دکتر حسن فضائلی پایه گذار ارزشیابی منابع خوراک دام در ایران آسمانی شد

فاخته- دکتر حسن فضائلی لیسانس علوم دامی را در دانشگاه گیلان و كارشناسی ارشد را در دانشگاه تربیت مدرس به پایان رساند. سال ۱۳۸۰ موفق به اخذ مدرک دكتری تخصصی علوم دامی از دانشگاه کشاورزی پوترا (UPM) مالزی شد.

 این چهره درخشان علمی فعالیت خود را طی دوره دانشجویی از جهاد سازندگی استان گیلان آغاز کرد. سال ۱۳۷۲ به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران در آمد و مدتی بعد به موسسه تحقیقات علوم دامی کشور منتقل و به کار پژوهشی مشغول شد که تا پایان عمر تداوم داشت.
بخشی از فعالیت های عمده شادروان دکتر فضائلی به شرح  زیر می باشد:

 پایه گذاری پروژه ملی شناسايی و عمل آوری پسماندهای  کشاورزی و معرفی دانش فنیِ استفاده بهینه از آن ها در تغذیه دام؛ به طوری که  وارد چرخه توليد شده اند. 
 ارتباط وهمکاری مشترک با دانشگاه های کشور و جذب ۱۱۰ پايان نامه تحصیلات تکمیلی در پروژه های دامپروری
 نویسنده ۵۰ مقاله و همکاری در انتشار ۱۲۰ مقاله در نشریات علمی و ترویجی داخلی و بین المللی
ارائه ۷۰ سخنرانی در همایش های علمی و کارگاه های آموزشی ملی و بین المللی 
انتخاب پژوهشگر پیشکسوت عرصه دامپروری در هشتمین کنگره علوم دامی کشور در سال ۱۳۹۷
انتخاب پژوهشگر برتر وزارت جهاد کشاورزی در شش دوره طی سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۳
 تدريس در دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، گیلان و زابل  

 یکی از مشکلات عمده صنعت دامپروری کشور محدودیت منابع قابل دسترس خوراک دام می باشد که می توان با استفاده از انواع باقیمانده های محصولات کشاورزی و فرآورده های فرعی کارخانجات مواد غذایی، علاوه بر کاهش هزینه های پرورش دام ها در سطح کشور، آلودگی محیط زیست را نیز به حداقل رساند. استفاده حیوانات از این باقیمانده ها سبب خوداتکایی بیشتر در تامین نهاده های خوراک دام شده است.

 به عنوان مثال پسته به عنوان یک محصول استراتژیک جایگاه خاصی را بین تولیدات کشاورزی داشته و استفاده از محصولات فرعی آن در تغذیه دام کارگشاست. محصولات فرعی پسته شامل پوسته نرم روئی، خوشه، برگ و به میزان کمتر مغز و پوسته چوبی می باشد. تولید پسته در ایران سالانه حدود ۳۱۰ هزار تن بوده و حدود ۴۰۰ هزار تن انواع فرآورده های فرعی را به همراه دارد. تحقیقات نشان می دهد که استفاده از این محصول به مقدار مناسب در تغذیه دام، باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی، کاهش آلودگی محیط زیست و هزینه های تغذیه دام نیز خواهد شد. 
 زنده یاد دکتر فضائلی با همتی بلند و تحسین برانگیز با همکاری دانش آموختگان علوم دامی استان کرمان در این راستا گام برداشت؛ به گونه ای که  آثار عملی آن در نمایشگاه هایی که طی سال های متوالی به مناسبت هفته پژوهش برگزار می گردید، در معرض نگاه بازدیدکنندگان قرار می گرفت.

 تولید پروتئین از کود مرغی از دیگر دستاوردهای بزرگ تحقیقاتی دکتر فضائلی است که با فرآوری فضولات مرغ های تخم گذار ( عاری از عوامل بیماری زا برای دام های پرواری ) سهم قابل توجهی را در تغذیه گوساله و گوسفند پرواری به خود اختصاص می دهد. 
خوشبختانه پس از طی شدن مراحل پژوهش، با همکاری بخش خصوصی تولید پروتئین از کود مرغی به تولید انبوه رسید و در دسترس دامداران قرار گرفت.

 دکتر فضائلی در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی پایه گذار پژوهش مشارکتی در ایستگاه تحقیقات دامپروری گلپایگان بود. یک نمونه آن بهبود مدیریت پرورش دام در واحدهای پرورشی بود که اثرات ان هنوز هم مشهود است.
 اینجانب در این زمینه مقاله ای را با عنوان
" تحقیقات مشارکتی؛ حلقه گم شده توسعه علمی در ایران " نگاشتم که در سایت آخاله ( Akhale.ir ) در دسترس علاقه مندان است.

 بدون تردید دکتر حسن فضائلی یک چهره عاشق و جریان ساز بود که حاصل مجاهدت های علمی او گام نهادن در مسیر خوداتکایی کشور به شمار می رفت. این دانشمند بی ادعا  که دارای منش اخلاقی علمی مانند مطالعه مستمر، فروتنی، نقد پذیری و ...  بود، علاوه بر کسب افتخاراتی که به آن ها اشاره گردید، سال ۱۴۰۰ از سوی"#فرهنگستان_علوم" که بالاترین مرجع علمی کشور به شمار می رود، به عنوان"#مهندس_برجسته_کشاورزی" انتخاب گردید.

 این پژوهشگر برجسته با بیش از ۴۰ سال تلاش، در صحنه های علمی کشور درخشید و میراث علمی ارزشمندی در وزارت جهاد کشاورزی و موسسه تحقیقات علوم دامی کشور از خود به یادگار گذاشت.

 با عرض تسلیت به خانواده محترم ایشان و جامعه علمی کشور، از خداوند متعال برای این عزیز سفرکرده رحمت و غفران بی انتها و برای بازماندگان سلامتی و صبر جمیل مسئلت می نماییم.

دکتر ابراهیم جعفری

جهادگر و پژوهشگر اجتماعی