تب برفکی؛ از پیشگیری تا درمان

بیماری تب برفکی (از پیشگیری تا درمان)

تب برفکی چیست؟
فاخته- بیماری تب برفکی (Foot and Mouth Disease) که اصلاحا به آنFMD  نیز می گویند یکی از بیماری های عفونی بسیار واگیردار در گاو، گوساله، گوسفند و بز است که توسط هفت سویه مختلف ویروسی از خانواده پیکورناویریده (Picornaviridae)  ایجاد می شود. یکی از عوارض بیماری تب برفکی علاوه بر ایجاد تب، لرز، لنگش، سقط جنین و کاهش تولید شیر، ایجاد زخم در حفره دهان بوده که خود سبب بی میلی حیوان به خوردن و آشامیدن و در نتیجه تشدید بی اشتهایی، ضعف و کاهش تولید می گردد. این وزیکول ها یا تاول ها که بر روی زبان اطراف دهانی، پستان و اطراف سم ها می شوند، سپس ترکیده و ترشحات ان خارج می شوند. از این رو خطر درکیری با عفونت های باکتریایی ثانویه نیز سلامت حیوان را تهدید می کند.

تب برفکی چند روز طول می کشد؟
دوره کمون بیماری تب برفکی، 2 تا 14 روزه می باشد و شدت بیماری بسته به سویه ویروس، دز ویروسی که حیوان با آن مواجه شده، نژاد، سن، گونه حیوان آلوده شده و وضعیت سیستم ایمنی حیوان بستگس دارد. طول دوره بهبودی بیماری تب برفکی نیز معمولا 8 تا 15 روز طول میکشد.

روش‌های مدیریت بهداشتی برای جلوگیری از تب برفکی:
•    قرنطینه دام‌های جدید.
•    کنترل تردد افراد و وسایل نقلیه.
•    رعایت بهداشت در محیط دامداری.
•    کنترل حشرات و جوندگان.
•    تأمین آب و غذای سالم.
•    آموزش کارکنان.

نقش واکسیناسیون در پیشگیری از تب برفکی:
واکسیناسیون یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است. واکسن‌های مختلفی برای پیشگیری از تب برفکی وجود دارد. نوع واکسن و زمان‌بندی واکسیناسیون بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع دام، سن دام، سابقه واکسیناسیون و وضعیت شیوع بیماری در منطقه دارد.
انواع واکسن‌ها برای پیشگیری از تب برفکی:
•    واکسن‌های زنده: معمولاً ایمنی طولانی‌تری ایجاد می‌کنند، اما ممکن است در برخی موارد باعث بروز بیماری شوند.
•    واکسن‌های کشته شده: ایمنی کمتری ایجاد می‌کنند، اما خطر بروز بیماری در آنها کمتر است.
زمان‌بندی واکسیناسیون:
•    زمان‌بندی واکسیناسیون بستگی به نوع واکسن و سن دام دارد. معمولاً واکسیناسیون اولیه در سنین پایین انجام می‌شود و سپس واکسیناسیون یادآور به طور منظم تکرار می‌شود.
در زمان تزریق واکسن تب برفکی باید چه نکاتی را مد نظر قرار دهیم؟
•    حتما باید واکسن از شبکه توزیع رسمی گرفته شود.
•    توجه به تاریخ انقضاء واکسن.
•    قبل از تزریق حتما بطری را واکسن در آن قرار دارد را تکان دهید.
•    از ضد عفونی کردن سرنگ توسط الکل، فرمیل اکیدا خودداری کنید.
•    به محض فهمیدن شیوع بیماری دام های آلوده را جدا کنید و سپسس برای ضد عفونی دام بیمار سریعا اقدام کنید.
•    حتما در تزریق واکسن تب برفکی و میکروبی باید در دو نقطه از بدن دام تزریق شود.
•    نباید این واکسن در عضلات دام تزریق شود.
•    دام های که برای اولین بار به آنها واکسن تب برفکی تزریق می شود باید چهار هفته بعد مجدد واکسن تکرار شود.

درمان تب برفکی با یونجه:
بیماری تب برفکی همانند سایر بیماری های ویروسی نیازمند طی شدن طول دوره ویروس بوده و درمان قطعی برای آن شناخته نشده است. از این رو پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی و قرنطینه ای در این بیماری اهمیت بالایی دارد. لذا استفاده از یونجه های مختلف تاثیری بر روند بیماری نداشته و صرفا جنبه تبلیغاتی دارند.

درمان تب برفکی با سرکه:
یکی از روش های سنتی مورد استفاده دامداران استفاده از سرکه سفید جهت درمان تاول ها یا زخم های تب برفکی استفاده می گردد. اما باید در نظر داشته که سرکه صرفا از طریق کاهش pH ناحیه مربوطه ممکن است در غیر فعال کردن ویروس نقش داشته باشد و تاثیری بر ترمیم زخم، التهاب و درد نخواهد داشت.

درمان خانگی تب برفکی:
•    استفاده از مخلوط آب گرم و عسل: این مخلوط می‌تواند به تشویق گوساله به نوشیدن مایعات و جلوگیری از کم آبی بدن کمک کند.
•    تغذیه با غذاهای نرم و مغذی مانند پوره سبزیجات: در صورتی که گوساله به دلیل زخم‌های دهانی نمی‌تواند به خوبی شیر بخورد، می‌توان از پوره سبزیجات برای تغذیه آن استفاده کرد.

دکتر حامد ساتری
دامپزشک