کنترل هاری؛ مدلی برای تشریک مساعی و همکاری با رویکرد سلامت واحد

فاخته- بیماری هاری به عنوان یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و دام شناخته می شود و هنوز هم سالانه حدود 59000 نفر را از بین می برد  و این نشان دهنده بار سنگین بیماری، بر بهداشت عمومی و اقتصاد جهان است با این حال اگر از طریق رویکرد سلامت واحد به این بیماری بپردازیم صددرصد قابل پیشگیری است.

آیا یک بخش یا سازمان به تنهایی می تواند هاری را از بین ببرد؟

قطعا خیر

همه‌گیری کووید19 و پیامدهای طولانی‌مدت ناشی از آن به ما یادآوری نمود که یک بخش به تنهایی نمی‌تواند به طور موثر با تهدیدات ناشی از بیماریهای مشترک بین انسان و دام مقابله کند زیرا که بهداشت انسان ، حیوانات و محیط زیست به طور ذاتی به هم مرتبط هستند. بهداشت حیوانات بر سلامت انسانها تأثیر می گذارد. این سلامتی برای همه افراد است .

در خصوص هاری ، فقط یک پاسخ و عملکرد هماهنگ در همه بخش‌ها به ما اجازه می‌دهد تا تعداد مرگ و میر انسانی ناشی از هاری سگ‌ها را به صفر برسانیم. روز جهانی هاری در سال 2022 با مضمون «سلامت واحد - مرگ و میر صفر » با هدف تاکید بر این پیام می باشد

سگ هار در یک گزش می تواند فرد را آلوده کند. سگ ها در واقع مسئول 99 درصد موارد هاری در انسان و از طریق گاز گرفتن و خراش هستند بنابراین با مقابله با بیماری در موارد حیوانی، آلودگی انسان به بیماری هاری محدود می گردد .  اجرای واکسیناسیون در سگها  در مقیاس بزرگ – آموزش و الزام مسئولیت پذیری مالکین سگ ها  و افزایش آگاهی از طریق راه حل های اجرایی ، همگی اقدامات ضروری برعلیه بیماری هاری هستند که نیازمند یک رویکرد جامع و کلی نگر می باشد .

همکاری بین متخصصان بهداشت دام و انسان بسیار مهم است و نه تنها تأثیر مثبتی بر معیشت و اقتصاد جوامع دارد بلکه پایه‌های سیستم‌های بهداشتی قوی‌تری را می‌سازد که توانایی پاسخگویی به تهدیدات ناشی از بیماریهای مشترک بین انسان و دام و حتی فراتر از بیماری هاری را دارند.

سلامت واحد برای همه

ایجاد یک واکنش و پاسخ هماهنگ در برابر بیماری هاری، الگویی را برای کنترل سایر بیماری های مشترک بین انسان و دام ایجاد می کند. زمانی که در راستای هدف مشترک خود یعنی «به صفر رساندن مرگ و میر انسانی ناشی هاری گزیدگی سگ تا سال 2030» کار می کنیم فقط بر تلاش های انجام شده در بخش بهداشت حیوانات تمرکز نمی شود بلکه اقدامات اساسی که از سوی بخش بهداشت انسانها انجام می شود از جمله دسترسی به مراقبت‌های پزشکی و درمان پس از گزیدگی به‌ویژه در مناطق روستایی که دسترسی محدود یا عدم دسترسی به مراکزآموزش بهداشت عمومی دارند (جایی که 80 درصد موارد هاری در انسانها رخ می‌دهد)  نیز مورد نیاز است،

علی رغم اینکه همه ابزارها برای پایان دادن به هاری ناشی از سگها، از جمله واکسن‌های باکیفیت برای سگ‌ها و انسان‌ها را در اختیار داریم لیکن هماهنگی موفقیت آمیز و سرمایه‌گذاری منابع کافی برای کنترل آن دشوار است. بیماری هاری هنوز در دو سوم کشورهای جهان شیوع دارد و موجب آسیب در مناطق اندمیک گردیده است  با این حال به ندرت تحت مراقبت هدف دار مشخصی قرار گرفته است  در نتیجه وجود بیماری و بار اجتماعی و اقتصادی مرتبط با آن اغلب بسیار دست کم گرفته می شود این امر به نوبه خود منجر به بی توجهی سیاست گذاران و سازمان های تامین مالی به بیماری  می شود.

ریشه کنی بیماری هاری باید اولویت بندی شود و سرمایه گذاری در کنترل تدریجی آن نیز فرصتی برای تقویت سیستم های بهداشت عمومی به طور گسترده تر و بهبود دسترسی به مراقبت برای همه را فراهم می کند. بیماری هاری یک نمونه بسیار واضح  از رویکرد سلامت واحد است که در همه سطوح می تواند به جهانی کمک کند که توانایی بهتری در پیشگیری، پیش بینی، شناسایی و پاسخگویی به تهدیدات بهداشتی و در نتیجه بهبود بهداشت انسان، حیوانات و محیط زیست داشته باشد .

این اقدامات متکی بر رویکرد سلامت واحد  برای تقویت همکاری، ارتباطات، ظرفیت سازی و هماهنگی به طور مساوی در تمام بخش هایی است که مسئول رسیدگی به نگرانی های بهداشتی در رابطه با  انسان-حیوان-محیط هستند .حذف مرگ و میر انسانی ناشی از هارگزیدگی سگ ها یکی از اولویت های شناسایی شده در  اقدام مشترک با رویکرد سلامت واحد است. هاری ممکن است هنوز کشنده باشد ولی بسیار قابل پیشگیری است و تنها به یک تلاش واحد و هماهنگ نیاز است تا اطمینان حاصل گردد ،مرگ و میر ناشی از هاری در انسانها به تاریخ بپیوندد .

در یک برنامه کنترل هاری باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرند :

1- چارچوب فرهنگی و اجتماعی  شامل : آگاهی عمومی و ارتقاء مسئولیت پذیری مالکین حیوانات خانگی

2-چارچوب فنی وتخصصی  شامل : برنامه های واکسیناسیون ، تشدید مراقبت و گزارش موارد تایید شده ، قابلیت تشخیص مناسب ، مدیریت جمعیت سگها و کنترل نقل و انتقال حیوانات.