبیل، سیستان و بلوچستان،  خراسان رضوی، جنوبی، شمالی، هرمزگان، یزد، سمنان، گلستان(مناطق داشلی برون، اینچه برون، مراوه تپه،دوزین،حاشیه رود اترک در گنبد کاووس) ، کرمان، بوشهر، قم (منطقه قُمرود، کوه سفید، کویر مسیله، کلکوه ، تالاب زیبای مُرّه، مرز مشترک با دشت ورامین یعنی  بیابان مُشرف به  زهکش آبی بَندِ علیخانی)،اصفهان، مناطق کویری فارس، آذربایجان غربی در حاشیه دریاچه ارومیه ، آذربایحان شرقی به صورت پرورشی توسط یک خانم دامدار و...نسبت به جانمایی "میکرو چیپ ها" به شمارش "نسبی نفرات شترها برای مدیریت ، برنامه ریزی و نیز در راستای مراقبت های بهداشتی ، پیشگیری، دارو، درمان و تیمار تخصصی دامپزشکی" اقدام نماید که به طور تقریبا دقیق آمار تعداد نفر شتر یک و دو کوهانه در دسترس پژوهش های آماری قرار گیرد و تخصیص کمک های سالیانه ۳۵۰ هزار دلاری سازمان فائو به سازمان تات جهادکشاورزی ایران یعنی ایستگاه های تحقیقاتی نژاد دو کوهانه دشت مغان و مشگین شهر اردبیل مورد راستی آزمایی نظارتی در راستای توسعه کمّی ، کیفی و نتایج دقیق پژوهش ها در عرصه اجرایی ، اصلاح نژاد، عملیات ژنتیکی و تبیین میدانی بانک ژنی (G.P&B) قرار گیرد.

بر اساس آمارها در سال ۱۳۳۸ خورشیدی ۹۰۰ هزار نفر شتر در «ایران»  شمارش شده که در ۶۵ سال اخیر و به دلیل تغییرات اقلیمی ، خشکسالی و عدم توجه لازم به یک پنجم یعنی حدود "۱۵۴ هزار نفر کاهش یافته"  و  در همین مقطع زمانی تعداد شتر از ۲۷ میلیون نفر به ۳۷ میلیون نفر در «جهان» افزایش یافته که مهمترین دلایل این افزایش اصلاح نژاد و حمایت های دولت ها و NGO های تخصصی بوده و رتبه ایران هم اکنون "جایگاه بیستم در جهان و هفتم آسیا" می باشد که البته بر اساس آمار ۲۰۰ هزار نفری شتر برخی منابع موجود بوده که آمار ۱۵۴ هزار نفری فوق را  فاقد استناد می دانند و اما  منطقه ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان در جایگاه نخست تعداد نفرات شتر است که سال های متمادی این رتبه نخست را بر سکوی قهرمانی خود در ایران حفظ نموده است.

 هم چنین ۱۵ هزار خانوار ساکن کویر و در بین عشایر ایران تحت مدیریت یک واحد و ساربان حرفه ای(بر اساس منابع آماری مرکز تحقیقات شتر ایران در سال ۱۴۰۱) در امر تکثیر و پرورش شتر در کشور به این حرفه سودآور اما غریب و مظلوم مشغول بوده اما دریغ از برنامه های اطلاع رسانی و تبلیغاتی صدا و سیما ؛ رسانه ها  و  هم چنین ژورنالیست های داخلی که البته بدون حضور پر رنگ و مورد انتظار  رسانه ملی هیچ باب توسعه چشمگیری فراروی این صنعت بومی شترداری یعنی دام آینده گشوده نخواهد شد و ضمن اتلاف وقت منابع انسانی متخصص و هدر رفت هزینه ها در این شرایط سخت تحریم ها که حتی یک ریال هم برای همه ما یک ریال است! شاید دستاورد قابل افتخاری نداشته باشد.

" أَفَلَا یَنْظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ "  آیا مردم در خلقت شتر نمی‌نگرند که چگونه (به انواع حکمت و منفعت برای بشر) خلق شده است؟ آیه ۱۷ سوره مبارکه غاشیه/ قرآن کریم. در عالم هستی و تاکنون به اندازه اهتمام و کلام مقدس، شیوا و زیبای نبی مکرم اسلام  ، آخرین سفیر جاویدان انبیاء ، پیامبر رحمت و مهربانی حضرت محمد مصطفی صلوات الله علیه و اجمعین در باب رعایت حقوق و فواید و توصیه های والای اخلاقی احترام به حیوانات به ویژه فواید  شتر وجود نداشته و نخواهد داشت. 

 در اهمیت شتر همین بس که ۲۲ ژوئن ۲۰۲۳ را روز جهانی شتر و سال ۲۰۲۴ را سال بین‌المللی شتر نام نهاده‌اند و علاوه بر آنها، موجود زنده‌ای که مثل انسان برای شمارش آن واژه "نفر" به‌کار می‌رود، شتر است.

«باور کنیم و ایمان و یقین داشته باشیم که  وقتی مختصصان پرورش شتر به خصوص نوع دوکوهانه آن درباره ویژگی‌های این حیوان سخن می‌گویند، انسان متحیر می‌شود ، به فکر فرو رفته و مدت‌ها به آن می‌اندیشد.

به قول زنده یاد نیما یوشیج " یک شب درون قایق دلتنگ / خواندند آنچنان / که من هنوز هیبت دریا را / در خواب می‌بینم.
گوشت، شیر، پشم، کوهان، چربی، روغن، ابهت، پوست، مژه های بلند و چشمان خیلی زیبا، نگاه های دور به وسعت بیابان و کویر،  دست و پاهای بلند، کشیده و  مقاوم برای خیزش از حالت نشسته به بلند شدن  با هدف جهیز و استارت باربری، مقاوم بودن، خستگی ناپذیری، کم توقعی آب و خوراک، ظرفیت های گردشگری، ورزشی، مسابقات زیبایی، آزاد چرا بودن در بیابان، کویر و صحرا ها با متوسط بارش کمتر از ۵۰ میلیمتر باران سالیانه ، تربیت پذیری از زمان دیلاق بودن توسط مربی نخست، سرشار از عاطفه و مهر مادری نسبت به فرزندان خود از شیر خواره گی تا بالغ شدن لوک های داشتی، آرام بودن و علاقه شدید به ساربان خود و... بخشی از فواید و رفتارشناسی این موجود هوشمند و سودمند بیابانگرد و هدیه الهی به بشر کره خاکی است که در چهار بخش پی آیند این سلسله مقالات به امید حق تعالی  به آن خواهیم پرداخت. »/ ۳۹۰

علیرضا کیهان پور