اقتصاد مرزی؛ توسعه پایدار و اشتغال زایی در زیربخش دام

فاخته- اقتصاد مردم مرزنشين جداي از ديگر فعاليت هاي اقتصادي ، بيشتر وابسته به مرز مي باشد. چنانچه فعاليت هاي مرتبط با مرز ساماندهي و راهکارهاي قانوني انديشيده شود مي تواند در رونق اقتصادي مناطق مرزي و افزايش توان اقتصادي مرزنشينان موثر باشد.

شکاف اقتصادی، عدم سرمایه‌گذاری و بیکاری جوانان و وابسته بودن مردم به معیشت مرزی ناپایدار و افزایش هزینه زندگی و شیوع قاچاق در مرز از مهم‌ترین پیامدهایی است که تحول اساسی در اقتصاد مرزی با رویکرد صادرات به بازار کشورهای همسایه را می طلبد .

سه محور «شفافیت و قانونمند کردن تجارت مرزی»، «ایجاد زیرساخت‌های لازم در جهت رونق تجارت قانونی در مرزها» و «اشتغالزایی با هدف تامین زندگی مناسب برای ساکنان مناطق مرزی»، بعنوان یک ضرورت نیاز به توجه جدی و برنامه ریزی دارد

تحول اقتصادی در مناطق مرزی با ایجاد صنایع تولیدی و تبدیلی ، پایانه های صادراتی ،بازارچه های مرزی ، سایت های نگهداری دام و تولیدات دامی ، دفاتر بازرگانی ویژه محصولات پروتئینی و دامی میسر میگردد و نتیجه آن ایجاد توسعه پایدار ، تجارت ایمن ، اشتغال زایی مستمر ، امنیت مناطق مرزی ، رونق اقتصادی و همچنین ایمنی دام و مواد غذایی با منشاء دامی  و جلوگیری از انتشار و گسترش بیماریهای نوپدید و اگزوتیک به کشور میگردد.

از طرفی رابطه معناداری بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی-اجتماعی روستاهای مرزی وجود دارد. درواقع رشد سرمایه اجتماعی در زمینه توسعه اجتماعی و اقتصادی زمینه مشارکت آن‌ها را در تأثیرگذاری و تصمیم‌گیری‌های مؤثر در تهیه و اجرای طرح‌های توسعه روستایی و مرزی  فراهم می‌نماید

با بروز تحولات اقتصادي _ اجتماعي در مناطق مرزی کشور و دسترسي به قابليت هاي بالقوه و بالفعل نواحي مرزي از سوي ديگر، دستيابي به الگوي آمايشي در اين نواحي را ضروري ساخته است.

از طرفی روستاهاي مرزي مناطقي حساس و شکننده هستند که هرگونه تغيير و تحول در کارکرد و عملکرد مرز مي تواند تأثيرات اقتصادي– اجتماعي بسياري بر اين مناطق و همچنين با توجه به اصل وابستگي و ديد سيستمي بر ديگر نواحي کشور برجاي گذارد؛ بنابراين ضرورت دارد که آثار و نتايج هرگونه اقدامي در مرزها مورد بررسي قرار گيرد تا با شناسايي نقاط ضعف و قوت آن بتوان با اتخاذ برنامه هايي مدون در راستاي پويايي مناطق مرزي و در نهايت امنيت پايدار آن ها گام برداشت. با در نظرگيري اين ضرورت و فرصت های بی نظیر موجود در استان های مرزی ضرورت تدوین برنامه هایی با محوریت اقتصاد مرزی با هدف توسعه پایدار و اشتغال زایی  درزیر بخش دام (بانگاهی به بازارکشورهای همسایه) وجود دارد

اهداف این رویکرد راهبردی را منطبق بر این موارد برشمرد:

1-گام موثر در جهت توسعه پایدار و تجارت ایمن و کم هزینه

2-ایجاد اشتغال زایی مستمر و پایدار مرزنشینان و سایر افراد جامعه

3- تامین امنیت مناطق مرزی توسط مرزنشینان

4-جلوگیری از قاچاق کالا و محصولات دامی و کشاورزی

5- جلوگیری از انتشار بیماریهای دامی نوپدید و اگزوتیک و بیماریهای زئونوز

6- تامین پایدار امنیت و ایمنی غذایی کشور

7-گسترش صنایع تبدیلی و جانبی و جلوگیری از خام فروشی

8-رونق صنعت دامپروری و مرغداری و آبزی پروری استان های مرزی و استانهای هم جوار

9-گسترش بازارچه های مرزی و افزایش نقش و توسعه صنایع دستی نظیر بافندگی، گیوه بافی،نمد مالی، فلزکاری ومینا کاری، تولید محصولات پوستی و صنایع دستی حصیری و چوبی و عرضه سایر کالاهای تولیدی

10-ایجاد رونق اقتصادی در ناوگان حمل و نقل کشور بویژه ناوگان سردخانه دار

11-رونق و گسترش ترانزیت محصولات دامی و کشاورزی

12-تبدیل دام زنده وارداتی به محصولات جانبی در مرز خروجی با استفاده از صنایع موجود در مرز از جمله کشتارگاههای دام و طیور

13-محرومیت زدایی و توسعه خدمات و تامین رفاه عمومی در مناطق مرزی

14-گام نهادن و برنامه ریزی در خصوص ارائه تخصصی خدمات گردشگری فرهنگی، تاریخی، دفاع مقدس، طبیعی و سلامت ودر قلمرو فضایی استان های مرزی

15-ایجاد زمینه مناسب در جهت تاسیس دفاتر خدمات و توریستی و استفاده از ظرفیت هم زبانی مرزنشینان با مردم کشور های همسایه

16- تاسیس دفاتر مشاوره ی در حوزه دامپزشکی و اعزام مشاور و متخصص و ارائه مشاوره به تجار و متقاضیان کشور همسایه که متقاضی تاسیس دامداری یا مرغداری یا مزرعه پرورش ماهی و ... هستند

17-کمک به تنظیم بازار داخل استان های مرزی و کشور

18- استفاده از ظرفیت بخش خصوصی شامل  تشکل ها ، اتحادیه ها ، تعاونیها ، تجار و بازرگانان ، صنوف

19-تکمیل زنجیره تولید محصولات دامی و تولیدات یکپارچه و قراردادی

20-توجه به تنوع پذیری محصولات دام و طیور و آبزیان و استفاده از فناوریهای نوین جهت صادرات محصولات متنوع ازجمله چیپس میگو ،گوشت کبابی آبزیان ،گوشت فرآوری دودی شده و محصولات مشابه

21- گام نهادن درتولیدات دانش بنیان و صدور آن در سطح فراملی در بخش دامی

22-توسعه همه جانبه زیرساختها و افزایش بهره برداری وبهره وری دراستفاده ازمنابع موجود  دربخشهای کشاورزی،دام وطیور وآبزیان بامحوریت بخش خصوصی

23-عملیاتی واجرایی نمودن احداث واحیاء شهرکهای کشاورزی ودامپروری ومناطق آزادکشاورزی درسطح مناطق مرزی استان

ظرفیت های سرمایه گذاری در مناطق مرزی در زیربخش دام شامل :

1-احداث کارخانجات خوراک دام ،طیور، آبزیان

2-احداث کشتارگاههای صنعتی دام و طیور

3-احداث صنایع تبدیلی و جانبی وابسته یا مستقل از کشتارگاههای دام و طیور

4- احداث سایت های قرنطینه نگهداری دامهای وارداتی از سایر کشورها جهت تبدیل به محصولات ثانویه

5- احداث سایت ها و داکت های شستشو و ضدعفونی ناوگان حمل و نقل دام طیور آبزیان

6-احداث کلینک های دامپزشکی بصورت تجمیعی با مسئولیت فراسرزمینی

7- احداث آزمایشگاههای تخصصی دامپزشکی

8-احداث دفاتر خدماتی تخصصی و مشاوره ی برای ارائه مشاوره و خدمات به مراکز مرتبط به دامپزشکی که در کشور همسایه احداث میشوند

9-احداث دامداری پرواری گوشتی  و مرغداری گوشتی در مناطق یاد شده با نگاه صادرات محور در کنار صنایع تبدیلی

10- احداث واحدهای عرضه در بازارچه های مرزی و مخصوص عرضه فرآورده های خام دامی و محصولات پروتیینی بسته بندی شده با برند کارخانجات و کارگاههای مستقر در مرز مشترک

11-احداث کارخانجات محصولات پروتیینی فرآوری شده مثل سوسیس کالباس همبرگر ناگت مرغ و چیپس میگو و ...

12-احداث پایانه های یخچالی مخصوص محصولات دامی منجمد یا تازه وارداتی و صادراتی و ترانزیتی

13-احداث مراکز و کارگاههای چرم سازی و عرضه و صادرات تولیدات و برند چرم کشور

14-احداث مرغداری مادر گوشتی و کاخانجات تولیدی جوجه یک روزه گوشتی جهت صادرات به کشور همسایه

15- احداث مرغداری تخمگذار تجاری جهت تولید تخم مرغ خوراکی و صادرات آن به کشور عراق یا سایر کشورها از طریق کشور همسایه

16-احداث سایت های پرورش سایر ماکیان مثل بوقلمون و بلدرچین بصورت بسته و مدرن با نگاه صادرات محور

17-احداث کارخانجات تبدیل ضایعات وابسته یا مستقل از کشتارگاههای دام و طیور جهت تولید پودر خون – پودرگوشت – پر و مو فرآوری شده – کود فرآوری شده – پای مرغ فرآوری شده و غیره

دولت با مشوق ها و بدیل های زیر میتواند به سرمایه گذاری بخش خصوصی در مناطق مرزی کمک و مشارکت نماید :

1-تخصیص زمین از منابع ملی به سرمایه گذاران با مالکیت طولانی مدت

2- دادن تسهیلات کم بهره با دوره تنفس متناسب با تولید عملیاتی کارخانه یا مرکز مورد نظر

3-تضمین خرید محصولات تولیدی توسط دولت در صورت عدم صادرات یا ترانزیت یا نبود بازار داخلی

4-ایجاد مدیریت واحد و یکپارچه در مناطق مرزی مثل مناطق آزاد

5- معافیت های مالیاتی و مشوق های صادراتی به سرمایه گذاران

6- تامین امنیت جانی و اقتصادی  واحدهای احداثی در مرزهای مشترک

7- تخفیف های ویژه در تعرفه های حامل های انرژی مثل آب و برق و سوخت

8-الویت قرار دادن تاسیس و احداث شهرکهای کشاورزی و دامی مرزی

9-تخفیف های ویژه صندوق بیمه محصولات کشاورزی برای واحدهای احداث شده در مناطق مرزی

10-تسهیلات ویژه و کم بهره و حمایت از سرمایه گذاران طرحهای رفاهی در مناطق مرزی مثل احداث فضای سبز – پارک – شهربازی – مراکز تفریحی و غیره

11-فعال سازی دیپلماسی اقتصادی در استانهای مرزی و معرفی ظرفیت ها و توانمندیها و محصولات تولیدی در مناطق مرزی

12- الزام اتاق های بازرگانی به تاسیس دفاتر مشترک در مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه جهت کمک به تجار و همکاری و مشارکت در صادرات

دکتر رضا اسدی
دامپزشک