مقصر افزایش هاری، شهرداری‌ها و سازمان دامپزشکی هستند + پی نوشت فاخته

به گزارش فاخته در این یادداشت آمده است:

«کلاف سردرگم مدیریت حیوانات شهری، سال‌هاست که در کشور ما بین مدیران متولی امر دست‌به‌دست می‌شود.

 ازآنجائی‌که در این مورد نیز همچون موارد متعدد دیگر تجربیات و دستورالعمل‌های بین‌المللی برای ما اهمیتی نداشته است شهرداری‌های سراسر کشور، مشغول حذف فیزیکی سگ‌ها از محیط‌های شهری و روستائی بوده‌اند و سازمان دامپزشکی نیز که متولی امر کنترل و پیشگیری از هاری از طریق واکسیناسیون گسترده  سگ‌ها بوده است از بدیهی‌ترین وظیفة خود دراین‌خصوص سرباز زده است.

در حال حاضر شهرداری‌های سراسر کشور بر اساس یک ماده ی قانونی مصوب سال ۱۳۳۴ شمسی موظف شده اند حیوانات بلاصاحب را جمع آوری کنند. امری که به حذف فیزیکی سگ‌ها و در نتیجه جایگزینی جمعیت و افزایش گزشها و بیماری‌های مشترک بین انسان و سگ‌ها منجر شده است.

در شهرها شهرداری‌ها و در روستاها دهیاری‌ها ،  بر اساس دستورالعملی که توسط سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور تنظیم و ابلاغ شده است موظف به جمع‌آوری و نگهداری سگ‌ها در پناهگاه سگ‌های بلاصاحب هستند روندی پرهزینه و ناکارآمد که فاقد پشتوانة علمی و عملی است.

بر همین اساس شیوه نامه ای در سال ۱۴۰۱ بدون توجه به دستورالعمل‌های به‌روز علمی، جهانی  و نظر کارشناسان و توافقات و تفاهمات  انجام شده در جلسات متعدد کارگروه ملی مدیریت سگ‌های بلاصاحب ، توسط مدیرکل وقت خدمات شهری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور ، ابلاغ شد  همین دستورالعمل ابلاغی مسبب بروز اتفاقاتی شده است که امروزه شاهدش هستیم ، اتفاقاتی نظیر  افزایش هاری و افزایش گزش توسط س‌گها.

هرچند طی سال گذشته مدیریت جدید در این سازمان با نظر کارشناسان مربوطه و راهکارهای موفق علمی و بین‌المللی  بالاخره موفق به تهیه دستورالعملی جامع در خصوص مدیریت حیوانات شهری شده است؛ اما سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور تاکنون بر اساس برخی ملاحظات از ابلاغ آن خودداری کرده است.

اما چرا جمع‌آوری سگ‌ها موجب افزایش گزش و افزایش خشونت در سگ‌ها می‌شود؟

برای مثال شهرداری اهواز مانند بسیاری از شهرهای دیگر هرسال بر تعداد اکیپ‌های زنده‌گیری خود افزود، طی یکی دوساله گذشته نیز بر اساس دستور دادستان‌های بسیاری از شهرها کشتار و حذف فیزیکی سگ‌ها در دستور کار قرار گرفته است؛ این کشتار شامل سگ‌های عقیم شده و پلاک‌گذاری شده نیز شده است. اما چرا جمعیت سگ‌های بلاصاحب کمتر نمی‌شود؟

تجربیات فراوان جهانی  ثابت کرده است در هنگام جمع‌آوری و یا حتی کشتار سگ‌ها با گلوله در خوش‌بینانه‌ترین حالت تنها ۶۰ درصد از جمعیت حذف می‌شوند این سگ‌های  حذف شده سگ‌هایی هستند که به‌اصطلاح دستی‌تر و آرام‌تر بوده و نسبت به انسان‌ها احساس امنیت می‌کنند، ۴۰ درصد باقیمانده که اتفاقاً سگ‌های، جسورتر و پرخاشگر هستند به مناطق غیرقابل‌دسترس فرار می‌کنند و پس از مدتی به منطقه قبلی بازگشته و در مدت کوتاهی زادوولد کرده و جایگزین جمعیت قبلی می‌شوند از سوی دیگر زادوولد سگ‌های صاحب‌دار (گله و نگهبان) که در طبیعت رها شده‌اند نیز به جمعیت فوق افزوده می‌شوند.

بر اساس رفتارشناسی سگ‌های پرسه‌زن، بیشترین  پرخاشگری و دعوای سگ‌ها بر سر قلمرو، جفت‌یابی و منابع غذایی اتفاق می‌افتد در حالی است که می‌توانستیم با عقیم‌سازی، واکسیناسیون و غذارسانی مسئولانه، رفتار و جمعیت سگ‌های پرسه‌زن در یک منطقه را مدیریت و از پرخاشگری آنها جلوگیری کنیم با این روش و تداوم آن، جمعیت سگ‌های پرسه‌زن در عرض ۳ الی ۵ سال کاملاً مدیریت می‌شود و کمتر از ۲ سال تلفات حاصل از هاری و بیماری‌های مشترک به صفر می‌رسد.

نتایج پژوهش‌ها و مستندات علمی نشان داده است که واکسیناسیون گسترده سگ‌ها (هفتاد درصد تمامی سگ‌ها) به‌صورت مستمر، بهترین راهکار برای کنترل هاری ایجاد شده به‌واسطه سگ‌هاست و دراین‌خصوص حذف سگ‌ها به‌هیچ‌وجه منجر به کاهش هاری نخواهد شد.

به نظر می‌رسد حفاظت از جان انسان‌ها، بهداشت عمومی جامعه، حفاظت از حقوق حیوانات که سازمان‌های تخصصی کشورمان من‌جمله سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی متعهد به انجام آنها هستند در پایین‌ترین درجه اهمیت قرار گرفته است و سلیقه ی مدیران متولی امر بر سلامت شهروندان ارجحیت دارد.

در نتیجه این گفته که افزایش گزش‌ها و هاری ارتباط مستقیم با رفتار و عملکرد سازمان دامپزشکی و شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور دارد موضوع عجیبی نیست.

و اگر این امر به‌درستی مدیریت نشود، در آینده‌ای نه‌چندان دور در سایه همین بی‌تدبیری‌ها تعارضات بین جوامع انسانی و سگ‌های بلاصاحب  تبدیل به فاجعه خواهد شد.»

فرزاد علیزاده

فاخته- اینکه در این یادداشت به مساله مهم افزایش بیماری «هاری» پرداخته شده جای قدردانی دارد اما در بررسی علل این مورد باید مواردی به شرح زیر را بر شمرد؛

اولا: اقبال عمومی و استقبال از پدیده غذارسانی به سگ ها و دیگر حیوانات بلاصاحب نظیر گربه ها سبب افزایش زاد و ولد این گونه ها شده و همین امر نیز یکی از علل افزایش بیماری هاری تلقی می شود. چراکه این گونه از حیوانات تحت پوشش مراقبت های بهداشتی دامپزشکی قرار نگرفته و لذا امکان آسیب دیدن شهروندان از این سری از حیوانات بیشتر می شود.

دوما؛ کارگروه ساماندهی سگ های بلاصاحب به عنوان کارگروه مصوب وزارت کشور در شهرداری بسیاری از مناطق و مراکز استان ها اصلا تشکیل نمی شود حال آنکه یکی از مهم ترین نهادهای تصمیم گیر در این رابطه این کارگروه و کمیته های فرعی آن است.

ثالثا؛ سازمان دامپزشکی و ادارات کل دامپزشکی و نیز شورای نظام دامپزشکی به عنوان عضوی از کمیته ساماندهی سگ های بلاصاحب مجری مصوبات ابلاغی هستند و بعضا فقط در زمینه عقیم سازی برنامه ها را اجرایی می کنند و سایر موارد در این زمینه شامل تله گذاری، گرفتن و جمع آوری این حیوانات بر عهده شهرداری هاست.

رابعا؛ در صورت تکمیل زنجیره یادشده و برگزاری کارگروه یادشده در زمینه جمع آوری سگ های بلاصاحب، با مشکلی بنام جمعیت های حامی حیوانات در برخی شهرها روبرو هستید که البته برخی از آنها حتی از خارج از کشور نیز حمایت های مالی می شوند و با توجه به ارتباط آن ها با گروه های مردمی، عمدتا اقدامات در جهت جمع آوری و ساماندهی حیوانات بلاصاحب با مشکلات بسیار اجتماعی روبرو می شود.

در پایان گفت در پازل یادشده، دامپزشکی جایگاه خاصی مقصر و متهم را ندارد بلکه اگر همه ارکان حاضر باشند و عملیات عقیم سازی توسط دامپزشکی رخ ندهد می توان ادعا کرد که تقصیر متوجه دامپزشکی است!