آسیب‌شناسی برگزاری نمایشگاه‌های دام، طیور و آبزیان از منظر امنیت زیستی (Biosecurity)

فاخته- برگزاری نمایشگاه‌های دام، طیور و آبزیان فرصتی ارزشمند برای معرفی دستاوردها، تبادل دانش و گسترش همکاری‌های علمی و اقتصادی در حوزه‌های مختلف تولیدی است. با این حال، تجمع کارشناسان، دامداران، مرغداران و پرورش‌دهندگان از سراسر کشور و حتی خارج از کشور، در کنار حضور احتمالی حیوانات زنده و تجهیزات مرتبط، می‌تواند زمینه‌ساز انتقال عوامل بیماری‌زا و آلودگی‌های زیستی میان مناطق مختلف شود. از این‌رو، رعایت اصول امنیت‌زیستی (Biosecurity) در چنین رویدادهایی، ضرورتی انکارناپذیر برای پیشگیری از بروز یا گسترش بیماری‌هاست.

ریسک‌ها و مخاطرات:

انتقال بیماری‌ها: ورود افراد، تجهیزات و مواد از مناطق مختلف با وضعیت‌های بهداشتی متفاوت، خطر انتقال عوامل بیماری‌زا را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. در برخی نمایشگاه‌ها، حضور حیوانات زنده نیز می‌تواند موجب انتشار بیماری‌های واگیر دام، طیور و آبزیان شود.

ضعف‌های محیطی و ساختاری: جریان نامناسب تردد بازدیدکنندگان، تماس نزدیک انسان‌ها با حیوانات، استفاده از تجهیزات مشترک و تهویه یا رطوبت نامناسب محیط از عوامل تقویت‌کننده خطر آلودگی هستند.

مدیریت ناکافی مواد زیستی: دفع غیربهداشتی فضولات، آب و غذای آلوده و حضور ناقلین محیطی مانند حشرات، پرندگان وحشی و جوندگان، از مهم‌ترین چالش‌های امنیت زیستی در نمایشگاه‌ها محسوب می‌شود.

ریسک انسانی: آگاهی ناکافی کارکنان و بازدیدکنندگان نسبت به اصول امنیت زیستی، عدم استفاده از پوشش و کفش مناسب و ورود بدون ضدعفونی، خطر انتقال آلودگی از طریق انسان را چند برابر می‌کند.

نقاط بحرانی مدیریت امنيت‌زیستی: کنترل ناکافی ورود و خروج حیوانات، بازدیدکنندگان و وسایل نقلیه، و نیز نبود برنامه منسجم برای ضدعفونی محیط و تجهیزات از مهم‌ترین نقاط ضعف مدیریتی است.

راهکارهای پیشنهادی:

کنترل و قرنطینه: نظارت دقیق بر ورود هرگونه حیوان زنده و الزام به ارائه گواهی سلامت دامپزشکی.

آموزش و اطلاع‌رسانی: آموزش کارکنان، برگزارکنندگان و بازدیدکنندگان درباره اصول بهداشتی و امنیت‌زیستی از راه چاپ بنر، بروشور و پیام‌های محیطی.

ضدعفونی مستمر: گندزدایی روزانه محیط، سالن‌ها، ابزارها، وسایل حمل‌ونقل و محل نگهداری حیوانات.

مدیریت ضایعات: جمع‌آوری و دفع بهداشتی فضولات و لاشه‌های احتمالی در کوتاه‌ترین زمان ممکن.

کنترل ناقلین: جلوگیری از ورود پرندگان وحشی، حشرات و جوندگان به محیط نمایشگاه.

زیرساخت‌های بهداشتی: تعبیه حوضچه‌های ضدعفونی در ورودی و خروجی سالن‌ها و تعویض منظم محلول ضدعفونی.

تفکیک مسیرها: طراحی مسیرهای جداگانه برای بازدیدکنندگان، کارکنان و در صورت وجود، حیوانات، به‌منظور کاهش تماس‌های غیرضروری.

کنترل تردد بین‌المللی: نظارت ویژه بر بازدیدکنندگان خارجی و تجهیزات وارداتی برای جلوگیری از ورود پاتوژن‌های ناشناخته.

نمایشگاه‌های دام، طیور و آبزیان، به دلیل گستردگی جغرافیایی شرکت‌کنندگان و تنوع فعالیت‌ها، در صورت بی‌توجهی به اصول امنیت زیستی می‌توانند به کانون انتشار و همه‌گیری بیماری‌های خطرناک تبدیل شوند. اجرای دقیق پروتکل‌های امنیت‌زیستی، آموزش مستمر و نظارت فعال، نه‌تنها سلامت حیوانات و انسان‌ها را تضمین می‌کند، بلکه مانع از خسارت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی جبران‌ناپذیر خواهد شد.

دکتر افشین ابراهیمی
رئیس انجمن داروخانه‌های دامپزشکی استان خراسان رضوی