تاریخچه تاسیس بخش هاری و تولید واکسن هاری در انستیتو پاستور ایران

فاخته- بیماری هاری در ایران نزد سگ، گربه، شغال فَراوان است و در کمتر کشوری نظیر آن دیده می‌شود. از روزگار پیشین و تلفات ناشی از مرض هاری در ایران اطلاع درستی در دست نیست ولی از موقعی که بخش ضد هاری در انستیتو پاستور ایران دایر شد همه ساله گروه های متعددی از روستائیان از استان های مختلف با سرو صورت زخمی به تهران میایند تا از درمان پیشگیری این مرض بهره‌مند شوند. 

در زمان حیات لوئی پاستور گرگ‌ها و گزیدگان کشورهای مختلف به پاریس می‌رَفتند و ۲۱ روز متوالی با واکسن کلاسیک پاستور درمان می‌شدند. واکسن پاستور واکسن قابل حمل و نقل نَبود و نیازمَندان باید از هرجا که بودند خود را به مرکز درمان می رساندند ولی چند سال بَعد همچنان که پاستور پیش‌بینی کرده بُود پروفسور فُرمی محقق ایتالیایی واکسنی فراهم ساخت که قابل نقل و انتقال بُود ولی به شرط آن که پیوسته در حرارت ۴ درجه محافظت گردد.

در ایران پَس از چندی که از تاسیس انستیتو پاستور می‌گذشت فرزند یکی از دیپلما‌ت‌ها که با خانواده خود در تهران بود به وسیله سگ مظنون به هاری مجروح گردید و چون در تهران هنوز بخش ضد هاری دایر نشده بود به ناچار او را به بغداد که در آن موقع تحت الحمایه انگلستان بود بردند و معالجه نمودند. این پیش آمد انستیتو پاستور ایران را به لُزوم تاسیس بخش ضد هاری در تهران مُتذکر ساخت و دکتر ابوالقاسم بهرامی معاون انستیتو پاستور ایران را به پاریس فرستادند تا وسایل تهیه این واکسن را همراه بیاورد.
دکتر بهرامی چند ماه در انستیتو پاستور پاریس نزد پروفسور لِگرو آداب تهیه این واکسن را فرا گرفت و از همان راهی که رَفته بُود به ایران بازگشت و با دکتر مِنار بخش ضد هاری را به راه انداختند.

 در آن زمان درمان کلاسیک پاستور در ایران انجام می‌شد و در اغلب‌ کشورهای جهان نیز همین روش معمول و متداول بُود. مقدمات آن را از قَبیل تلقیح ویروس هاری به مغز سرخرگوش و استخراج نخاع خرگوش تلقیح شده پَس از چند روز مراقبت از حیوان بیمار و ریختن قطعات نخاع در گلیسیرین استریل هَمکاران ایرانی انجام می‌دادند. 

پروفسور لِگرو عقیده داشت که روش درمان کلاسیک پاستور که در تهران بِدان عَمل می‌شده از ابتدا نمی‌باید در ایران به کار برده می‌شد؛ زیرا اَولاً ایران مَناطق گرمسیری زیاد دارد و در تابستان‌های تهران مکانی که درجه حرارت آن در حدود ۲۱ و ۲۲ درجه باشد به زحمت فراهم می‌شود، ثانیاً سرزمین ایران بسیار گسترده است و فاصله بسیاری از نقاط آن تا تنها مرکز درمان ضدهاری یعنی تهران بیش از صدها کیلومتر است، ثالثاً در ایران راه‌آهن و راه آسفالته وجود ندارد. اتومبیل تازه به تهران رسیده و در جاده‌های این کشور به زحمت رَفت و آمد می‌کند بنابراین دهقان‌ هارگزیده ایرانی هرگز زودتر از ده‌شبانه‌روز به تهران نخواهد رسید و چنانکه مشاهده کرده‌ایم دوره نَهفتگی بیماری هاری نزد گرگ‌ هارگزیده‌گان گاهی از ده روز هم کمتر بُوده است. از این رو، پروفسور لِپین واکسن شیمیائی ضدهاری را که طریقه پروفسور فُرمی ایتالیائی می‌باشد برای ایران برگزید و وسایل تهیه این واکسن را پروفسور لِگرو در سال ۱۳۱۵ به همراه مرحوم دکتر صادق مقدم، رئیس بخش شیمی انستیتو پاستور ایران، و دکتر مهدی قدسی از پاستور پاریس همَراه آوردند.

خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)

دیدگاه خود را در خصوص این گزارش، از قسمت نظرات، به اشتراک بگذارید. 

 اَولین واکسن هاری را پروفسور لِگرو و خانم مَرعشی و دکتر قدسی در انستیتو پاستور ایران ساختند و در شیشه‌های ۲۰ سانتی در یخچال ۴ درجه نگه‌داری نمودند و مدت اِستعمال آن را مرحوم پروفسور لِگرو ۲ ماه تعیین نمود.

منبع:  مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید؛ برگرفته از کتاب خاطرات ایام تحصیل و دوران خدمت در انستیتو پاستور ایران، دکتر مهدی قدسی