نگاهی به تشکیلات اداری دامپزشکی و جایگاه دامپزشکان در کشورهای مختلف؛ گزارش دوم؛ اتحادیه اروپا؛ فرانسه

فاخته- جمهوری فرانسه یکی از اعضای مؤسس اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد است. همچنین عضو گروه G. ۸ و از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و دارای حق وتو است.

جمعیت فرانسه در حال عبور از مرز ۶۷ میلیون تَن است که با این شمار، فرانسه در رتبه دومین کشور پرجمعیت پس از آلمان در اتحادیه اروپا قرار می‌گیرد. مرکز فرانسه، شهر پاریس است. پاریس بزرگ‌ترین شهر این کشور و مرکز اصلی تجارت و فرهنگ فرانسه است. قانون اساسی فرانسه برپایه یک همه‌پرسی در ۴ اکتبر ۱۹۵۸ به رسمیت رسیده‌است. این قانون تأکید بر ایجاد کشوری سکولار و دموکرات دارد که مردم در آن، حق حاکمیت را ایجاد می‌کنند. اعلامیهٔ حقوق انسان و شهروند که در انقلاب فرانسه تدوین شد و در نوع خود یکی از نخستین سندهای تاریخی در این زمینه به‌شمار می‌آید، به گونه‌ای بیانگر باورهای این کشور است.

بررسی جایگاه تشکیلات اداری دامپزشکی و موقعیت حرفه‌ای دامپزشکان- گزارش شماره ۲ — فرانسه (France)

۱. ساختار کلان اداره دامپزشکی در فرانسه

فرانسه یکی از قدیمی‌ترین و پیشروترین کشورهای جهان در نظام دامپزشکی است؛ کشوری که نخستین دانشکده دامپزشکی دنیا در آن تأسیس شد و امروز نیز ساختار اداری بسیار قوی و اثرگذاری در حوزه سلامت دام، بهداشت مواد غذایی و رفاه حیوانات دارد.

ساختار دامپزشکی فرانسه به‌صورت کاملاً متمرکز اداره می‌شود و برخلاف آلمان، کمتر تابع تقسیمات استانی است. ستون اصلی مدیریت دامپزشکی در فرانسه وزارت کشاورزی و حاکمیت غذایی (Ministère de l’Agriculture et de la Souveraineté Alimentaire) است.

۱-۱. سطح ملی (Government Level)

در سطح ملی، اداره کل غذا (DGAL) بازوی اصلی دولت در موضوعات دامپزشکی است. DGAL تمام مقررات، استانداردها و سیاست‌گذاری‌ها را مدیریت می‌کند.

وظایف اصلی DGAL شامل:

تدوین مقررات سلامت دام و کنترل بیماری‌های دامی

مدیریت ملی برنامه‌های واکسیناسیون

کنترل سختگیرانه بهداشت محصولات پروتئینی

اجرای سیاست‌های اتحادیه اروپا در حوزه دامپزشکی

مدیریت بحران‌ها مانند آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان، تب‌برفکی و بیماری‌های جدید

ساماندهی سامانه‌های ردیابی دام و محصولات غذایی

فرانسه به دلیل جمعیت عظیم گاو، گوسفند و طیور، یکی از فعال‌ترین کشورهای اروپا در حوزه مقررات دامپزشکی است.

۱-۲. سطح استانی (Régions و Départements)

استان‌ها و شهرستان‌ها زیر نظر فرمانداری‌ها فعالیت می‌کنند و دامپزشکی در این سطح از طریق ادارات حفاظت جمعی (DDPP) و ادارات امنیت جمعی (DDCSPP) اجرا می‌شود.

وظایف این سطح:

بازرسی واحدهای تولید و مراکز بسته‌بندی

کنترل کشتارگاه‌ها و اجرای قوانین سختگیرانه ذبح

نظارت بر سلامت دام‌ها در مزارع

پایش و نمونه‌برداری از واحدهای مرغداری و دامداری

ردیابی و کنترل جابه‌جایی دام

نظارت بر بازارهای هفتگی دام و مراکز عرضه

این ادارات، پل ارتباطی بین سیاست‌های ملی و اجرای میدانی هستند.

۱-۳. سطح محلی (Local Level)

بخش مهمی از خدمات دامپزشکی در سطح محلی انجام می‌شود و شامل:

نظارت بهداشتی روتین

کنترل فروشگاه‌های عرضه مواد خام دامی

مدیریت رخدادهای بیماری‌های واگیردار

رسیدگی به شکایات مردمی

کنترل حیوانات خانگی و صدور مجوز تکثیر

دامپزشکان رسمی در این سطح اختیارات قضایی مشخصی دارند و می‌توانند واحدهای غیرمجاز را تعطیل کنند.

۲. نقش و جایگاه دامپزشکان در فرانسه

۲-۱. دامپزشکان رسمی (Veterinaires Officiels)

دامپزشکان رسمی که «Vétérinaires Inspecteurs» نامیده می‌شوند، کارمندان دولت بوده و در DGAL و ادارات استانی فعالیت می‌کنند.

وظایف کلیدی:

کنترل بهداشتی کشتارگاه‌ها

نمونه‌برداری ملی برای برنامه‌های نظارتی

صدور گواهی‌های بهداشتی صادرات

مبارزه با بیماری‌های دامی و زئونوزها

بررسی شکایات و برخورد با تخلفات بهداشتی

نظارت بر واردات محصولات پروتئینی

فرانسه یکی از سختگیرترین نظام‌های بازرسی دولتی در اروپا را دارد و نقش دامپزشک رسمی بسیار پررنگ است.

۲-۲. دامپزشکان بخش خصوصی

دامپزشکان خصوصی ستون اصلی خدمات دامپزشکی فرانسه هستند. حوزه‌های فعالیت:

کلینیک‌های حیوانات خانگی (که در فرانسه رشد بسیار بالایی دارد)

دامپزشکی دام‌های بزرگ و مدیریت گله

دامپزشکی طیور و مزارع صنعتی

خدمات واکسیناسیون و مراقبت مستمر

مشاوره بهداشتی به واحدهای لبنی و گوشتی

آزمایشگاه‌های تخصصی

فرانسه بیش از ۱۸ هزار دامپزشک فعال دارد که بخش قابل توجهی در حوزه حیوانات خانگی فعالیت می‌کنند.

۲-۳. حوزه پژوهش، دانشگاه و آزمایشگاه

فرانسه مرکز برخی از مهم‌ترین مؤسسات علمی دامپزشکی جهان است:

مؤسسه ملی تحقیقات کشاورزی، غذا و محیط زیست (INRAE)

تحقیقات اپیدمیولوژی، بیماری‌های نوپدید، رفاه دام

تولید داده‌های ملی برای اتحادیه اروپا

همکاری نزدیک با EFSA

مدارس معتبر دامپزشکی فرانسه شامل:

École Nationale Vétérinaire d’Alfort (NVA)

École Nationale Vétérinaire de Toulouse

École Nationale Vétérinaire de Lyon

École Nationale Vétérinaire de Nantes

فرانسه همچنان یکی از قطب‌های علمی دامپزشکی اروپا محسوب می‌شود.

۳. جایگاه اجتماعی، اقتصادی و حقوقی دامپزشکان در فرانسه

۳-۱. جایگاه اجتماعی

دامپزشکان در فرانسه از اعتبار اجتماعی بالا برخوردارند. دلیل آن:

نقش مهم در ایمنی غذایی

سابقه تاریخی و علمی دامپزشکی در کشور

ارتباط مستقیم با سلامت عمومی

حضور قدرتمند در نظام بازرسی رسمی دولت

۳-۲. وضعیت اقتصادی

درآمد دامپزشکان بسته به نوع فعالیت متفاوت است:

دامپزشکان رسمی: درآمد ثابت و امنیت شغلی بالا

خصوصی: درآمد بالا ولی متغیر

حیوانات خانگی: سودآوری قابل توجه به‌ویژه در پاریس و لیون

۳-۳. چالش‌ها

کمبود دامپزشک در بخش دام‌های بزرگ

افزایش فشار کاری در دوره‌های بحران طیور

ضرورت دیجیتال‌سازی هرچه بیشتر خدمات

۴. تشکیلات صنفی و حرفه‌ای

فرانسه دارای نظام صنفی قدرتمند است:

Ordre National des Vétérinaires

نهاد اصلی صدور مجوز

نظارت اخلاق حرفه‌ای

برخورد با تخلفات صنفی

Syndicat National des Vétérinaires

مدافع حقوق شغلی دامپزشکان

مشارکت در سیاست‌گذاری‌ها

فدراسیون‌های تخصصی

دامپزشکان حیوانات خانگی

دام‌های بزرگ

طیور

اسب

این شبکه منسجم قدرت زیادی در مذاکرات ملی دارد.

۵. روندهای جدید دامپزشکی در فرانسه

تقویت رویکرد One Health

توسعه سامانه‌های ردیابی دام از مزرعه تا سفره

کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک در مزارع

افزایش استانداردهای رفاهی حیوانات

سختگیری بیشتر در واردات و صادرات دام و محصولات دامی

توسعه مدل‌های «دامپزشکی دیجیتال» و تله‌مدیسین حیوانات کوچک

منابع و مراجع

1. Ministère de l’Agriculture et de la Souveraineté Alimentaire – بخش سلامت دام و مواد غذایی

2. Direction Générale de l'Alimentation (DGAL) – مقررات و گزارش‌های رسمی

3. INRAE – Animal Health Division – پژوهش‌ها و داده‌های اپیدمیولوژیک

4. Ordre National des Vétérinaires – اطلاعات صنفی و مقررات حرفه‌ای

5. European Food Safety Authority (EFSA) – گزارش‌های مرتبط با فرانسه

6. VetFrance & Syndicat National des Vétérinaires – اطلاعات صنفی و آماری