واگذاری رایگان حیوانات خانگی؛ پوششی برای یک کلاهبرداری نوظهور در فضای مجازی

فاخته- در ماه‌های اخیر، تبلیغات متعددی با عنوان واگذاری رایگان سگ یا گربه در بسترهایی همچون اینستاگرام، دیوار و سایر پلتفرم‌های خرید و فروش اینترنتی منتشر شده است. در ظاهر، این آگهی‌ها با نمایش تصاویر جذاب از حیوانات خانگی و وعده‌ی واگذاری بدون هزینه، مخاطب را به مشارکت در اقدامی خیرخواهانه ترغیب می‌کنند. اما بررسی دقیق‌تر این روند، نشان می‌دهد که با پدیده‌ای به‌ظاهر مهربان اما در باطن سودجویانه مواجه‌ایم.

برخلاف آنچه در ابتدا به نظر می‌رسد، این نوع واگذاری‌ها اغلب به نتیجه‌ای ختم نمی‌شوند. افراد بسیاری با رؤیای داشتن یک حیوان خانگی، پس از ارتباط با منتشرکنندگان آگهی، مبالغی را تحت عنوان «هزینه باکس حمل»، «هزینه ارسال»، «هزینه واکسن» یا حتی «خدمات دامپزشکی» پرداخت کرده‌اند؛ اما نه تنها حیوانی دریافت نکرده‌اند، بلکه پس از واریز وجه نیز از سوی فرد منتشرکننده بلاک شده‌اند.

نقاب دلسوزی، پوشش کلاهبرداری

یکی از شگردهای رایج این کلاهبرداران، استفاده از لحن صمیمانه و دلسوزانه در مکالمات است. آن‌ها معمولاً تأکید می‌کنند که صرفاً به دنبال خانه‌ای امن برای حیوان هستند و هیچ‌گونه چشم‌داشتی ندارند، اما در ادامه، پرداخت هزینه‌هایی را الزامی عنوان می‌کنند که در نگاه اول منطقی به‌نظر می‌رسند. این در حالی‌ست که بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب این حیوانات اصلاً وجود خارجی ندارند یا تصاویر آن‌ها از منابع اینترنتی برداشت شده‌اند.

این روش نه‌تنها موجب آسیب مالی به متقاضیان می‌شود، بلکه فضای اعتماد عمومی نسبت به فرآیندهای واقعی واگذاری حیوانات بی‌سرپرست را نیز مخدوش می‌کند. بسیاری از فعالان حوزه حمایت از حیوانات گزارش کرده‌اند که در پی افزایش این نوع کلاهبرداری‌ها، مردم با تردید بیشتری به آگهی‌های معتبر نگاه می‌کنند.

نقص نظارتی و خلأ قانونی

با وجود هشدارهای مکرر پلیس فتا، رسیدگی به چنین پرونده‌هایی به‌دلیل پایین بودن مبلغ خسارت و گستردگی بستر وقوع جرم، اغلب تا سرانجام مشخصی پیش نمی‌رود. همچنین پلتفرم‌های منتشرکننده نیز نظارت دقیقی بر اعتبار آگهی‌دهندگان ندارند و همین امر بستر را برای تکرار تخلف باز گذاشته است. در نبود یک سامانه رسمی یا مجوز معتبر برای واگذاری حیوانات، فضای مجازی عملاً به محلی برای سواستفاده از احساسات مردم تبدیل شده است.

چه باید کرد؟

برای مقابله با این روند نگران‌کننده، می‌توان اقدامات زیر را در نظر گرفت:

1. ایجاد سامانه رسمی واگذاری حیوانات: نهادهایی مانند سازمان دامپزشکی و پلیس فتا می‌توانند با همکاری یکدیگر، پلتفرمی معتبر برای واگذاری شفاف حیوانات راه‌اندازی کنند. این سامانه باید هویت واگذارکنندگان را تأیید و سوابق بهداشتی حیوانات را ثبت کند.

2. الزام به دریافت مجوز فعالیت برای صفحات واگذاری: صفحات فعال در زمینه واگذاری حیوانات در فضای مجازی باید دارای مجوز رسمی و قابل استعلام باشند. این اقدام می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فعالیت حساب‌های جعلی داشته باشد.

3. افزایش سطح آگاهی عمومی: شهروندان باید بدانند که واگذاری واقعی حیوان خانگی، بدون هیچ هزینه‌ی مالی و صرفاً از طریق ارتباط حضوری و شفاف انجام می‌شود. هرگونه درخواست وجه، به‌ویژه در بستر پیام‌رسان‌ها یا بدون ملاقات حضوری، باید با دیده‌ تردید نگریسته شود.

واگذاری حیوانات خانگی، اگرچه در ظاهر عملی نیکوکارانه و انسانی است، در غیاب نظارت و شفافیت کافی، می‌تواند به ابزاری برای کلاهبرداری‌های عاطفی و مالی تبدیل شود. حل این مسئله، نیازمند تعامل جدی میان نهادهای مسئول و ارتقاء آگاهی عمومی است. تنها در این صورت می‌توان از تکرار تجربه‌های تلخ جلوگیری کرد و اعتماد عمومی را به مسیر درست بازگرداند.

دکتر جواد شایان خواه