نگاهی به تشکیلات اداری دامپزشکی و جایگاه دامپزشکان در کشورهای مختلف؛ گزارش پنجم؛ اتحادیه اروپا؛ لهستان

فاخته- لهستان واقع در مرکز اروپا، کشوری وسیع است و منابع بسیاری را در خود جای داده است که باعث رشد اقتصاد در تمامی زمینه ها شده است. منابعی مانند مس، سرب، زغال سنگ، محصولات کشاورزی مانند سیب زمینی، چغندر قند و میوه باعث رشد و درآمدزایی این کشور شده است.

لهستان به دلیل موقعیت آن در اروپا (مرکز اروپا ) دارای آب و هوای بی نظیر و ثابتی است. هر چهار فصل را در این کشور می‌توانید مشاهده کنید. کوه های کمی در اطراف لهستان وجود دارد که باعث می‌شود در زمستان توده هوای سردسیری به کشور وارد شده و مردم زمستان های سختی را تجربه کنند. اما در بهار هوا مطلوب و خنک است و گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند.
لهستان به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم دامپروری و تولید فرآورده‌های دامی در اروپای مرکزی و شرقی، دارای نظام دامپزشکی دولتی متمرکز و بسیار ساختارمند است. نقش دامپزشکی در این کشور، به‌ویژه پس از عضویت در اتحادیه اروپا، به‌شدت تقویت شده و دامپزشکان در قلب نظام امنیت غذایی و صادرات محصولات دامی قرار دارند.

گزارش شماره ۵ — لهستان (Poland)بررسی جایگاه تشکیلات اداری دامپزشکی و موقعیت حرفه‌ای دامپزشکان

۱. ساختار کلان اداره دامپزشکی در لهستان
ساختار دامپزشکی لهستان کاملاً دولت‌محور و سلسله‌مراتبی است و تحت مدیریت مستقیم دولت مرکزی فعالیت می‌کند.
۱-۱. سطح ملی — وزارت کشاورزی و توسعه روستایی
سیاست‌گذاری کلان دامپزشکی در لهستان ذیل وزارت کشاورزی و توسعه روستایی (Ministry of Agriculture and Rural Development) انجام می‌شود. بازوی تخصصی این وزارتخانه در حوزه دامپزشکی، بازرسی کل دامپزشکی کشور است.
در رأس این ساختار، رئیس کل دامپزشکی لهستان (Chief Veterinary Officer – CVO) قرار دارد که بالاترین مقام دامپزشکی کشور محسوب می‌شود.
وظایف سطح ملی شامل:
تدوین سیاست‌های بهداشت دام
مدیریت بیماری‌های دامی و مشترک انسان و حیوان
هماهنگی با مقررات اتحادیه اروپا
مدیریت صادرات و واردات دام و فرآورده‌های دامی
هدایت برنامه‌های ملی پایش بیماری‌ها
۱-۲. سطح استانی (Voivodeships)
لهستان دارای ۱۶ استان (Voivodeship) است و در هر استان بازرس دامپزشکی استانی (Voivodeship Veterinary Inspector) فعالیت می‌کند.
وظایف این سطح:
اجرای سیاست‌های ملی
نظارت بر ادارات شهرستانی
مدیریت بحران‌های دامی در سطح منطقه
هماهنگی آزمایشگاه‌های دامپزشکی
اجرای برنامه‌های واکسیناسیون و پایش
۱-۳. سطح شهرستانی (District / Poviat Level)
در این سطح، بازرسان دامپزشکی شهرستانی فعال‌اند که ستون اصلی اجرای میدانی دامپزشکی لهستان محسوب می‌شوند.
وظایف کلیدی:
بازرسی دامداری‌ها، مرغداری‌ها و واحدهای پرورش
نظارت بر کشتارگاه‌ها و صنایع غذایی
کنترل حمل‌ونقل دام
رسیدگی به شکایات مردمی
صدور مجوزهای بهداشتی
اجرای دستورات قرنطینه‌ای
تماس مستقیم تولیدکنندگان و مردم با دامپزشکی، عمدتاً در این سطح صورت می‌گیرد.
۲. نقش و جایگاه دامپزشکان در لهستان
۲-۱. دامپزشکان رسمی (Official Veterinarians)
دامپزشکان رسمی در لهستان بخش مهمی از بدنه اداری دولت هستند و معمولاً در بازرسی دامپزشکی کشور مشغول‌اند.
مسئولیت‌ها:
نظارت بهداشتی بر کشتارگاه‌ها
کنترل بیماری‌های واگیر دامی
اجرای برنامه‌های ملی و اروپایی پایش
صدور گواهی‌های صادراتی
کنترل بهداشت مواد غذایی با منشأ دامی
مقابله با بیماری‌هایی مانند آنفلوانزای پرندگان و تب خوکی آفریقایی
در بحران تب خوکی آفریقایی (ASF) نقش دامپزشکان رسمی لهستان بسیار پررنگ و تعیین‌کننده بوده است.
۲-۲. دامپزشکان بخش خصوصی
دامپزشکان خصوصی در لهستان در حوزه‌های زیر فعالیت دارند:
درمان دام‌های بزرگ
خدمات دامپزشکی طیور
کلینیک‌های حیوانات خانگی
مشاوره بهداشتی و تغذیه‌ای
همکاری با واحدهای صنعتی و صادراتی
به دلیل حجم بالای دامداری‌های صنعتی، دامپزشکان دام‌های بزرگ در لهستان جایگاه شغلی مهمی دارند، هرچند در سال‌های اخیر کلینیک‌های حیوانات خانگی نیز رشد قابل توجهی داشته‌اند.
۲-۳. حوزه دانشگاهی و پژوهشی
دانشگاه‌های دامپزشکی لهستان نقش مهمی در آموزش و پژوهش دارند، از جمله:
University of Life Sciences in Warsaw
University of Life Sciences in Lublin
University of Warmia and Mazury
دامپزشکان پژوهشی در زمینه‌های اپیدمیولوژی، بیماری‌های مشترک، امنیت غذایی و استانداردهای اتحادیه اروپا فعال‌اند و ارتباط نزدیکی با دولت دارند.
۳. جایگاه اجتماعی، شغلی و اقتصادی دامپزشکان
۳-۱. جایگاه اجتماعی
دامپزشکان در لهستان به‌عنوان حافظان سلامت غذا و امنیت غذایی کشور شناخته می‌شوند. اهمیت صادرات محصولات دامی باعث شده نقش دامپزشکان در اقتصاد ملی پررنگ باشد.
۳-۲. وضعیت شغلی و اقتصادی
دامپزشکان رسمی: امنیت شغلی بالا، حقوق ثابت دولتی
دامپزشکان خصوصی: درآمد متغیر، وابسته به نوع فعالیت
دامپزشکان دام‌های بزرگ: تقاضای بالا، به‌ویژه در مناطق روستایی
۳-۳. چالش‌ها
فشار کاری بالا در دوره‌های بحران دامی
کمبود دامپزشک در مناطق کم‌جمعیت
سخت‌گیری‌های مقرراتی اتحادیه اروپا
ریسک‌های شغلی در کنترل بیماری‌های واگیر
۴. تشکیلات صنفی و حرفه‌ای
Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna

(اتاق ملی دامپزشکی لهستان)
وظایف:
صدور و نظارت بر مجوز فعالیت
حفظ اخلاق حرفه‌ای
آموزش مداوم دامپزشکان
دفاع از حقوق صنفی
این نهاد نقش مهمی در ارتباط دامپزشکان با دولت و اتحادیه اروپا دارد.

خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)

دیدگاه خود را در خصوص این گزارش، از قسمت نظرات، به اشتراک بگذارید

۵. روندهای جدید دامپزشکی در لهستان
تمرکز شدید بر کنترل تب خوکی آفریقایی (ASF)
تقویت سامانه‌های ردیابی دام
دیجیتال‌سازی گزارش‌های بهداشتی
افزایش استانداردهای رفاه حیوانات
اجرای سختگیرانه قوانین آنتی‌بیوتیک
همگرایی کامل با سیاست‌های One Health اتحادیه اروپا
۶. جمع‌بندی مدیریتی
نظام دامپزشکی لهستان نمونه‌ای از یک مدل متمرکز، اجرایی و اقتدارمحور در اروپای شرقی است. تمرکز قدرت در بازرسی دامپزشکی کشور، به‌ویژه در حوزه صادرات و کنترل بیماری‌ها، باعث شده دامپزشکی به یکی از ارکان کلیدی امنیت غذایی و اقتصاد کشاورزی لهستان تبدیل شود.
دامپزشکان رسمی نقش محوری دارند و بخش خصوصی مکمل ساختار دولتی است.

منابع و مراجع:

Ministry of Agriculture and Rural Development (Poland)
Chief Veterinary Officer of Poland
General Veterinary Inspectorate (Inspekcja Weterynaryjna)
Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna
European Food Safety Authority (EFSA)
European Commission – Animal Health & Food Safety