شاید شرایط پرداخت نسبت به قبل بهبود یافته اما حقوق تایید شده توسط سازمان بسیار پایین است/ کارفرما با مرخصی موافقت نمی‌کند، چون ملزم به پرداخت دستمزد مسئول فنی جایگزین خواهد بود

بانوان دامپزشک به ویژه در محیط های شغلی که به عنوان مسئول فنی بهداشتی حضور دارند همواره دچار چالش هایی هستند؛ از سختی های کار مردانه و محیط های آلوده گرفته تا ساعات طولانی حضور و همچنین نداشتن مرخصی هایی نظیر مرخصی زایمان و ... از جمله مرارت های این دسته از دامپزشکان و پیرادامپزشکان است. به همین بهانه گفتگویی با دکتر «حمیده رستگار مقدم» به عنوان اولین مسئول فنی و بهداشتی خانم در بخش هایپرمارکت‌ها انجام دادیم.

فاخته- لطفا خودتان را معرفی کنید. چند سال سابقه کار دارید؟ از کدام دانشگاه فارغ التحصیل شده اید؟

رستگار مقدم- با سلام. «حمیده رستگار مقدم» هستم، رتبه اول ورودی سال 86 در مقطع دکترای حرفه ای دامپزشکی، دانشگاه فردوسی مشهد. سال 92 فارغ التحصیل شدم و به مدت 11 سال در حوزه دامپزشکی فعال هستم.

 فاخته- در بخش مسئولین فنی، چند سال سابقه خدمت دارید و در چه رسته ای فعالیت دارید؟

رستگار مقدم- بیش از ده سال است که به عنوان «مسئول فنی بهداشتی» فعالیت دارم؛ با شرکت‌هایی همچون پامچال آسیا، همگام و پردیس توس همکاری داشته‌ام و حوزه‌های مختلفی اعم از تخم‌مرغ، پای‌مرغ، مرغ، گوشت قرمز و ماهی را تجربه کرده‌ام. در شهر مشهد، اولین مسئول فنی و بهداشتی خانم در بخش هایپرمارکت‌ها بودم و اکنون چندین سالی است که در همین بخش فعالیت دارم. در اولین سال‌های فعالیت در هایپرمارکت‌ها، با مشکلات بسیار زیادی روبرو بودم تا جایگاه و اهمیت دامپزشکی را در واحدی تازه‌تاسیس نهادینه کنم؛ چرا که که برخلاف شرکت های اختصاصی در این حوزه، این بخش آشنایی چندانی با قوانین دامپزشکی نداشت  و دامپزشکی بحثی حاشیه ای برایشان محسوب می گردید.

فاخته- به عنوان یک دامپزشک، از دریافتی خود رضایت دارید؟آیا مواد 18 و 19 برای قرارداد شما اجرا می شود؟

رستگار مقدم- خیر. متاسفانه نحوه محاسبه حقوق مسئولین فنی و بهداشتی هنوز بلاتکیف است؛ به علاوه، واگذاری آن از بخش انجمن صنفی به بخش دولتی مشکلات زیادی را در سال‌های اخیر ایجاد کرده است که مهمترین آن، محاسبه حقوق ها بر اساس ضرب ضرایب به جای جمع ضرایب و در نتیجه ی آن تعرفه پایین برای دامپزشکان در سمت مسئول فنی بهداشتی است.

شاید شرایط پرداخت نسبت به قبل بهبود یافته باشد اما حقوق تایید شده توسط سازمان متاسفانه بسیار پایین می باشد. فراموش نکنیم که این رسته شغلی، مستقیما ضامن سلامت فراورده‌های خام دام و طیور از مزرعه تا سفره و سلامت و بهداشت عمومی مردم عزیز کشورمان است.به علاوه، تهدیدات جانی و آسیب‌های مالی و روانی، متخصصان این بخش را آسیب‌پذیرتر نموده است. در چنین فضای حساسی، عدم‌تناسب چنین مسئولیت خطیری با میزان حقوق دریافتی می‌تواند مشکلات و بحران‌هایی را در بحث سلامت جامعه و اجرای صریح و قاطع قوانین بهداشتی سازمان دامپزشکی کشور ایجاد کند.

نادیده گرفتن سابقه کار و حجم کار واحد در تعیین حقوق دریافتی، مسئله مهم دیگری است که به این فضا دامن می‌زند.

بدون‌شک پیگیری‌های نظام خراسان رضوی، همکاران اداره کل و انجمن در بحث بهبود محاسبه میزان حقوق دریافتی ستودنی است؛ با این همه، در شرکت‌های بزرگ اقتصادی نظیر هایپرمارکت‌های شناخته‌شده، که محاسبات میزان حقوق در ستاد مرکزی آنها انجام می‌گیرد که مستقر در تهران است و به تبع آن، همکارانی نظیر من که در تهران مستقر نیستیم، از پیگیری‌ها مذکور و حمایت‌های نهادهای استانی بی‌بهره می مانیم.به عبارت دیگر، حل چنین مشکلاتی، نیازمند رویکرد و سازوکارهایی یکپارچه در سرتاسر کشور است؛ در غیر این صورت، مانند سایر مسائل نظیر فرم لیبل، قرارداد ماده 19، پروانه ساخت و... برای فعالانی مثل من تاثیر معکوس داشته و همیشه مشکل را پیچیده‌تر کرده است.

فاخته- به عنوان یک مسئول فنی با سابقه بالا؛ مهم ترین مشکلات مسئولین فنی بهداشتی در رسته خود را کدام موارد می دانید؟و برای رفع مشکلاتی که نام بردید چه پیشنهادی دارید؟

رستگار مقدم- مشکلات بسیار زیادی در این رسته شغلی وجود دارد که همگی منجر به آسیب‌پذیر شدن شأن و جایگاه اجتماعی مسئولان فنی بهداشتی می گردد مانند:

عدم امنیت شغلی به دلیل نبود حمایت بخش دولتی
وابستگی مالی به کارفرما که منجر به زیرسوال رفتن اقتدار و استقلال‌نظر مسئول فنی در دوراهی‌های بین منافع کارفرما و رعایت قوانین بهداشتی می شود.
ناهمخوانی میزان حقوق دریافتی با تعرفه‌های تعیین‌شده به دلیل واگذاری انتخاب مسئول فنی به کارفرما بدون هرگونه پیش‌شرط

اما یکی از مشکلات طاقت‌فرسایی که کمتر به آن اشاره شده و روابط مابین مسئول فنی و کارفرما را چالشی و تنش‌زا می‌نماید، قوانین وضع شده غیر قابل اجرا مربوط به مرخصی‌هاست؛ تا جایی که برای هر مرخصی، مسئول فنی به مدت یک ماه درگیر تنش عصبی و فشار روانی است!

اول از همه کارفرما با مرخصی موافقت نمی‌کند، چون ملزم به پرداخت دستمزد مسئول فنی جایگزین خواهد بود. در صورت موافقت نیز دستمزد بسیار ناچیزی تعیین می‌شود؛ به عبارت بهتر، تمام فشار روی دوش مسئول فنی می‌افتد، چون باید همکاران خود را توجیه کند تا حاضر شوند با این مبلغ ناچیز قبول زحمت کنند. ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود و پس از برگشت از مرخصی، مسئول فنی واسط و درگیر پرداخت حق و حقوقات جایگزین می‌شود. متاسفانه همکاران جایگزین نیز کم‌لطفی می‌کنند، چون هر بار شخص جدیدی جایگزین می‌شود، عمدا یا سهوا باعث ایجاد مشکلات و اختلال در کار مسئول فنی می‌گردد و متاسفانه با این اوضاع، مسئول فنی محکوم به یکی از سناریوهای زیر است که هیچ کدام معقول و منصفانه و قانونی نیست:

برای یک روز مرخصی، چندین روز بجنگد و درگیر فشار روانی باشد؛
قید مرخصی را به کلی بزند؛
شخصاً حق‌العمل همکار جایگزین را پرداخت کند.

این مسئله قطعا نیاز به بازنگری و طرح قوانین معقول و قابل‌اجرا دارد. به عنوان مثال، یکی از راهکارهای ساده این است که در قرارداد ماده 19 بندی اضافه شود تا حق جایگزین از محل همان دو درصدی پرداخت گردد که از حقوق مسئول فنی‌ها برداشت می‌شود.

 فاخته-  برای قطع ارتباط مالی مسئول فنی با کارفرما چه پیشنهادهایی دارید؟

رستگار مقدم- قطعا مسیر قطع ارتباط مالی و اجرای ماده ۱۹ از طریق صندوق نظام سبز سلامت با ایین نامه های اجرایی فعلی محقق نخواهد شد. متاسفانه اصرار به اجرا بدون بررسی ناکامی‌های گذشته، اصلاح فرآیندهای ناکارآمد و فراهم کردن زیرساخت ها و عدم حصول نتیجه ی مطلوب صرفا باعث ایجاد مشکلات مضاعف شده و ضربه جبران ناپذیری را به این صنف وارد می نماید‌ .

طرح قرارداد نظام سبز در سال های گذشته مصداق افتادن از چاله به چاه بوده و منتی بیهوده برای مسئولین فنی داشته است. تعبیر عامیانه این طرح را می‌توان «به نام مسئول فنی، به کام صندوق نظام سبز سلامت!» دانست. مسئله مهم در این طرح، عدم شفاف‌سازی جهت کسر دو درصد کارمزد از همان اندک حقوق مسئولین فنی بهداشتی می باشد که از لحاظ همه تنها علت پیگیری اجرای این طرح از طرف ارگان های دولتی است، و هیچ خدماتی در قبال این کسری داده نمی شود و نواقص ذیل را برطرف نمی کند:

عدم‌تعهد نهاد مربوطه در احقاق حقوق مسئول فنی بهداشتی

حتی در قرارداد و شیوه نامه مذکور تمامی مراحل شکایت و پیگیری به عهده خود مسئول فنی است.

عدم پرداخت نظام‌مند حقوق‌ها و منوط بودن آن به پرداخت حقوق از طرف کارفرما که با روح ماده ۱۹ برای ایجاد امنیت شغلی در این رسته مغایر است

اجرای این طرح در سال های گذشته به این صورت بود که حتی اگر حقوق‌ها کمتر پرداخت می‌شد یا اصلا پرداخت نمی‌شد، کماکان نظام دو درصد خود را برمی داشت و هیچ پیگیری دیگری در این مسئله نداشت. به علاوه وقتی پرداخت‌ها سیستماتیک نباشد، خود مسئول فنی باید نصف ماه را با فشار روحی و استرس همه‌جانبه پیگیر حقوقش باشد که در کدام مرحله و دست چه کسی گیر کرده است و این فقط باعث سردرگمی بیشتر مسئول فنی می‌گردد. چرا که اگر قبلا فقط با یک نفر و شخص کارفرما درگیر بود، اکنون با چندین نفر درگیر است که هیچگونه دسترسی مستقیمی هم به آنها ندارد و پروسه‌های اداری و سازمانی هم اضافه شده است.

بی‌نظمی و چندپارگی در اجرای ملی طرح

چرا این طرح در سرتاسر کشور یکسان اجرا نمی‌شود؟ این مسئله برای شرکت‌هایی که وابسته به ستاد مرکزی خود در تهران هستند، مشکل‌زاست.

عدم اعطای اختیارات به شعب استانی

منطقاً لازم است تا تنظیم قانون براساس ملاحظات کشوری صورت پذیرد و اجرا و تسهیل‌گری‌های مربوطه به صورت توزیع‌شده و در استان‌ها انجام گیرد تا پیگیری‌ها تسهیل و تسریع گردد. با کمال تعجب، چنین امر مسلمی در این طرح اجرا نمی‌شود!

بنابراین قطع کامل ارتباط مسئول فنی با کارفرما و سلب حق انتخاب ناظر بهداشتی توسط  کارفرما یعنی مسئولین فنی بهداشتی هر استان مستقیما با نظام همان استان قراداد داشته باشند وحقوق های خود را سیستماتیک از نظام دریافت کنند بدون هیچ گونه ارتباط و مراوده ای با کارفرمایان، در غیر اینصورت نمایشی بیهوده است که در نتیجه آن فقط حقوق مسئول فنی چند دست بیشتر میچرخد.

‌ فاخته- به عنوان یک دامپزشک مسئول فنی از سازمان های دامپرشکی و نظام چه انتطاراتی دارید؟

رستگار مقدم- همانطور که بالاتر گفتم یکی از مشکلات مهم، عدم رعایت احترام و تنزل جایگاه اجتماعی برای دکتر دامپزشک در جایگاه مسئول فنی بهداشتی است؛ امری که متاسفانه محدود به بخش خصوصی نبوده و در بین متخصصان این حوزه نیز مشاهده می‌شود. به شخصه، بارها شاهد بودم حمایت همکاران بخش دولتی تا چه حد در بهبود جایگاه دکتر دامپزشک در مجموعه‌هایی که فعالیت داشته‌ام، موثر بوده و اقتدار لازم برای اجرای هر چه بهتر قوانین را به همراه داشته است. شایسته است همینجا قدردانی خود از همکاران بخش دولتی را اعلام کنم که از مسئولان فنی حمایت همه‌جانبه نموده و آنها را همکار خود می‌دانند، نه زیردست یا رقیب. این حمایت از آن جهت ویژه است که اکثر کارفرمایان این حوزه افراد صاحب قدرت و ذی‌نفوذند یا روابط نزدیکی با این افراد دارند. متاسفانه بارها شاهد بودیم مسئول فنی بدون هرگونه مماشاتی اعمال قانون کرده، اما به دلیل ساختار ناکارآمد، بعد از مدتی به بهانه‌های واهی اخراج شده، تحت فشار شدید قرار گرفته یا برایشان پرونده‌سازی شده است. لذا برای اعمال قانون بدون حمایت بخش دولتی راه به جایی نمی‌بریم.

در سطح کلان نیز متاسفانه بزرگترین گله متوجه سازمان دامپزشکی کشور است که در حال حاضر تنها مخالف اجرای جمع ضرایب در نحوه محاسبه حقوق مسئولین فنی بهداشتی است و انتظار می‌رود سازمان نظام دامپزشکی به عنوان رکنی مهم در اجرای ماده 18 و مدافع حقوق اعضای خود، اقداماتی اساسی جهت پیگیری این مسئله انجام دهد .

فاخته- مشکلاتی که برای یک خانم دامپزشک مسئول فنی وجود دارد کدام موارد است؟

رستگار مقدم- متاسفانه توهین به شخص مسئول فنی، نوع رفتار، پرخاشگری‌های متعدد، آزارهای کلامی و روانی، محیط نامناسب کاری و بوی نامطبوع مسائل پنهانی است که در این حرفه ریشه دوانده است. با توجه به این که اکثر کارگران سالن را آقایان تشکیل می‌دهند و مَنشی غیرمنعطف و طرز فکر سنتی دارند، کلنجار رفتن مسئول فنی خانم برای اجرایی شدن دستورات کاری دشوارتر و تنش‌زاست؛ با این همه، همکاران خانم زیادی را می‌شناسم که مسئولیت خود را قاطعانه و مدبرانه پیش می‌برند.

با وجود این، مشکل مهم دیگری که انحصاراً متوجه خانم‌هاست، «مرخصی زایمان» است؛ به نحوی که با نهایت تاسف، بعد از اتمام مرخصی زایمان، همکاران خانم متعددی شغل خود را از دست داده یا با مشکلات حاشیه‌ای درگیر شده‌اند! این مسئله مجدد برمی‌گردد به عدم حمایت اداره و نظام، عدم سلب اختیار در انتخاب مسئول فنی از طرف کارفرما و در نهایت با تاسف بسیار، ضربه‌هایی که از طرف همکاران خود می‌خوریم.

قصدم بیان تجربه‌های شخصی در این مصاحبه نیست، اما بیان این مورد شاید باعث شود تا مشابه اتفاقاتی که برای من افتاد، برای همکار خانم دیگری نیفتد و به کمک همکاران خود و بخش دولتی، از تکرار این روال مخرب جلوگیری شود.

پیش از همه، از بخش دولتی گله‌مندم چون منطقاً انتظار می‌رود سازماندهی و قانون‌گذاری به نحوی باشد که در دوران مرخصی زایمان، جایگزینی ثابت تعیین گردد که متعهد می‌شود در این بازه زمانی، جای دیگری مشغول به کار نشود، نه اینکه چندین بار جایگزین را تعویض کنند، مشابه اتفاقی که برای من افتاد و متاسفانه خود همکاران بخش دولتی اصرار بر به کارگیری جایگزین اول من و ایجاد فرصت شغلی ثابت برای ایشان در واحد صنفی دیگری داشتند. این تعویض ها تنش‌های متعددی برای مدت چندین سال به من وارد نمود؛ تا جایی که به دلیل رویکرد فرد جایگزین دوم، نه تنها نتوانستم از مرخصی کامل خود استفاده کنم، بلکه تا چندین سال بعد هم چه به لحاظ حقوق و چه برای هر درخواست یا حتی اعمال قانونی، مرتباً با ایشان مقایسه و درگیر مسائل حاشیه ای شدم. به این علت که ایشان طی ارتباط صمیمی که در محل کار من گرفته بودند یا هر چند ماه یکبار در محل کار من حضور پیدا می کردند یا تلفنی از طریق کارفرمای من دنبال کار می گشتند، بعلاوه که بعد از پیدا کردن کار هم تمام مشکلات با کارفرمای خودشان مثل حقوق کم و مشکلات محیط کاری شان را با کارفرمای من مطرح می کردند که این مسئله باعث ایجاد جوی بسیار نامناسب در محل کار من شده بود.

 فاخته-  اگر حرف ناگفته ای باقی مانده بفرمائید؟

رستگار مقدم- متاسفانه عدم همکاری و حمایت و هماهنگی بین خود دامپزشکان چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی مشکلی است که ضربه‌های جبران‌ناپذیری را بر بدنه جامعه دامپزشکی به جا گذاشته و باید اعتراف کرد که «از خودی خوردن همیشه سخت‌تر است».